ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୨୪।୪ : ବ୍ରିଟିଶମାନେ ୨୧୩ ନାଗାଙ୍କର ଅବଶେଷ ନେଇ ଯାଇଥିଲେ। ଏହା ଏବେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ରହିଛି। ଏସବୁକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସଂଗ୍ରହାଳୟରୁ ଭାରତ ଆଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚାଲିଛି।
ଅକ୍ସଫୋର୍ଡରେ ଥିବା ପିଟ ରିଭର୍ସ ମ୍ୟୁଜିୟମରେ ନାଗାଙ୍କର ଅବଶେଷ ରହିଛି। ନାଗାଙ୍କ ଅବଶେଷ ସହିତ ପୃଥିବୀର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କଳାକୃତି ରହିଛି। ୨୦୨୦ରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ସଂଗ୍ରହାଳୟ ମାନବ ଶରୀର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ପ୍ରଦର୍ଶନକୁ ହଟାଇବ ।
ଏହା ଜାଣିବା ପରେ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆରେ ରହୁଥିବା ନାଗା ଆନ୍ଥ୍ରୋପୋଲୋଜିଷ୍ଟ ଡଲି କୋନିଆକ ସ୍କଟଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଏଡିନବର୍ଗରେ ରହୁଥିବା ନାଗା ସାମାଜିକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଡକ୍ଟର ଆରକୋଟଙ୍ଗ ଲଙ୍ଗକୁମର ଏବଂ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଲୈରା ୱାନ ବ୍ରୋଖୋଭେନଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ନାଗା ପୁନଃସମନ୍ବୟ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା। ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସହିତ ଶାନ୍ତି ଆଲୋଚନା କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ନାଗା ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ନାଗା ପୁନଃସମନ୍ବୟ ଏକ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି ।
ଏହି ମାନବ ମୃତଦେହଗୁଡିକ ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ନାଗାଲାଣ୍ଡ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ନାଗା-ଅଧିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳରୁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ନିଆଯାଇଥିଲା। ଏସବୁର ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଡିକୋଲୋନାଇଜେଶନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଏକ ଅଂଶ। ନାଗା ପୁନଃସମନ୍ବୟର ସଂଯୋଜକ ୱାଟୀ ଆୟର କହିଛନ୍ତି, ଏହି ସଂସ୍ଥା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏନେଇ ଆଲୋଚନା ଜାରି ରଖିଛି।