ଆୟୁଷ୍ମାନ୍ ଭାରତ ଯୋଜନା ବା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜନଆରୋଗ୍ୟ ଯୋଜନା ହେଉଛି ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଯୋଜନା, ଯାହା ୨୩ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୮ରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଯୋଜନାକୁ ୨୦୧୮ ବଜେଟ ଅଧିବେଶନରେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଅରୁଣ ଜେଟ୍ଲୀ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହି ଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗଙ୍କୁ (ବିପିଏଲ୍ ଧାରକ) ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟବୀମା ଯୋଗାଇବା। ଏହା ଅନ୍ତର୍ଗତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରକୁ ୫ ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନଗଦ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟବୀମା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ। ୧୦ କୋଟି ବିପିଏଲ୍ ପରିବାରର ପ୍ରାୟ ୬୦ କୋଟି ଲୋକ ଏହି ଯୋଜନାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲାଭ ଦ୍ୱାରା ଉପକୃତ ହେଉଛନ୍ତି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ବାକି ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଏହା ଅଧୀନକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଯୋଜନା ଜାରି ରହିଛି।
ଏହି ଯୋଜନା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ୧୪ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୮ରେ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡର ରାଞ୍ଚତ୍ ଜିଲାରେ ଭୀମ୍ରାଓ ଆମ୍ବେଡ୍କରଙ୍କ ଜନ୍ମବାର୍ଷିକୀରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ଦ୍ୱାରା ଦେଶର ଅଭାବୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଦାନରେ ଏକ ନୂତନ ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଚଳିତ ୨୦୨୩ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଏହି ଦିବସର ଥିମ୍ ରହିଛି ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଅମୃତ।
୨୦୧୮ରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆୟୁଷ୍ମାନ୍ ଭାରତ ଯୋଜନାର ଶୁଭାରମ୍ଭ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୩୦ ଏପ୍ରିଲରେ ଆୟୁଷ୍ମାନ୍ ଭାରତ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ଦେଶର ସୁଦୂର ତଥା ଅଭାବୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ସୁଲଭ ଚିକିତ୍ସା ସେବା ଯୋଗାଇବା ଏହି ଦିବସର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ। ଏହି ବୈପ୍ଳବିକ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଯୋଜନାର ଆରମ୍ଭକୁ ଚିହ୍ନିତ କରୁଥିବାରୁ ଆୟୁଷ୍ମାନ୍ ଭାରତ ଦିବସ ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରେ।
ବିପିଏଲ୍ ପରିବାରକୁ ତୃତୀୟ ଏବଂ ମାଧ୍ୟମିକ ଚିକିତ୍ସା ବୀମା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ବହୁ ପ୍ରତୀକ୍ଷିତ ଯୋଜନା ୩୦ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୮ରେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭରେ ଏହା ୧୦.୭ କୋଟି ଗରିବ ଏବଂ ଅସୁରକ୍ଷିତ ପରିବାରକୁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଗାଇବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଆୟୁଷ୍ମାନ୍ ଭାରତ ଯୋଜନରେ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କଭରେଜ୍ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏକ ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପଦକ୍ଷେପ। ଏହି ଯୋଜନାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି। ପ୍ରଥମଟି ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟଟି ପିଏମ୍ ଜେଏଓ୍ବାଇ। ପ୍ରତିଷେଧକ ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହନମୂଳକ ସେବା ସମେତ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିବାବେଳେ ପିଏମ୍-ଜେଏଓ୍ବାଇ ଯୋଗ୍ୟ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ପରିବାର ପ୍ରତି ବାର୍ଷିକ ୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟବୀମା କଭର ସହିତ ମାଧ୍ୟମିକ ଏବଂ ତୃତୀୟ ଚିକିତ୍ସା ଯୋଗାଇଥାଏ। ଏହି ଯୋଜନାରେ ବିପଜ୍ଜନକ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅସୁରକ୍ଷିତ ପରିବାରକୁ ଆର୍ଥିକ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଗାଇବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି, ଯାହା ଭାରତରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ। ଆୟୁଷ୍ମାନ୍ ଭାରତ ଯୋଜନା ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ। ଏହା ଗୁଣାତ୍ମକ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଯୋଗାଣରେ ସମାଜର ଗରିବ ଏବଂ ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଖର୍ଚ୍ଚର ଭାର ହ୍ରାସ କରିଥାଏ।