ପୁରୀ ଅଫିସ, ୨୯।୮: ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ସୁରକ୍ଷା ଏବେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ହୋଇଛି। ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଟାର୍ଗେଟରେ ବଡ଼ଦେଉଳ ରହିଥିବା ନେଇ ଏକାଧିକଥର କେନ୍ଦ୍ର ଗୋଇନ୍ଦା ସଂସ୍ଥାରୁ ଚିଠି ଆସିବା ପରେ ଏଥର ଏହାକୁ ଗୁରୁତର ସହ ନେଇଛନ୍ତି ରାଜ୍ୟ ସରକାର। ଆଉ ମେଘନାଦ ପାଚେରିଠାରୁ ୭୫ ମିଟର ପରିଧି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ନିର୍ମାଣକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିବା ଲାଗି ହୋଇଛି ନିଷ୍ପତ୍ତି। ପୁରୁଣା ଐତିହ୍ୟ ମଠ, ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା ପାଉଥିବା ଦେବଦେବୀଙ୍କ ବିଜେସ୍ଥଳୀକୁ ନ ଭାଙ୍ଗି ଅନ୍ୟ ସବୁ ପ୍ରକାର ନିର୍ମାଣ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଯିବ। ପୂର୍ବରୁ ଲଙ୍ଗୁଳି ମଠ ଭଙ୍ଗା ସରିଥିବାବେଳେ ଏବେ ବହୁ ପୁରାତନ ଏମାର ମଠ ଭଙ୍ଗାଯିବ। ଏହା ସହ ବ୍ରିଟିଶ ଅମଳର ରଘୁନନ୍ଦନ ଲାଇବ୍ରେରି ଭଙ୍ଗା କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। କିନ୍ତୁ ମଠରେ ପୂଜା ପାଉଥିବା ଦେବଦେବୀଙ୍କ ବିଜେସ୍ଥଳୀ ଭଙ୍ଗାଯିବ ନାହିଁ ବୋଲି ପ୍ରଶାସନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛି। ତଥାପି ଏହି ପୁରାତନ ମଠ ଭାଙ୍ଗିବା ପୂର୍ବରୁ ନାନା ପ୍ରକାର ଚର୍ଚ୍ଚା ଚାଲିଥିବାରୁ ଏମାର ମଠ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଉପସ୍ଥାପନା।
ଏହି ମଠ ସମ୍ପର୍କରେ ଐତିହ୍ୟ ବିଶାରଦ ଡ. ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମିଶ୍ର କହିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଏହି ମଠ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରର ସବୁଠୁ ପୁରୁଣା ମଠଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ପ୍ରଥମେ ଶ୍ରୀରାମାନୁଜାଚାର୍ଯ୍ୟ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ଆସି ଏହିଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରିଥିଲେ। ପ୍ରିୟଶିଷ୍ୟ ଗୋବିନ୍ଦଙ୍କୁ ସେ ପ୍ରଥମେ ଏହି ମଠର ମଠାଧୀଶ କରାଇଥିଲେ। ଏହି ମଠ ମୂଳରୁ ଶ୍ରୀରାଜଗୋପାଳାଚାର୍ଯ୍ୟ ମଠ ରୂପେ ପରିଚିତ ଥିଲା। କୁହାଯାଏ ଶ୍ରୀରାମାନୁଜାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ମନ୍ନାଥ ଭାବେ ଶିଷ୍ୟମାନେ ସମ୍ବୋଧନ କରୁଥିବା ସେହି ଶବ୍ଦରୁ ଏମ୍ ଏବଂ ରାମାନୁଜ ଶବ୍ଦରୁ ଆର୍ ଉଦ୍ଧୃତ କରାଯାଇ ତାମିଲ ପରମ୍ପରାର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ କରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଏମ୍.ଆର. ଏବଂ କାଳକ୍ରମେ ତାହା ଏମାର ହୋଇଛି। ମହନ୍ତ ଗଦାଧର ରାମାନୁଜ ଦାସଙ୍କ ସମୟରେ ମଠର ପ୍ରତିପତ୍ତି ଖୁବ୍ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ୧୯୨୧ରେ ସେ ହିଁ ତାଙ୍କ ଗୁରୁଙ୍କ ନାମରେ ରଘୁନନ୍ଦନ ପାଠାଗାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ତେବେ ଏହି ମଠ ପରିସରରେ ଥିବା ମନ୍ଦିରରେ ଶ୍ରୀ ରଘୁନାଥ, ଶ୍ରୀ ପତିତପାବନ, ଲକ୍ଷ୍ମଣ, ସୀତା, ହନୁମାନ, ନୃସିଂହ ଓ ଶାଳଗ୍ରାମ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି। ଶ୍ରୀରାମାନୁଜାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ବି ରହିଛି। ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ସହ ଏହି ମଠର ସମ୍ପର୍କ ବେଶ୍ ନିବିଡ଼। ଶ୍ରୀଗୁଣ୍ଡିଚା, ଚନ୍ଦନଯାତ୍ରା, ହେରାପଞ୍ଚମୀ, ନୀଳାଦ୍ରିବିଜେ, ଗହ୍ମାପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ଦୋଳ ଉତ୍ସବ, ଶ୍ରୀରାମ ନବମୀ ପ୍ରଭୃତି ବର୍ଷର ଅନେକ ଦିନ ମଠ ପକ୍ଷରୁ ପନ୍ତି ଭୋଗ କରାଯାଏ। ଏହି ମଠକୁ ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିରରେ ସାମୟିକ ଭାବେ ପନ୍ତି ଚାଳି ନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଛି। ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ରୋଷରେ ମଠର ଚୁଲି ରହିଛି। ମଠ ମହନ୍ତଙ୍କର ରଥଯାତ୍ରା ଓ ବାହୁଡା ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଚାମର ଓ ଆଲଟ ସେବା କରିବାର ଅଧିକାର ଅଛି। କେବଳ ପୁରୀ ନୁହେଁ ଓଡ଼ିଶାର ସବୁଠୁ ଧନୀ ମଠ ଭାବେ ଏହାର ବେଶ୍ ନଁା ରହିଥିଲା। ଏହି ମଠର ୧୨ ହଜାର ଏକର ଭୂ-ସମ୍ପତ୍ତି ବି ଥିଲା। ହେଲେ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଠର ସ୍ଥିତି ଆଉ ଆଗଭଳି ନାହିଁ।