ବାଲେଶ୍ୱର,୨୦।୧୦(ମାନସ ବିଶ୍ୱାଳ): ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲା ନୀଳଗିରି ରାଜବାଟୀରେ ରାଜପରିବାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ମା’ କନକଦୁର୍ଗା ମନ୍ଦିରରେ ଦୁର୍ଗାପୂଜା ଉପଲକ୍ଷେ ପ୍ରାୟ ୩୨୨ବର୍ଷ ଧରି ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଆସୁଛି ବଳି ଖେଳ। ମା’ଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବେଲବରଣ ଦିନଠାରୁ ନିଜ ଘରଦ୍ୱାର ଛାଡ଼ି ମା’ଙ୍କ ନିକଟରେ ବ୍ରତୀ ରହି ୫ଦିନ ଧରି ଏହି ଖେଳ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାନ୍ତି। ‘ବଳି’ ନାମଧାରୀ ବ୍ୟକ୍ତିଜଣକ ହାତରେ ମା’ଙ୍କ ଖଡ୍ଗ ଓ ଟାଙ୍ଗି ଧରି ଏହି ଖେଳ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥାନ୍ତି। କେତେଜଣ ଯୁବକ ବି ଏହି ଖେଳରେ ସାମିଲ ହୁଅନ୍ତି। ‘ବଳି’ ଜଣଙ୍କୁ ଛୁଇଁବା ପରେ ଖେଳ ବନ୍ଦ ହୋଇଥାଏ। ପୂର୍ବରୁ ଅଷ୍ଟମୀ ତିଥିରେ ପଣ୍ଡା ବଳି ଦିଆଯାଉଥିବା ବେଳେ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ବୋଦା ବଳି ଦିଆଯାଉଥିଲା। ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପଶୁ ବଳି ପ୍ରଥା ନିଷେଧ ହେବା ପରେ ଏବେ ପାଣିକଖାରୁ ବଳି ଭାବେ ମା’ଙ୍କଠାରେ ଅର୍ପଣ କରି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ କ୍ଷମାମାର୍ଜନା କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ଖେଳକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ କେବଳ ନୀଳଗିରି ନୁହେଁ ବାଲେଶ୍ୱର ସହର, ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଓ ଭଦ୍ରକ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଲୋକେ ଆସିଥାନ୍ତି।
ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ତ୍ତମାନର ନୀଳଗିରି ରାଜା ଜୟନ୍ତ ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ହରିଚନ୍ଦନ କୁହନ୍ତି, ୧୮୦୦ ମସିହା ପୂର୍ବରୁ ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ରାଜା ଏବଂ ପ୍ରଜାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଏହି ବଳି ଖେଳ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ରାଜବଂଶର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ କନକଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଆଦେଶ ଅନୁସାରେ ଜଣେ ଲୋକ ଏହି ଖେଳ ଖେଳିବା ପାଇଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ। ଲୋକଙ୍କ ସହିତ ଖେଳିବା ପରେ ଯାହାକୁ ଛୁଇଁବ ପରମ୍ପରା ଅନୁସାରେ ଅଷ୍ଟମୀ ଦିନରେ ମା’ଙ୍କ ଠାରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ବଳି ଦେଇ ନିଜକୁ ମୁକ୍ତି କରିଥାନ୍ତି। ଶୁଣା କଥା ଅନୁସାରେ ଏହି ପ୍ରଥା ମା’ଙ୍କ ଆଦେଶ ଅନୁସାରେ ରାଜା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥାନ୍ତି। ପୂର୍ବରୁ ଯେଉଁ ଲୋକ ଏହି ନିୟମକୁ ବ୍ୟତିକ୍ରମ କରିଥାନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ରାଜଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଏବେ ଏହା ନାହିଁ। ପଶୁ ବଳି ପ୍ରଥା ନିଷେଧ କରାଯାଇଛି। ପାଣିକଖାରୁ ବଳି ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି।
ଶ୍ରୀଧର ମଲ୍ଲିକଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ, ସେ ୩୨ବର୍ଷ ଧରି ଏହି ଖେଳ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଆସୁଛନ୍ତି। ରାଜା କିଶୋରଚନ୍ଦ୍ର ମର୍ଦ୍ଦରାଜ ହରିଚନ୍ଦନଙ୍କ ସମୟରୁ ଆମ ପୂର୍ବ ପୁରୁଷ ଏହି ଖେଳ ପାଇଁ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ। ସେହିଦିନଠାରୁ ଜେଜେବାପା, ବାପାଙ୍କ ପରେ ମୁଁ ଖେଳି ଆସୁଛି। ମା’ଙ୍କ ଦୟାରୁ ସବୁବର୍ଷ ପରି ଚଳିତବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଖେଳ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ ହେଉଛି। ବେଲବରଣ ଦିନଠାରୁ ଘରୁ ବାହାରି ଆସି ୫ଦିନ ଯାଏ ମନ୍ଦିରରେ ରହିଥାଏ। ନିରାମିଷ ଭୋଜନ ସହ ନିଷ୍ଠା ଭାବେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବାରେ ଅପାର ଶାନ୍ତି ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ସେ କୁହନ୍ତି।