ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୨୮।୧: ଭାରତର ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ(ଏଏସଆଇ) ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ସର୍ଭେ ସମୟରେ ଜିଆନଭାପି ମସଜିଦ ପରିସରରେ ମୋଟ ୫୫ ଟି ପଥର ମୂର୍ତ୍ତି ରହିଛି। ସେଥିମଧ୍ୟରେ ୧୫ ଟି “ଶିବ ଲିଙ୍ଗ”, ତିନୋଟି ବିଷ୍ଣୁ ମୂର୍ତ୍ତି, ତିନୋଟି “ଗଣେଶ”, ଦୁଇଟି “ନନ୍ଦୀ”, ଦୁଇଟି “କୃଷ୍ଣ” ଏବଂ ପାଞ୍ଚଟି “ହନୁମାନ” ବୋଲି ଏଏସଆଇ ରିପୋର୍ଟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି।
ମସଜିଦ “ଏକ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିରର ପୂର୍ବ-ସଂରଚନା ଉପରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି କି ନାହିଁ” ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ ବାରାଣାସୀ ଜିଲା କୋର୍ଟ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ଏଏସଆଇ ସର୍ଭେ କରି ସୂଚନା ଦେଇଛି ଯେ 17 ତମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଔରାଙ୍ଗଜେବଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ଏକ ମନ୍ଦିର ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିବା ଜଣାପଡିଛି। ଏବଂ ଏହାର ଏକ ଅଂଶ… ବିଦ୍ୟମାନ ସଂରଚନାରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଏବଂ ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି। ଏଏସଆଇ ରିପୋର୍ଟ ଚାରୋଟି ଭଲ୍ୟୁମରେ ରହିଛି। ଏହାର ନକଲ କୋର୍ଟ ଦ୍ୱାରା ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନ ମକଦ୍ଦମାକାରୀଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯିବା ପରେ ଗୁରୁବାର ସାର୍ବଜନୀନ କରାଯାଇଥିଲା।
ଭଲ୍ୟୁମ୍-୩ ଅନୁଯାୟୀ, ଏଏସଆଇ ସର୍ଭେ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ “ମାକରା” ପଥର ମୂର୍ତ୍ତି, ଗୋଟିଏ “ଦ୍ୱାରପାଳ”, ଗୋଟିଏ “ଆପାସମାରା ପୁରଷା”, ଗୋଟିଏ “ଭୋଟିଭ୍ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର”, ୧୪ “ଖଣ୍ଡ” ଏବଂ ସାତୋଟି “ବିବିଧ” ପଥର ମୂର୍ତ୍ତି ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା।
ସେହିପରି ୫୫ ଟି ପଥର ମୂର୍ତ୍ତି, ୨୧ ଟି ଘରୋଇ ସାମଗ୍ରୀ, ପାଞ୍ଚଟି “ଲେଖା ସ୍ଲାବ” ଏବଂ ୧୭୬ “ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସଦସ୍ୟ” ସମେତ ମୋଟ ୨୫୯ “ପଥର ବସ୍ତୁ” ମିଳିଲା। ସର୍ଭେ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ୨୭ ଟେରାକୋଟା ବସ୍ତୁ, ୨୩ ଟେରାକୋଟା ମୂର୍ତ୍ତି (ଦୁଇଟି ଦେବତା ଏବଂ ଦେବୀ, ୧୮ ମାନବ ମୂର୍ତ୍ତି ଏବଂ ତିନୋଟି ପଶୁ ମୂର୍ତ୍ତି) ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇଥିଲା ବୋଲି ରିପୋର୍ଟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି।
ସର୍ଭେ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ୧୧୩ ଧାତୁ ବସ୍ତୁ ଏବଂ ୯୩ ମୁଦ୍ରା – ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ୪୦ ଟି, ୨୧ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ରାଣୀ ମୁଦ୍ରା ଏବଂ ତିନୋଟି ଶାହା ଆଲାମ ବାଦଶାହ-୨ ମୁଦ୍ରା ମିଳିଥିଲା ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇଥିଲା। ସର୍ଭେ ସମୟରେ ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଥିବା ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ପରେ ବାରାଣାସୀ ଜିଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିଛି। ଏହି ରିପୋର୍ଟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗୋଟିଏ ମୂର୍ତ୍ତି ବାଲୁକା ପଥରରେ ନିର୍ମିତ ଏବଂ ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ସମୟର ଅଟେ। ଏହା ସେଲଟର ଏସ୨ ର ପୂର୍ବ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ମିଳିଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଆକାର ହେଉଛି: ଉଚ୍ଚତା ୧୫ ସେମି, ମୋଟେଇ ୮ ସେମି ଏବଂ ମୋଟା ୫ ସେମି ରହିଛି।