ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ନୀତିଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ଶ୍ଳୋକ ମାଧ୍ୟମରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଖରାପ ସମୟରେ ବୁଦ୍ଧି ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ହାତ ଛାଡ଼ି ଦିଏ। ଅନ୍ୟ ପଦରେ ସେ ଧନ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଗୁଣ ଅପେକ୍ଷା ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ସେ କହିଛନ୍ତି ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ପ୍ରଚୁର ଟଙ୍କା ଅଛି କି ନାହିଁ ତାହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ।
न निर्मिता केन न दृष्टपूर्वा न श्रूयते हेममयी कुरङ्गी ।
तथाऽपि तृष्णा रघुनन्दनस्य विनाशकाले विपरीतबुद्धिः॥
ଏହି ଶ୍ଳୋକ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଖରାପ ସମୟରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବୁଦ୍ଧି ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ତାଙ୍କୁ ଛାଡିଦିଅନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ଭାବିବା, ବୁଝିବା ଶକ୍ତି ହରାଇ ବସନ୍ତି। । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, ଚାଣକ୍ୟ ଏକ ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବିବେକ ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଯାଏ। ଯେପରି ସୁନାର ହରିଣକୁ ଗୋଡ଼ାଇବା ସମୟରେ ଭଗବାନ ରାମ ହୋଇଯାଇଥିଲେ। ସୁନା ହରିଣ ନୁହେଁ ଜାଣିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ସେ ତା ପଛରେ ଦୌଡ଼ୁଥିଲେ। ତେବେ ଖରାପ ସମୟରେ ବୁଦ୍ଧିମାନ ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ଭୁଲ୍ କରନ୍ତି।
गुणैरुत्तमतां याति नोच्चैरासनसंस्थिताः ।
प्रासादशिखरस्थोऽपि काकः किं गरुडायते ॥
ଏହି ଶ୍ଳୋକରେ, ଚାଣକ୍ୟ ଉନ୍ନତ ଗୁଣ ଏବଂ ସତ୍ୟର ମହତ୍ତ୍ୱକୁ ବୁଝାଇଛନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଏହି କାରଣରୁ ଜଣେ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତି ଶ୍ରେଷ୍ଠତାର ଶିଖର ଆଡକୁ ଗତି କରନ୍ତି। ଯେପରି ଛାତ ଉପରେ ବସି ଗର୍ଜନ କରୁଥିବା କାଉ ମହାନ ନୁହେଁ ସେହିଭଳି ଉଚ୍ଚ ମଞ୍ଚରେ ବସିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ମହାନ ନୁହନ୍ତି। ମହାନତା ପାଇଁ, ଭଲ ଲୋକ ଏବଂ ସତ୍ୟ କହିବା ଆବଶ୍ୟକ।
गुणा: सर्वत्र पूज्यन्ते न महत्योऽपि सम्पद:।
पूर्णेन्दु किं तथा वन्द्यो निष्कलंको यथा कृश:।।
ଧନ ଏବଂ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଚାଣକ୍ୟ ଗୁଣକୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି ସମାଜରେ ଗୁଣ ଦ୍ୱାରା ମଣିଷକୁ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଏ। ଏଥିପାଇଁ, ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଅର୍ଥ ରଖିବା କିଛି ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ।