ସୌରଜିତ ପ୍ରଧାନୀ
ଭାରତ ବିକଶିତ ହେଉଥିବାରୁ ନିର୍ବାଚନ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ଭାବେ ପରିଚାଳିତ ହେଉଛି। ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ (ଏଆଇ) ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମାଧ୍ୟମ ଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି। ଏହା ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ନୂଆ ରୂପ ଦେଉଛି ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି। ଭୋଟରଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଫଳାଫଳ ବିଶ୍ଳେଷଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଏଆଇ ଭାରତରେ ନିର୍ବାଚନର ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ନିରପେକ୍ଷତାକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଓ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି।
ନବେ ଦଶକରେ ‘ମାସ ଟେଲି କଲିଂ’ ରଣନୀତିର ବ୍ୟବହାରଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୨୦୧୪ରେ ‘ହୋଲୋଗ୍ରାମ’ ଏବଂ ୨୦୨୪ରେ ‘ଏଆଇ’ ଯୁଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ବିବର୍ତ୍ତନ ଭାରତରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ନିର୍ବାଚନର ନିୟମାବଳୀକୁ ନୂଆ ରୂପ ଦେଇଛି। ରାଜନୈତିକ ସମୀକ୍ଷକମାନେ ୨୦୨୪କୁ ‘ଫେସବୁକ ନିର୍ବାଚନ’ ବୋଲି କହୁଥିବା ବେଳେ ୨୦୧୯କୁ ‘ହ୍ବାଟ୍ସଆପ୍’ ନିର୍ବାଚନ’ ବୋଲି ବିବେଚନା କରିଥିଲେ।
ଭାରତୀୟ ନିର୍ବାଚନରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆହ୍ବାନ ହେଉଛି ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଥିବା ବିଶାଳ ଓ ବିବିଧତାପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୋଟରଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା। ଏଆଇ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଆଲଗୋରିଦମ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଭୋଟରମାନଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟାପକ ଜନସଂଖ୍ୟା ତଥ୍ୟର ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଭୋଟରଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି। ରାଜନୈତିକ ନେତାଙ୍କ ଭାଷଣକୁ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କରାଯାଉଛି। ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡ଼ିକ ଏ ଦିଗରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରିଛି, ଯାହା ରାଜନୈତିକ ଦଳକୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବିଷୟବସ୍ତୁ ସହିତ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଉଛି। କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ଭୋଟରଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବା, ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବା ଏବଂ ପ୍ରାର୍ଥୀ, ମତଦାନ କେନ୍ଦ୍ର ତଥା ଭୋଟିଂ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ଏଆଇ-ପରିଚାଳିତ ଚାଟ୍ବଟ ଏବଂ ଭର୍ଚୁଆଲ ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଉଛି। ଏହି ଭର୍ଚୁଆଲ ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟ ୨୪ ଘଣ୍ଟିଆ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଭୋଟରଙ୍କୁ ସୂଚନାର ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛି।
ସ୍ବଚ୍ଛତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତାର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ନିର୍ବାଚନର ଅଖଣ୍ଡତାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ନିର୍ବାଚନ ଜାଲିଆତି ଏବଂ ଦୁର୍ନୀତିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏବଂ ରୋକିବା ପାଇଁ ଏଆଇ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ଉପଯୋଗ କରାଯାଉଛି। ଉଦାହରଣ ସ୍ବରୂପ, ଏଆଇ ଆଲଗୋରିଦମ ଭୋଟର ତଥ୍ୟରେ ଥିବା ଢାଞ୍ଚାକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଅସଙ୍ଗତି ବା ଅନିୟମିତତା, ଯେପରି କି ଡୁପ୍ଲିକେଟ ଏଣ୍ଟ୍ରି ବା ଅଯୋଗ୍ୟ ଭୋଟରଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବ। ଏତଦ୍ବ୍ୟତୀତ, ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଏବଂ ଅନ୍ଲାଇନ ଫୋରମରେ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରଚାର ଏବଂ ମିଥ୍ୟା ଖବର ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ପାଇଁ ଏଆଇ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ତଥ୍ୟ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଉପକରଣକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି। ବାସ୍ତବ ସମୟରେ ଭୁଲ୍ ତଥ୍ୟକୁ ଚିହ୍ନଟ କରେ ଏଆଇ। ଏହା ନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ ଯେ ମତଦାତାମାନେ ବାସ୍ତବ ତଥ୍ୟ ଆଧାରରେ ସୂଚନାଭିତ୍ତିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତୁ।
ଏଆଇ ନିର୍ବାଚନ ପରିଚାଳନା ସହ ଜଡ଼ିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରୁଛି, ଯାହାଫଳରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ ପାଇବା ସହ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିହେଉଛି। ଉଦାହରଣ ସ୍ବରୂପ, ଏଆଇ ଆଲଗୋରିଦମ ମତଦାନ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଭଳି ସମ୍ବଳର ଆବଣ୍ଟନକୁ ଅନୁକୂଳ କରିବା ପାଇଁ ଐତିହାସିକ ଭୋଟିଂ ଢାଞ୍ଚା ଏବଂ ଜନସଂଖ୍ୟାଗତ ତଥ୍ୟକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିପାରେ। ଅଧିକ ଭୋଟର କିମ୍ବା ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଥିବା କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ଏଆଇ ନିର୍ବାଚନ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବୀ ଢଙ୍ଗରେ ସମ୍ବଳ ମୁତୟନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରିଥାଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସହଜ ଭୋଟିଂ ସୁନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଥାଏ।
ଏତଦ୍ବ୍ୟତୀତ ଏଆଇ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଭବିଷ୍ୟବାଣୀ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଭୋଟରଙ୍କ ମତଦାନ ହାର ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ ଫଳାଫଳକୁ ଉଚ୍ଚସ୍ତରର ନର୍ଭୁଲତା ସହିତ ପୂର୍ବାନୁମାନ କରିପାରିବ। ଏହି ସୂଚନା ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଚାର ଉଦ୍ୟମକୁ ଅଧିକ ଦକ୍ଷତାର ସହ ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ। ଯେଉଁ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରେ ସେମାନଙ୍କର ସଫଳତାର ସର୍ବାଧିକ ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ସେହି ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରେ ସମ୍ବଳ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିଥାଏ। ଏହାବ୍ୟତୀତ, ଏଆଇ ଆଲଗୋରିଦମ ଏକ୍ଜିଟ ପୋଲ୍ ତଥ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଭୋଟିଂ ଟ୍ରେଣ୍ଡକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଭୋଟର ପସନ୍ଦ ସମ୍ପର୍କରେ ବାସ୍ତବ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବ।
ଏଆଇ ଆଲଗୋରିଦମ ଯେଭଳି ସ୍ବଚ୍ଛ ଏବଂ ପକ୍ଷପାତମୁକ୍ତ ରହିବ ତାହା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। କେତେକ ଏଆଇ ମଡେଲ ଅପାରଦର୍ଶୀ ସ୍ବୟଂଚାଳିତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାର ନିରପେକ୍ଷତା ଓ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ପାରଦର୍ଶୀ ଏଆଇ ଆଲଗୋରିଦମ ଯାହା କଠୋର ଯାଞ୍ଚ ଏବଂ ବୈଧତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ, ଏହି ଚିନ୍ତାକୁ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ ଏବଂ ଏହା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିପାରିବ ଯେ ନିର୍ବାଚନ ଫଳାଫଳ ଉଚିତ ମାନଦଣ୍ଡ ଆଧାରରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି। ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଭାରତରେ ନିର୍ବାଚନ ପରିଚାଳନାରେ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି, ପ୍ରଶାସନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅନୁକୂଳ କରିବା ପାଇଁ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି।
ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖରପୁର, ଭୁବନେଶ୍ୱର
ମୋ:୯୯୬୭୧୦୨୨୬୪