ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧୬ା୫: ପ୍ରାୟ ଅଢ଼େଇ ବର୍ଷ ତଳେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଯେଉଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ଚିଫ୍ ଅଫ୍ ଡିଫେନ୍ସ ଷ୍ଟାଫ୍ (ସିଡିଏସ୍) ପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ଏବେ ସେଥିରୁ ବିଚ୍ୟୁତ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଉଛି। କାରଣ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ସିଡିଏସ୍ ଜେନେରାଲ ବିପିନ ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ୫ ମାସ ବିତିଯାଇଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଚୟନ କରାଯାଇପାରି ନାହିଁ। ଓଲଟା ସିଡିଏସ୍ ପଦବୀକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ବିଚାର କରୁଥିବା ସୂତ୍ରରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି।
୧୯୪୭ରେ ଦେଶ ବିଭାଜନ ପରଠାରୁ ପଡ଼ୋଶୀ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଭାରତର ସୀମା ବିବାଦ ଲାଗିରହିଛି। ସେହିପରି ୧୯୬୨ ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ଚାଇନା ସହିତ ଭୂଭାଗରେ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣକୁ ନେଇ ମତଭେଦ ରହିଛି। ପାକିସ୍ତାନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେଖା(ଏଲ୍ଓସି)ରେ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କୁ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରାଇ ଗୁଳି ବର୍ଷା ଓ ମୋର୍ଟାର ମାଡ଼ କରୁଥିବାବେଳେ ଚାଇନାର ପିପୁଲ୍ସ ଲିବରେଶନ ଆର୍ମି (ପିଏଲ୍ଏ) ସୈନ୍ୟ ପ୍ରକୃତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେଖା(ଏଲ୍ଏସି) ଅତିକ୍ରମ କରି ଭାରତୀୟ ଯବାନମାନଙ୍କୁ ବଳ ଦେଖାଉଛନ୍ତି। ଏସବୁର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ସେନାକୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୨୦୧୯ ଡିସେମ୍ବରରେ ଚିଫ୍ ଅଫ୍ ଡିଫେନ୍ସ ଷ୍ଟାଫ୍ (ସିଡିଏସ୍) ପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।
ଏହି ପଦବୀରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଅଫିସର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସାମରିକ ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗ ସଚିବ, ଷ୍ଟାଫ୍ କମିଟିର ସ୍ଥାୟୀ ଚେୟାରମ୍ୟାନ୍ ଏବଂ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପ୍ରଧାନ ପରାମର୍ଶଦାତା ଭାବେ ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଇବେ ବୋଲି ନିୟମ ରହିଛି। ଏଥିସହ ୩ ସେନାର ଅପରେଶନ, ଲଜିଷ୍ଟିକ୍, ତାଲିମ, ସପୋର୍ଟ ସର୍ଭିସ୍, ଯୋଗାଯୋଗ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମନ୍ବୟ ରକ୍ଷା କରିବା ହେଉଛି ସିଡିଏସ୍ଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ। କିନ୍ତୁ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ସିଡିଏସ୍ ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ପୂର୍ବତନ ସାମରିକ ଅଧିକାରୀ ଜେନେରାଲ ବିପିନ ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ୫ ମାସ ପରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଚୟନ କରାଯାଇପାରି ନାହିଁ। ତେଣୁ ଏହି ପଦବୀ ସୃଷ୍ଟି ପଛର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ନେଇ ସାଧାରଣରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି।
ଭାରତୀୟ ସ୍ଥଳସେନାର ୨୬ତମ ମୁଖ୍ୟ ପଦରୁ ଜେନେରାଲ ବିପିନ ରାଓ୍ବତ୍ ୨୦୧୯ ଡିସେମ୍ବର ୩୧ରେ ଅବସର ନେବା ପରଦିନ ଅର୍ଥାତ୍ ୨୦୨୦ ଜାନୁୟାରୀ ୧ରେ ତାଙ୍କୁ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ସିଡିଏସ୍ ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ରାଓ୍ବତ୍ କୌଣସି ଯୁଦ୍ଧ ଲଢ଼ି ନ ଥିଲେ ହେଁ ଅବସର ପରେ ତତ୍କାଳ ତିନି ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପଦବୀ ଅଳଙ୍କୃତ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ। ସେନା ଅଧିକାରୀମାନେ କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇପାରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ଆର୍ମି ରୁଲ୍ସ, ୧୯୫୪ର ଚାପ୍ଟର ୪ରେ ବାରଣ କରାଯାଇଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ପାକିସ୍ତାନ, ଚାଇନା ଓ ମ୍ୟାନ୍ମାର ବିରୋଧରେ ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ମନ୍ତବ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଅତ୍ୟଧିକ ବିବାଦୀୟ କରିଥିଲା। ତେଣୁ ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପଛରେ ତାଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା ନୁହେଁ, ବରଂ ରାଜନୈତିକ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା କାମ କରିଥିବା ଅନେକେ କହିଥାଆନ୍ତି।
୨୦୨୧ ଡିସେମ୍ବର ୮ରେ ରାଓ୍ବତ୍, ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ମଧୁଲିକା ଓ ଅନ୍ୟ ୧୨ ଷ୍ଟାଫ୍ ତାମିଲନାଡୁର ଓ୍ବେଲିଂଟନସ୍ଥିତ ଡିଫେନ୍ସ ସର୍ଭିସେସ୍ ଷ୍ଟାଫ୍ କଲେଜକୁ ଯାଉଥିବାବେଳେ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନା ହେଲିକପ୍ଟର ଏମ୍ଆଇ-୧୭ଭି୫ କନ୍ନୁର ନିକଟରେ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଏଥିରେ ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ସହ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ସପ୍ତାହେ ମଧ୍ୟରେ ନୂଆ ସିଡିଏସ୍ ନିଯୁକ୍ତି ହୋଇଯିବ ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର କହିଥିଲେ। ତେଣୁ ତତ୍କାଳୀନ ସ୍ଥଳସେନା ମୁଖ୍ୟ ଜେନେରାଲ ମନୋଜ ମୁକୁନ୍ଦ ନରଓ୍ବଣେ ଏବଂ ଉପମୁଖ୍ୟ ଲୁଟ୍ନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଚଣ୍ଡୀ ପ୍ରସାଦ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣଙ୍କୁ ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଚୟନ କରାଯିବ ବୋଲି ଦେଶବାସୀ ଧରିନେଇଥିଲେ। ଚଣ୍ଡୀ ପ୍ରସାଦ ୨୦୨୨ ଜାନୁୟାରୀ ୩୧ରେ ଓ ନରଓ୍ବଣେ ଏପ୍ରିଲ ୩୦ରେ ଅବସର ନେବା ପରେ ସେହି ଚର୍ଚ୍ଚା ଥମିଯାଇଛି। ହେଲେ ହେଲିକପ୍ଟର ଦୁର୍ଘଟଣାର ୫ ମାସ ପରେ ମଧ୍ୟ ନୂଆ ସିଡିଏସ୍ ନିଯୁକ୍ତି ହୋଇପାରି ନାହିଁ। ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏବେ ସିଡିଏସ୍ ପଦବୀକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚଳାଇଥିବା ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀ ନାମ ଗୋପନ ସର୍ତ୍ତରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି।
ପୂର୍ବରୁ ସିଡିଏସ୍ ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ପାଖରେ ଥିବା ସାମରିକ ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗ (ଡିଏମ୍ଏ) ସଚିବ ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଭିନ୍ନ ପଦବୀ ସୃଷ୍ଟି କରାଯିବ। ଏହି ପଦରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇବାକୁ ଥିବା ଅଧିକାରୀ ତିନି ସେନାର ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ତୁଲାଇବେ ଏବଂ ସିଡିଏସ୍ଙ୍କ ନିକଟରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ରହିବେ। ସିଡିଏସ୍ଙ୍କୁ ଆପଏଣ୍ଟମେଣ୍ଟ୍ସ କମିଟି ଅଫ୍ କ୍ୟାବିନେଟ୍ (ଏସିସି) ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥାଏ। ୨୦୧୬ରୁ ଏସିସିରେ କେବଳ ଦୁଇଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି। ଜଣେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି ଓ ଅନ୍ୟ ଜଣକ ହେଲେ ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଅମିତ୍ ଶାହା। ଏଠାରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଯେଉଁ ସିଡିଏସ୍ ନିଯୁକ୍ତିକୁ ଭାଜପା ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏତେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି କହିବୁଲୁଥିଲେ ଏବଂ ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ବି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ତାଙ୍କ ନାମରେ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାର ବେଳେ ଭୋଟ ମାଗିଥିଲେ, ସେହି ପଦବୀ ଏଯାଏ କାହିଁକି ପୂରଣ କରିପାରି ନାହାନ୍ତି।
ନୂଆ ସିଡିଏସ୍ ନିଯୁକ୍ତିରେ ଅହେତୁକ ବିଳମ୍ବ ଏବଂ ଉକ୍ତ ପଦବୀର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିଭାଜନକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ଯେ, ଦେଶରେ ଏହି ସାମରିକ ପଦ ସୃଷ୍ଟି ଜରୁରୀ ନ ଥିଲା। ସେନାର ଆଧୁନିକୀକରଣ ଓ ସଂସ୍କାର କଥା କହି ରାଓ୍ବତ୍ଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭୁମାନେ ତାଙ୍କୁ ଥଇଥାନ କରିଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି।