ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଧନ, ପ୍ରଗତି ଏବଂ ବୈବାହିକ ଜୀବନ ସମେତ ସମସ୍ତ ଦିଗ ଉପରେ ଗଭୀର ଅଧ୍ୟୟନ କରିଛନ୍ତି। ତାହା ସହ ଜଡିତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ମଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ନୀତିଶାସ୍ତ୍ରରେ ସ୍ତ୍ରୀ-ସ୍ବାମୀ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ସଫଳ ବୈବାହିକ ଜୀବନ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି, ସ୍ତ୍ରୀ-ସ୍ବାମୀ ସମ୍ପର୍କ ରଥର ଦୁଇଟି ଚକ ପରି। ପରିବାର ଚଳାଇବାବେ ଉଭୟଙ୍କର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି। ସୁଖୀ ଦାମ୍ପତ୍ୟ ଜୀବନ ମଣିଷ ପାଇଁ ଗର୍ବ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ତାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ବୈବାହିକ ଜୀବନ ସଫଳ ପାଇଁ କ’ଣ କରିବାକୁ ହେବ ଜାଣନ୍ତୁ।
> ଉଭୟ ସ୍ବମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଭଦ୍ର ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ୍ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନମ୍ରତା ସହିତ ହୃଦୟରେ ରହିପାରିବ । ଭଦ୍ର ବ୍ୟବହାର କ୍ରୋଧକୁ ଦୂର କରିଥାଏ। ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଝଗଡା ହେବାର କମ୍ ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ। ଏହା ସହିତ ସମ୍ମାନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ।
>ତାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, କ୍ରୋଧକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିଲେ ବୈବାହିକ ଜୀବନ ସଫଳ ହୁଏ। ବାସ୍ତବରେ, ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କ୍ରୋଧିତ ହୁଏ, ସେ ଭଲ ଏବଂ ମନ୍ଦ ଜାଣିପାରେ ନାହିଁ । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ହୋଇପାରେ।
> ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି, ବିତର୍କ ସମୟରେ ସ୍ତ୍ରୀ-ସ୍ବାମୀ ପରସ୍ପର କଥାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ଉଚିତ । ସାଧାରଣତଃ ଦେଖାଯାଏ ଯେ, କିଛି ଛୋଟ ଜିନିଷ ଉପରେ ବିତର୍କ ସମୟରେ ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ମାନକୁ ଭୁଲିଯାନ୍ତି। ଏପରି ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ଯାହା ହୃଦୟକୁ ଦୁଃଖ ଦେଇଥାଏ। ତେଣୁ ସର୍ବଦା କଥା ହେବା ସମୟରେ ଧ୍ୟାନ ରଖିବା ଉଚିତ।
> ଦାମ୍ପତ୍ୟ ଜୀବନରେ ସ୍ତ୍ରୀ-ସ୍ବାମୀ ପରସ୍ପରକୁ ସୁଖ ଏବଂ ଦୁଃଖରେ ସମର୍ଥନ କରିବା ଏବଂ ସେବା କରିବା ଉଚିତ୍। ଯେଉଁ ଦମ୍ପତିଙ୍କର ସେବା ମନୋଭାବ ଅଛି ସେମାନଙ୍କର ବୈବାହିକ ଜୀବନ ସଫଳ ହୋଇଥାଏ। ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବାମୀଙ୍କ ସେବା କରିବା ସେମାନଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଧର୍ମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ତଥାପି, ଆବଶ୍ୟକ ସମୟରେ ସ୍ବାମୀ ମଧ୍ୟ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସେବା କରିବା ଉଚିତ୍।
> ଛାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ ପ୍ରେମ ଏବଂ ସମ୍ପର୍କକୁ ସଚ୍ଚୋଟତାର ସହ ତୁଲାନ୍ତି ସେମାନେ ସୁଖମୟ ଜୀବନ ବିତାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ ଅଟନ୍ତି। ତାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ସ୍ତ୍ରୀ-ସ୍ବାମୀ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପରସ୍ପରକୁ ମିଛ କହିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ। ତେଣୁ ସର୍ବଦା ସତ କହିବା ଶିକ୍ଷନ୍ତୁ ।