ଚିତ୍ରକୂଟ ଧାମ ମନ୍ଦାକିନୀ ନଦୀ ତଟଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ଭାରତର ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ତୀର୍ଥସ୍ଥଳ ଭାବେ ପରିଚିତ। ଏହା ହେଉଛି ସେହି ସ୍ଥାନ, ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମ ପତ୍ନୀ ସୀତା ଓ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ସହିତ ୧୪ ବର୍ଷ ବନବାସ କାଳ ମଧ୍ୟରୁ ସର୍ବାଧିକ ସମୟ ବିତାଇଥିଲେ…
ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ଚିତ୍ରକୂଟ ଜିଲା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଏହି ପବିତ୍ରସ୍ଥଳକୁ ଈଶ୍ୱରଙ୍କର ଏକ ଅନୁପମ ଦାନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ। ଭୌଗୋଳିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦେଖିଲେ ଏହି ଚିତ୍ରକୂଟ ଧାମର କିଛି ସୀମା ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ସତନା ଜିଲା ଅଧୀନରେ ବି ଆସୁଛି। ତେବେ ସେ ଯାହା ହେଉ, ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟଭରା ତଥା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବନାର ଉତ୍ସ ଭାବେ ପରିଚିତ ଏହି ଚିତ୍ରକୂଟ ଧାମରେ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମ, ମାତା ସୀତା ଓ ଅନୁଜ ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କର ପାଦ ପଡିଥିବାରୁ ଏହା ପବିତ୍ରଭୂମିରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି। ସେଥିପାଇଁ ବର୍ଷସାରା ଏଠାରେ ଭକ୍ତଙ୍କର ଭିଡ଼ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି।
କ’ଣ ଦେଖିବେ
ଚିତ୍ରକୂଟ ଧାମରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ଦେଖିବା ପାଇଁ ରହିଛି ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଅନେକ ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥାନ।
କାମଦଗିରି: ଏହି ପବିତ୍ର ପର୍ବତର ଅନେକ ଧାର୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି। ଗଛଲତାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଉକ୍ତ ପର୍ବତ ଉପରେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୫ କି.ମି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିକ୍ରମା କରିବାର ସୁବିଧା ରହିଛି। କୁହାଯାଏ, ଭକ୍ତ ଏହି ପର୍ବତକୁ ପରିକ୍ରମା କରିବା ସମୟରେ ଯାହା ମନସ୍କାମନା ରଖିଥାନ୍ତି, ତାହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ।
ରାମଘାଟ: ମନ୍ଦାକିନୀ ନଦୀର ତଟଦେଶରେ ଥିବା ଏହା ହେଉଛି ସେହି ଘାଟ, ଯେଉଁଠାରେ ବନବାସ ସମୟରେ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମ ସ୍ନାନ କରୁଥିଲେ। ତେଣୁ ଏହି ଘାଟରେ ସର୍ବଦା ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ। ବିଶେଷକରି ଏହି ଘାଟରେ ଗେରୁଆ ବସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରି ସାଧୁସନ୍ଥମାନେ କୀର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଦୃଶ୍ୟ ବେଶ୍ ମନୋରମ ହୋଇଥାଏ। ସେହିପରି ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଏଠାରେ କରାଯାଉଥିବା ଆଳତିର ଦୃଶ୍ୟ ମନକୁ ଖୁବ୍ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।
ଜାନକୀ କୁଣ୍ଡ: ରାମଘାଟରୁ ଅଳ୍ପ କିଛି ଦୂରରେ ରହିଛି ପବିତ୍ର ଜାନକୀ କୁଣ୍ଡ। ବନବାସ ସମୟରେ ମାତା ସୀତା ଏଠାରେ ସ୍ନାନ କରୁଥିଲେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି।
ଭରତ ମିଳାପ ମନ୍ଦିର: କାମଦଗିରି ପର୍ବତ ନିକଟରେ ରହିଛି ଏହି ମନ୍ଦିର। କୁହାଯାଏ, ପ୍ରଭୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର, ପ୍ରଭୁ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଓ ମାତା ସୀତା ବନବାସ ସମୟରେ ତାଙ୍କୁ ପୁନର୍ବାର ଅଯୋଧ୍ୟାକୁ ଫେରାଇ ନେବା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଭାଇ ଭରତ ସେଠାକୁ ଆସିଥିଲେ। ସାଙ୍ଗରେ ତାଙ୍କର ଆଉ ଜଣେ ଭାଇ ଶତ୍ରୁଘ୍ନ ବି ଥିଲେ। ସେ ସମୟରେ ଚାରି ଭାଇଙ୍କର ମିଳନ ଏତେ ଦୁଃଖଦ ଥିଲା ଯେ, କାମଦଗିରି ପର୍ବତର ଚଟାଣ ବି ତରଳି ଯାଇଥିଲା ପରି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଥିଲା। ଫଳରେ ସେଠାରେ ଚାରି ଭାଇଙ୍କର ପାଦଚିହ୍ନ ରହିଯାଇଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଭରତ ମିଳାପ ନାମରେ ଏକ ମନ୍ଦିର ଗଢ଼ିଉଠିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ଏବେ ବି ସେମାନଙ୍କ ପାଦଚିହ୍ନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ।
ସ୍ଫଟିକ ଶିଳା: ଜାନକୀ କୁଣ୍ଡଠାରୁ କିଛି ଦୂରରେ ମନ୍ଦାକିନୀ ନଦୀର ତଟଦେଶରେ ରହିଛି ଏହି ପବିତ୍ର ଶିଳା। କୁହାଯାଏ, ଏହି ଶିଳା ଉପରେ ପ୍ରଭୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଓ ମାତା ସୀତା ବସି ଚିତ୍ରକୂଟର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ। ତେଣୁ ଏବେ ବି ଏହି ଶିଳା ଉପରେ ସେମାନଙ୍କର ପାଦଚିହ୍ନ ଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ।
ସତୀ ଅନସୂୟା ଆଶ୍ରମ: ସ୍ଫଟିକ ଶିଳା ଥିବା ସ୍ଥାନରୁ କିଛି ଦୂର ଗଲେ ପଡ଼େ ସତୀ ଅନସୂୟା ଆଶ୍ରମ, ଯେଉଁଠାରେ ଅତ୍ରୀ ମୁନି ଏବଂ ତାଙ୍କର ଧର୍ମପତ୍ନୀ ଅନସୂୟା ବାସ କରୁଥିଲେ। କୁହାଯାଏ, ବନବାସ କାଳ ସମୟରେ ସତୀ ଅନସୂୟା ମାତା ସୀତାଙ୍କୁ ଏହିଠାରେ ହିଁ ପତିବ୍ରତା ଧର୍ମର ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଏହି ତୀର୍ଥଭୂମିରେ ଗୁପ୍ତ ଗୋଦାବରୀ, ହନୁମାନ ଧାରା, ଭରତ କୂପ ଭଳି ଅନ୍ୟ କେତେକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଦର୍ଶନୀୟସ୍ଥଳ ବି ଦେଖିବାକୁ ପାଇପାରିବେ।
କେବେ ଓ କେମିତି ଯିବେ
ବର୍ଷର ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ଚିତ୍ରକୂଟ ଧାମକୁ ବୁଲିଯିବାର ସୁବିଧା ରହିଛି। ତେବେ ପାଣିପାଗ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖିଲେ ବର୍ଷାଦିନେ ଟିକେ ବୁଲାବୁଲି କରିବାରେ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଇଥାଏ। ତେଣୁ ବର୍ଷାଦିନକୁ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ଚିତ୍ରକୂଟ ବୁଲିଗଲେ ଭ୍ରମଣର ଭରପୂର ମଜା ନେଇହୁଏ। ସେହିପରି ଏଠାକୁ ଯିବାପାଇଁ ଗମନାଗମନର ମଧ୍ୟ ଭଲ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ତେବେ ଚିତ୍ରକୂଟ ଧାମର ନିକଟତମ ବିମାନବନ୍ଦର ହେଉଛି ଆଲ୍ଲାହାବାଦ୍ ଏୟାରପୋର୍ଟ, ଯାହା ପ୍ରାୟ ୧୩୫ କି.ମି ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ସେହିପରି ଚିତ୍ରକୂଟ ଧାମ କରଓ୍ବୀ ରେଳଷ୍ଟେଶନ ହେଉଛି ଏଠାକାର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ରେଳଷ୍ଟେଶନ, ଯାହା ପ୍ରାୟ ୮ କି.ମି ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ତା’ଛଡ଼ା ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଏହି ପବିତ୍ରସ୍ଥଳକୁ ଯିବାପାଇଁ ଟୁରିଷ୍ଟ ବସ୍ର ବି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ତେଣୁ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଯେଉଁଥିରେ ସୁବିଧା ସେଥିରେ ଆରାମରେ ଯାଇ ଏହି ତୀର୍ଥଭୂମିରେ ପହଞ୍ଚତ୍ପାରିବେ।