ସୁନା ମୂଲ୍ୟବାନ ଧାତୁ ବୋଲି ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି। ଏହାର ରଙ୍ଗ ହଳଦିଆ। ମାତ୍ର ଏକ ମସଲା ଅଛି, ଯାହାକୁ ‘ନାଲି ସୁନା’ କୁହାଯାଏ। ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱର ମହଙ୍ଗା ମସଲା ଭାବେ ଗଣନା କରାଯାଏ। ଏହି ମସଲାର ଗଛକୁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ମହଙ୍ଗା ଗଛ କୁହାଯାଏ। ଏହି ଗଛ ଲଗାଉଥିବା ପ୍ରମୁଖ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ ସମେତ ଫ୍ରାନ୍ସ, ସ୍ପେନ, ଇରାନ, ଇଟାଲୀ, ଗ୍ରୀସ, ଜର୍ମାନୀ, ଜାପାନ, ଋଷ୍, ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ, ତୁର୍କୀସ୍ତାନ, ଚାଇନା, ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ସ୍ବିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଭାରତରେ ଏହା ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ପାମ୍ପୋର ସୀମିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଧିକ ଚାଷ କରାଯାଇଥାଏ।
ବିଶ୍ୱର ଏହି ମହଙ୍ଗା ମସଲାର ନାମ ହେଉଛି କେଶର। ଯାହାକୁ ଇଂରାଜୀରେ ସାଫ୍ରନ୍ କୁହାଯାଏ। ବଜାରରେ ସାଫ୍ରନ୍ର ମୂଲ୍ୟ କିଲୋଗ୍ରାମ ପ୍ରତି ଅଢ଼େଇରୁ ୩ ଲକ୍ଷ ରହିଛି। କେଶର ଏତେ ଦାମୀ ହେବାର କାରଣ ହେଉଛି ଏହାର ଦେଢ଼ ଲକ୍ଷ ଫୁଲରୁ କେବଳ ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ ଶୁଖିଲା କେଶର ମିଳିଥାଏ।
ପ୍ରାୟ ୨୩୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଗ୍ରୀସ୍ରେ ଏହା ଚାଷ କରାଯାଇଥିଲା। କୁହାଯାଏ, ଇଜିପ୍ଟର ରାଣୀ କ୍ଲିୟୋପେଟ୍ରା ନିଜର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ। କିଛି ଲୋକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଏହି କେଶରର ଉତ୍ପତ୍ତି ଦକ୍ଷିଣ ୟୁରୋପର ସ୍ପେନ୍ରେ ଚାଷ କରାଯାଇଥିଲା। କେଶର ଫୁଲର ସୁଗନ୍ଧ ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯେ, ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସୁବାସିତ କରିଦିଏ। ଜାଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଫୁଲରେ କେବଳ ତିନୋଟି କେଶର ରହିଥାଏ।
ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଆୟୁର୍ବେଦିକ ଶାସ୍ତ୍ରରେ କେଶରର ଉପକାରିତା ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଛି। ଏହା ଖାଦ୍ୟର ସ୍ବାଦ ବଢ଼ାଇଥାଏ। ଦେବଦେବୀଙ୍କ ପୂଜାରେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ବର୍ତ୍ତମାନ କେଶରକୁ ପାନ ମସଲା ଏବଂ ଗୁଟ୍ଖାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି। ଏହା ରକ୍ତ ଦମନକାରୀ, ନିମ୍ନ ରକ୍ତଚାପ ଏବଂ ପ୍ଲେଗ ରୋଗ ବିନାଶକ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା। ଏହାକୁ ଜଡ଼ିବୁଟି ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।