ବେର୍ଟୋଜି : ବେର୍ଟୋଜି ଅକ୍ଟୋବର ୧୦, ୧୯୬୬ରେ ଆମେରିକାର ବୋଷ୍ଟନ୍ଠାରେ ଜନ୍ମଲାଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୯୩ରେ ବରକେଲେସ୍ଥିତ କାଲିଫର୍ନିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ପିଏଚ.ଡି ଲାଭ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଗବେଷଣା କ୍ଷେତ୍ର ଥିଲା ‘ଅଙ୍ଗାର ସହିତ ସଂପୃକ୍ତ ଗ୍ଲାଇକୋସାଇଡ୍ଗୁଡ଼ିକର ସଂଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ କ୍ରିୟାବିଧି ଅଧ୍ୟୟନ’। ଏଥିରେ ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇଥିଲା ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଜୈବ ବିଜ୍ଞାନ। ସେ ଏହାର ନାମ ଦେଲେ ‘ବାଇଓ ଅର୍ଥଗୋନାଲ କେମେଷ୍ଟ୍ରି’।
ଏହାପରେ ବେର୍ଟୋଜି ଜୀବକୋଷମାନଙ୍କ ପୃଷ୍ଠଦେଶରେ ଥିବା ‘ଗ୍ଲାଇକାନ୍’ ନାମକ ଶର୍କରାକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ପାଇଁ ରାସାୟନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସଂଶ୍ଳେଷର କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ଏହି ପଦାର୍ଥଟି କର୍କଟ ରୋଗଠାରୁ କୋଭିଡ୍-୧୯ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନାନାଦି ରୋଗ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି। ଥରେ ସେ ଏକ ସେମିନାରରେ ଜଣେ ଜର୍ମାନ୍ ବୈଜ୍ଞାନିକ କିପରି ଜୀବକୋଷମାନଙ୍କୁ ‘ସିଆଲିକ୍ ଅମ୍ଳ’ର ଏକ ଅପ୍ରାକୃତିକ ତଥା ଭିନ୍ନତା ଥିବା ରୂପ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଲାଗି ପ୍ରରୋଚିତ କରୁଥିଲେ ତାହା ଶୁଣିଲେ। ଏହି ଅମ୍ଳଟିରୁ‘ଗ୍ଲାଇକାନ୍’ ତିଆରି କରେ। ତେଣୁ ସେହି ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରି ଏକ ରାସାୟନିକ ହ୍ୟାଣ୍ଡେଲ ଥିବା ‘ସିଆଲିକ୍ ଅମ୍ଳ’ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଲାଗି ଜୀବକୋଷମାନଙ୍କୁ ପ୍ରରୋଚିତ କଲେ। ସେ ଏହାର ହ୍ୟାଣ୍ଡେଲ ସହିତ ଯୋଡିଦେଲେ ପ୍ରତିଦୀପ୍ତଶୀଳ ଅଣୁ। ତାହା ଜୀବକୋଷ ମଧ୍ୟରେ ଯେଉଁଠି ଲୁ୍କ୍କାୟିତ ରହିଲା ସେଠାରୁ ନିର୍ଗତ ହେଲା ଆଲୋକ। ଅତଏବ ତାହାକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାର ବାଟ ଖୋଲିଗଲା। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଥିଲା ‘କ୍ଲିକ୍ କେମେଷ୍ଟ୍ରି’ର ଏକ ଭିନ୍ନ ରୂପ। ସେ ଏହାକୁ ‘ବାଇଓ-ଅର୍ଥଗୋନାଲ୍’ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବୋଲି କହିଲେ। ଏହା ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଇତିସହାସରେ ଅଷ୍ଟମ ମହିଳା ରୂପରେ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନରେ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ଜିତିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କଲା। ଏଥିପୂର୍ବରୁ ସେ ମଧ୍ୟ ୨୦୧୦ରେ ଲାଭ କରିଥିଲେ ପ୍ରଥମ ମହିଳା ଭାବେ ସମ୍ମାନଜନକ ‘ଲେମଲସନ୍ ଏମଟିଆଇ’ ପୁରସ୍କାର।
(ଶେଷ ଭାଗ)
-ପ୍ର. ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ପରିଡା
ଉଷା ନିବାସ, ୧୨୪/୨୪୪୫, ଖଣ୍ଡଗିରି ବିହାର, ଭୁବନେଶ୍ୱର-୩୦