କେନ୍ଦୁଝର, ୧୧।୫ (ସ୍ବ.ପ୍ର.)-ମାଟି ସହିତ ମଣିଷର ସମ୍ପର୍କ ଅତି ନିବିଡ଼। ଏଥିରୁ ଅନେକ ଜୀବନଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରିଆସୁଛନ୍ତି । ଏଭଳି ମାଟିରୁ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରି ବହୁ କାଳରୁ ବଞ୍ଚିଆସୁଥିବା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ହେଉଛନ୍ତି କୁମ୍ଭକାର ବା କୁମ୍ଭାର। ମାଟିରୁ ହାଣ୍ଡି, ମାଠିଆ, ସୁରେଇ, ପଲମ, ସାରୁଆ, ବଇଠା, ଧୂପଦାନୀ, ଫୁଲକୁଣ୍ଡ ଆଦି ଗଢ଼ି ନିଜେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ସହ ବିକି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରିଥାନ୍ତି।
ଶହଶହ ବର୍ଷ ଧରି କୌଳିକ ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ କୁମ୍ଭାରମାନେ ଆଜିର ଆଧୁନିକ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଯୁଗରେ ଅଲୋଡ଼ା ପାଲଟି ଗଲେଣି। ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ମଣିଷ ଚଳଣିର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟି ମାଟି ସାମଗ୍ରୀ ପରିବର୍ତ୍ତେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ, ଲୁହା, ତମ୍ବା, ଆଲୁମିନିୟମ, ଟିଣ ସାମଗ୍ରୀର ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି। କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲା ସଦର ବ୍ଲକର ସତୀକୁଦର, ଭେଜଡିହି, ତରମାକାନ୍ତ, ପାଟଣା ବ୍ଲକର ଜାମନାଳିଆ, ସାହାରପଡାର ବଲାଣିପଶି, ମହାଦେବପୁର, ଟୁକୁଡିହା, କୁଟୁଗାଁ ଆଦି ଗ୍ରାମର କୁମ୍ଭାର ଲୋକେ ଏହି ବୃତ୍ତିରେ ନିୟୋଜିତ ରହି ଭଲ ରୋଜଗାର କରୁଥିଲେ। ମାତ୍ର ବଜାର ଚାହିଦା ହ୍ରାସ, ଜାଳେଣୀ କାଠର ଅଭାବ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀର ଦର ବୃଦ୍ଧି ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କଲା ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ମିଳୁ ନ ଥିବାରୁ ଅନେକ ଲୋକ ଏହି ବେଉଷାକୁ ଛାଡ଼ିବାରେ ଲାଗିଲେଣି। ଏବେ କରୋନା ମହାମାରୀ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବିକାକୁ ଦୋହଲାଇ ଦେଇଛି।
ହାଣ୍ଡି ମାଠିଆ ପାତ୍ର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଅତି କଷ୍ଟଦାୟକ କାମ ଅଟେ । ପ୍ରଥମେ ଜମିରୁ ଭଲ ମାଟି ସଂଗ୍ରହ କରି ଭଲ ଭାବରେ ୩/୪ଦିନ ଧରି ଚକଟି କୁମ୍ଭାର ଚକରେ ଦିଆଯାଇ ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିରେ ଗଢ଼ାଯାଇଥାଏ। ଏହାକୁ ଖରାରେ ଅଳ୍ପ ଶୁଖାଯାଇ ଧୀରେଧୀରେ ଏକ କାଠ ପିଠିଣାରେ ବାଡ଼ାଇ ଠିକ ମାଟି ପାତ୍ରର ରୂପ ଦେଲା ପରେ ତାକୁ ଭାଟିରେ ନିଆଁ ମାଧ୍ୟମରେ ପୋଡ଼ା ଯାଇଥାଏ ା ଏହାପରେ ଭାଙ୍ଗି ନ ଯିବା ଭଳି ସତର୍କତା ନେଇ ବଜାରକୁ ବିକ୍ରି ପାଇଁ ନିଆଯାଇଥାଏ । ଏତେ କଷ୍ଟ ସତ୍ତ୍ୱେ ମଧ୍ୟ ମାଟି ପାତ୍ର ପ୍ରତି ଖାଉଟିଙ୍କ ପୂର୍ବଭଳି ଆକର୍ଷଣ ନାହିଁ । ଆଉ ଗାଁ ଗହଳିରେ କେହି ମାଟି ହାଣ୍ଡିରେ ରୋଷେଇ କିମ୍ବା ଖାଉ ନାାହାନ୍ତି। ଗାଁରେ ୧୦୦ ପ୍ରତିଶତ ଲୋକେ ମାଠିଆରେ ପାଣି ରଖୁଥିଲେ ,ପୂଜା ପାର୍ବଣରେ ମାଟିର କଳସ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଏବେ ତମ୍ବା,ପିତଳ,କଂସା କଳସ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି । ଏଥି ଯୋଗୁଁ ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡୁଛି କୁମ୍ଭାରଙ୍କ କୌଳିକ ବୃତ୍ତି । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଅନେକ କୁମ୍ଭାରମାନେ ଏହି ବୃତ୍ତି ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ଚାଷ ଜମିରେ ମୂଲ ଲାଗିଲେଣି ତ ଆଉ କେହି କେହି ବାହାର ରାଜ୍ୟକୁ ଦାଦନ ଖଟିବାକୁ ଗଲେଣି। ମାଟି ସାମଗ୍ରୀ ଲୋପ ପାଇବାକୁ ବସିଛି । ଏବେ ଏହି ମାଟିର ସାମଗ୍ରୀକୁ ଟେରାକୋଟା ଶୈଳୀରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ପୂର୍ବ ଚାହିଦା ଫେରାଇ ଆଣିବାର ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଉଥିଲେ ହେଁ ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମ ଓ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମିଳୁ ନ ଥିବାରୁ ଅନେକ ଏହାର ସୁବିଧା ଉଠାଇପାରିନାହାନ୍ତି ବୋଲି ଟେରାକୋଟା ଶିଳ୍ପୀ ଗୌରଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା କହିଛନ୍ତି।