ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧।୯: ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭାରତରତ୍ନ ପ୍ରଣବ ମୁଖାର୍ଜୀ ଆଉ ନାହାନ୍ତି। ସୋମବାର ସେ ଶେଷ ନିଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଥିବା ବେଳେ ମଙ୍ଗଳବାର ତାଙ୍କର ଶେଷକୃତ୍ୟ ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି। ଦୀର୍ଘ ୫ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ସେ ରାଜନୀତି ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ବେଳେ କଂଗ୍ରେସର ନେତା ରହିଥିଲେ। ହେଲେ ନିଜର ଅନ୍ୟ ବିଚାରଧାରାକୁ ନେଇ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ମିଳୁଥିଲା। ତାଙ୍କର ପରଲୋକ ହେବା ନେଇ ଖବର ମିଳିବା ପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୋନିଆ ଗାନ୍ଧୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଜର ଶୋକବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ। ଏପରିକି ଆର୍ଏସ୍ଏସ୍ ମୁଖ୍ୟ ମୋହନ ଭାଗବତ ମଧ୍ୟ ପରିବାରକୁ ସମବେଦନା ଜଣାଇଛନ୍ତି।
ପ୍ରଣବଙ୍କ ପ୍ରଶଂସା କରି ମୋହନ କହିଛନ୍ତି, ପ୍ରଣବଦା ସଂଘର ମାର୍ଗଦର୍ଶକ ଥିଲେ। ସେ ରାଜନୀତିରେ ଛୁଆଁଅଛୁଆଁ ଭଳି ଭାବନାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରୁ ନ ଥିଲେ। ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସେ କଂଗ୍ରେସର ଥିଲେ ହେଁ ଏକଦା ଆର୍ଏସ୍ଏସ୍ ପକ୍ଷରୁ ତାଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ସଂଘ-ଶିକ୍ଷାବର୍ଗର ତୃତୀୟ ବର୍ଷ ପୂର୍ତ୍ତୀ ସମାରୋହରେ ସେ ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥି ଭାବେ ଯୋଗଦେବାକୁ ନାଗପୁରରେ ଥିବା ମୁଖ୍ୟାଳୟରେ ପହଞ୍ଚିଯାଇଥିଲେ। ଏହାକୁ ନେଇ ସେତେବେଳେ ଅନେକ ବିବାଦ ଉପୁଜିଥିଲା। ଅନେକ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ବିରୋଧ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ତାଲିକାରେ ତାଙ୍କ ଝିଅ ତଥା କଂଗ୍ରେସ ନେତ୍ରୀ ଶର୍ମିଷ୍ଠା ମୁଖାର୍ଜୀ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ। ହେଲେ ପ୍ରଣବ ଚୁପ୍ ରହିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପଛରେ କେବଳ ଏତିକି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା କି ସଂଘ କେବଳ ଗାନ୍ଧୀ ପରିବାରକୁ ବିରୋଧ କରେ କଂଗ୍ରେସକୁ ନୁହେଁ।
ଅପରପକ୍ଷେ ପ୍ରଣବ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଯୋଗଦେବା ସମୟରେ ସଂଘର ପତାକାକୁ ପ୍ରଣାମ କରି ନ ଥିଲେ। ଏହାଛଡ଼ା ସେ ପ୍ରାର୍ଥନା ମଧ୍ୟ କରି ନ ଥିଲେ। ଏହାପରେ ସେ ଭାଷଣ ଦେଇ ସମସ୍ତ କଂଗ୍ରେସ ନେତାଙ୍କୁ ଚୁପ୍ କରାଇ ଦେଇଥିଲେ। ସେ ସଂଘକୁ ନେହେରୁ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦର ପାଠ ପଢ଼ାଇଥିଲେ। ସେ କହିଥିଲେ, ଗାନ୍ଧୀ କହିଛନ୍ତି ଭାରତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦ ବିଭେଦକାରୀ ନୁହେଁ, ନା ବିଧ୍ୱଂସକ। ଏହା ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦ ଯାହାକୁ ଡିସ୍କଭରି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆରେ ବିସ୍ତୁତ ଭାବେ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହାର ଲାଲ ନେହେରୁ ଦେଖାଇଛନ୍ତି। ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦ ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ, ଶିଖ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଟଣାଯାଇଥିବା ରେଖାରୁ ବାହାରିପାରିବ। ଏହାର ଅର୍ଥ ନୁହେଁ ଯେ କୌଣସି ସମୂହ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଲୋପ ପାଇଯିବ। ଏହାର ଅର୍ଥ ଏଭଳି ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉ ଯାହା ସର୍ବୋପରେ ରହିବ। ପ୍ରଣବଙ୍କ ଏହି କଥା ଶୁଣି କଂଗ୍ରେସ ନେତା ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ। ଏପରିକି ସଂଘର ଘରେ ପଶି ସେ ସର୍ଜିକାଲ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ କରିଥିବା ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଇଥିଲେ।