ଉଭୟ ଓଡ଼ିଆ ଏବଂ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଅବଦାନ ବେଶ୍ ଅଧିକ। କ୍ଲାସିକ୍ ସାହିତ୍ୟରୁ ଆରମ୍ଭକରି ସମକାଳୀନ ସାହିତ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ସବୁ ସମୟର ଏବଂ ସବୁ ପିଢିର ସାହିତି୍ୟକଙ୍କ ସହ ସେ ପରିଚିତ। ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଲେଖାଗୁଡ଼ିକୁ ଅନୁବାଦ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚାଇଥିବା ଏହି ଲୋକପ୍ରିୟ ଅନୁବାଦକ ହେଲେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ହିନ୍ଦୀ ପ୍ରଫେସର ଅଜୟ କୁମାର ପଟ୍ଟନାୟକ। କେବଳ ଓଡ଼ିଆକୁ ହିନ୍ଦୀରେ ନୁହେଁ, ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟର ଅନେକ ବଛା ବଛା ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିକୁ ଓଡ଼ିଆରେ ଅନୁବାଦ କରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଭଣ୍ଡାରକୁ ବ୍ୟାପକ କରିଛନ୍ତି ପଟ୍ଟନାୟକ। ନିକଟରେ ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅନୂଦିତ ପୁସ୍ତକ ‘ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହିନ୍ଦୀ ଗଳ୍ପ’ ପୁସ୍ତକ ପାଇଁ ସେ ଓଡ଼ିଶାରୁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଅନୁବାଦ ପୁରସ୍କାର ପାଇବାକୁ ମନୋନୀତ ହେବା ଅବସରରେ ତାଙ୍କ ସହ ଅନ୍ତରଙ୍ଗ ଆଳାପ।
କେବେ ଭାବିଥିଲେ ଏଥର କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇବେ?
*ମୁଁ ବିଲ୍କୁଲ ଏ ବିଷୟରେ ଜାଣି ନଥିଲି। କିଛି ବନ୍ଧୁ ଫୋନ୍ ଯୋଗେ କହିବା ପରେ ମୋ ବହି ଏକାଡେମୀ ଦ୍ୱାରା ପୁରସ୍କୃତ ହେବାକୁ ମନୋନୀତ ହୋଇଥିବା ଜାଣିଲି। ଆଗରୁ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରୁ ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ପାଇଛି। ହେଲେ ଓଡ଼ିଆ ପାଇଁ କେବେ ପରିଚୟ ମିଳି ନ ଥିଲା। ୧୧ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲେ ବି ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ସମକକ୍ଷ କେହି ନୁହନ୍ତି।
ପୁରସ୍କାରର ଶ୍ରେୟ କାହାକୁ ଦେବେ?
*ବିଚାରକ ମଣ୍ଡଳୀ, ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ, ଆଲୋଚକ ଏବଂ ମୋ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ଶ୍ରେୟ ଦେବି। ଓଡ଼ିଶାରେ ପୁରସ୍କାରକୁ ନେଇ ଅନେକ ସମୟରେ ବିବାଦ ଦେଖାଯାଏ। ହେଲେ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାରକୁ ନେଇ କେବେ ବିବାଦ ହୁଏନାହିଁ। ବଛା ବଛା ଜ୍ଞାନୀଗୁଣୀ ଲୋକ ଏକାଡେମୀ ସହ ଜଡ଼ିତ ଥାନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ବିଚାରରେ କେବେ ଭୁଲ୍ ହେବନି ବୋଲି ମୋର ଧାରଣା ଥିଲା। ହେଲେ ମୁଁ ପାଇବି ବୋଲି କେବେ ଆଶା କରିନଥିଲି। ଏହି ପୁରସ୍କାର ମୋ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଓ ସ୍ବୀକୃତି ବୋଲି ଅନୁଭବ କରୁଛି।
ଅନୁବାଦ କରିବା ସମୟରେ କାହାକୁ ନଜରରେ ରଖି ପୁସ୍ତକ ଚୟନ କରନ୍ତି?
*ମୁଁ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟର ଛାତ୍ର। ଓଡ଼ିଆ ପିଲା ବୋଲି ମୋର ଦାୟିତ୍ୱ ଭାବି ମୁଁ ଓଡ଼ିଆରେ ଲେଖାଲେଖି କରେ। ଆମର କିଛି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟ ହିନ୍ଦୀକୁ ଯାଉ ଏବଂ ହିନ୍ଦୀର କିଛି ଭଲ ସାହିତ୍ୟ ଆମ ପାଖକୁ ଆସୁ, ଏହା ଭାବି ମୁଁ ପୁସ୍ତକ ଚୟନ କରେ। କାହା କହିବାରେ କିମ୍ବା ପ୍ରଲୋଭନରେ ପଡ଼ି କେବେ ମୁଁ ଅନୁବାଦ କରେନାହିଁ। ଯେଉଁ ସାହିତି୍ୟକଙ୍କ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଲେଖା ବାହାରକୁ ଗଲେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଟେକ ଆହୁରି ବଢିବ ତାହାକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଏ।
‘ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହିନ୍ଦୀ ଗଳ୍ପ’ ପୁସ୍ତକ ବିଷୟରେ କ’ଣ କହିବେ?
*‘ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହିନ୍ଦୀ ଗଳ୍ପ’ରେ ମୋଟି ୨୫ଟି ଭିନ୍ନସ୍ବାଦର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହିନ୍ଦୀ ଗଳ୍ପ ରହିଛି। ପ୍ରତିନିଧିମୂଳକ କାହାଣୀକାରମାନଙ୍କ ଲେଖାକୁ ନେଇଛି। ପ୍ରେମଚାନ୍ଦଙ୍କ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଭୀଷ୍ମ ସାହାଣୀ ଏବଂ ଉଷା ପ୍ରିୟମ୍ବଦାଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ପ୍ରତି ସ୍ତରର ଓ ପ୍ରତି ପିଢିର ଜଣେ ଜଣେ ପ୍ରତିନିଧିମୂଳକ ସାହିତି୍ୟକଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ରଚନା ଏହି ପୁସ୍ତକରେ ରହିଛି। ଏହି ପୁସ୍ତକ ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଆ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୀ କାହାଣୀ ଜଗତର ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ଚିତ୍ର ମିଳିଛି।
ଆଗକୁ ଆଉ କ’ଣ କରିବାକୁ ଯୋଜନା ଅଛି?
*ବହୁତ କିଛି କରିବା ବାକି ଅଛି। ‘ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଇତିହାସ’କୁ ହିନ୍ଦୀରେ କରିବା ଏବେ ମୋ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ। ୪୦୦ ପୃଷ୍ଠାର କାମ ସରିଛି। ଆଗାମୀ ବର୍ଷେ ଭିତରେ ଏହାକୁ ସାରିବି ବୋଲି ଭାବିଛି। ଏହାପରେ ଏକ ତାମିଲ ପୁସ୍ତକକୁ ଓଡ଼ିଆରେ ଅନୁବାଦ କରିଛି। କିଛିଦିନ ତଳେ ‘ଓଡ଼ିଆର ହାସ୍ୟ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ’ରୁ ‘ଓଡ଼ିଆ କୀ ହାସ୍ୟ କହାନିୟାଁ’ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲି। ତାହା ଖୁବ୍ଶୀଘ୍ର ପ୍ରକାଶିତ ହେବ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ସାଧାରଣ ପାଠକଭାବେ ଯାହା ଭଲଲାଗିବ ତାହାକୁ ଅନୁବାଦ କରିବି।
ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଅନୁବାଦ କମି କମି ଯାଉଛି କି? ଯୁବ ସାହିତି୍ୟକମାନେ ଅନୁବାଦ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଉନାହାନ୍ତି। ସେ ନେଇ କ’ଣ କହିବେ?
*ଅନୁବାଦ କରିବା ପାଇଁ ଉଭୟ ଭାଷାରେ ଜ୍ଞାନ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବାରୁ ଅନେକ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଉନାହାନ୍ତି। ଅନୁବାଦର ଦକ୍ଷତା ବହୁତ କମ୍ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ଅଛି। ଯେଉଁମାନେ ବି ଅନୁବାଦ କରୁଛନ୍ତି ସେମାନେ ଖୁବ୍ ଭଲ ଅନୁବାଦ କରୁଛନ୍ତି। ହେଲେ ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ। ଓଡ଼ିଶାରେ ଏକ ‘ଅନୁବାଦ ପରିଷଦ’ ଗଠନ କରିବାକୁ କିଛିଦିନ ତଳେ ମୁଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲି। ହେଲେ ତାହା ଆଗେଇ ପାରିଲାନି। ନିଜ ସ୍ବାର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନୁବାଦ କରୁଥିବା ଅନୁବାଦକମାନଙ୍କ ଲେଖାରେ ଅନେକ ସମୟରେ ଭୁଲ୍ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ। ଫଳରେ ବାହାରେ ଆମ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ଖରାପ ଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପିତ ହୁଏ। ତାକୁ ସମୀକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ପରିଷଦ ରହିବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ।
ଅନୁବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବାକୁ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ କି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ଭାବୁଛନ୍ତି?
*ଆଜିପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବି ଅନୁବାଦ ପାଇଁ କେଉଁଠାରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ। ଶବ୍ଦକୋଷ, ଭାଷାକୋଷର ଅଭାବ ରହିଛି। ଏଦିଗରେ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଓଡ଼ିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ତୁଳନାତ୍ମକ ଅଧ୍ୟୟନ ନାମରେ ଏକ ବିଭାଗ ଖୋଲିବାକୁ ମୁଁ ସରକାରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲି। ଏହା ହେଲେ ଅନୁବାଦକମାନଙ୍କୁ ଏକ ନୂଆ ଦିଶା ମିଳିପାରନ୍ତା।
ନୂଆପିଢିର ସାହିତି୍ୟକଙ୍କୁ କ’ଣ କହିବେ?
*ପରିଶ୍ରମ କରନ୍ତୁ, ଯାହାକି ନୂଆ ପିଢିର ସାହିତି୍ୟକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ବହୁତ କମ୍ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଯେତେ ପଢିପାରିବ ସେତେ ପଢ। ପୁରସ୍କାରକୁ ନେଇ କେବେ ଅହଂକାର କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ। ଅଂହକାର ଆସିଲେ ସାହିତ୍ୟ ଓ ତା’ର ପରିସୀମା ଏହିଠାରେ ହିଁ ସରିଯିବ। ନିରହଂକାର ହୋଇ ଉଭୟ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟର ସ୍ବାର୍ଥକୁ ଜଗି ସାହିତ୍ୟ ରଚନା କର। ମୋ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଏହି କଥା କୁହେ।