ବାରଙ୍ଗ,୩।୮(ଡି.ଏନ୍.ଏ.): ନନ୍ଦନକାନନର ଶେଷଭାଗ ୧ନଂ ଫାଟକ ପାଖରେ ରହିଛି ଜୀବନ୍ତଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଜନନ କେନ୍ଦ୍ର। ଏହି କେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ନନ୍ଦନକାନନର ପ୍ରାୟ ୨୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ପ୍ରଜାତିର ପ୍ରାଣୀ ନିର୍ଭରଶୀଳ। କେନ୍ଦ୍ରରେ ପ୍ରଜନନ କରାଯାଇ ଆବଶ୍ୟକ ଦେଖି ଜୀବନ୍ତଖାଦ୍ୟ ସବୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଏହି କେନ୍ଦ୍ର ଏବେ ନିଜ ଲକ୍ଷ୍ୟରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇଥିବା ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି। କେନ୍ଦ୍ରକୁ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ବାର୍ଷିକ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ବିନିଯୋଗ ସତ୍ତ୍ୱେ ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ଅଦ୍ୟାବଧି ହୋଇପାରି ନାହିଁ। ଠିକାଦାରମାନଙ୍କ ବେପରୁଆ ମନୋଭାବ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ଖାଦ୍ୟଯୋଗାଣରେ ଅବହେଳା ଯୋଗୁ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ କରିଥିବା ପରିକଳ୍ପନା ସାକାର ହୋଇପାରୁ ନାହିଁି। ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିର ଅଭାବ ଯୋଗୁ ପ୍ରଜନନ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଆବଶ୍ୟକତା ମୁତାବକ ପ୍ରଜନନ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ। ଫଳରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଦେଖି ଜୀବନ୍ତଖାଦ୍ୟ ବାହାରୁ କିଣା ହୋଇ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଛି।
ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ନନ୍ଦନକାନନରେ ଥିବା ୨୧୩ ଏନକ୍ଲୋଜରରେ ୧୫୬ ପ୍ରଜାତିର ୩୫୧୮ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଏହିସବୁ ଖାଦ୍ୟ ନନ୍ଦନକାନନର ଯୋଗାଣ ବିଭାଗ ରେଞ୍ଜ ଅଫିସରଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱରେ ରହିଛି। ଏହାପୂର୍ବରୁ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ନନ୍ଦନକାନନ ଠିକାଦାରମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା। ପରେ ଠିକାଦାରଙ୍କ ଅନିୟମିତତା ଯୋଗୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ କିଛିକିଛି ଖାଦ୍ୟ ନିଜ ଦାୟିତ୍ୱରେ ରଖିବାର ଯୋଜନା କରିଥିଲା ନନ୍ଦନକାନନ। ପ୍ରଥମେ ଘାସଫାର୍ମ କରି ତୃଣଭୋଜି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଘାସ ଯୋଗାଇଥିଲା। ଦ୍ୱିତୀୟରେ ହରିଣ ଦାନାକୁ ନିଜେ ଓମଫେଡଠାରୁ କ୍ରୟ କରିଥିଲା। ଏହାପରେ ଧଳାମୂଷା, ବିଲାତିମୂଷା, ଠେକୁଆ, ପୋକ, ଗେଣ୍ଡା, କୁକୁଡାଚିଆଁ, ମାଛଜାଆଁଳ ଆଦି ଖାଦ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ଠିକଦାରମୁକ୍ତ କରାଇବା ସହ ନିଜେ ଯୋଗାଇବାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। ଏଥିପାଇଁ ନୂଆକରି ଏକ କେନ୍ଦ୍ରର ପରିକଳ୍ପନା କରାଯିବା ସହ ୮ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୫ରେ ନନ୍ଦନକାନନର ଶେଷଭାଗ ୧ନଂ ଫାଟକ ପାଖରେ ଜୀବନ୍ତଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଜନନ କେନ୍ଦ୍ର ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିଲେ। କେନ୍ଦ୍ର କିଛି ଦିନ ଚାଲିବା ପରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ବେଶି ଓ ସତେଜ ଖାଦ୍ୟ ଦେବାରେ ଅବହେଳା ହେବାରୁ ଉତ୍ପାଦନକୁ କମ କରାଗଲା। କେନ୍ଦ୍ରରେ ୫ଟି ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ରହିଥିବାବେଳେ ଛୋଟଛୋଟ ୧୬୦ଟି ବାକ୍ସ ରହିଛି। ଏବେ କେବଳ ପୋକ ଓ ଧଳାମୂଷା ପ୍ରଜଜନରେ ସୀମିତ ରହିଛି। ମାଛଯାଆଁଳ ଓ ଠେକୁଆ ପ୍ରଜନନ ପାଇଁ ଅଦ୍ୟାବଧି ଉଦ୍ୟମ ହୋଇ ନ ଥିବାବେଳେ ବିଲାତିମୂଷା, କୁକୁଡାଚିଆଁ ଓ ଗେଣ୍ଡା ଏବେ କିଣାଯାଉଛି। ବିଶେଷକରି ପେଚା, ଛଞ୍ଚାଣ, ଚିଲ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ଫିଜାଣ୍ଟ, ଶାଗୁଣା, ଅସୁସ୍ଥ ପ୍ରାଣୀ ଓ ସାପମାନଙ୍କ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଏହି କେନ୍ଦ୍ର କରାଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପ୍ରଜନନ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଉ ନ ଥିବାରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ବିଭାଗ କିଣିି ଆଣୁଥିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। କିନ୍ତୁ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଖାମଖିଆଲ ମନୋଭାବ ଯୋଗୁ ନନ୍ଦନକାନନକୁ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ପଡୁଛି। ଏ ବିଷୟରେ କେନ୍ଦ୍ରର ଦାୟିତ୍ୱରେ ଥିବା ରେଞ୍ଜ ଅଫିସର ରଞନ କୁମାର ମହାନ୍ତ କୁହନ୍ତି, ଏଠାରେ କିଛି ପ୍ରଜନନ ହେଉନାହିଁ। ସବୁ କିଣା ହୋଇଆସୁଛି।