କଟକଣା ଭିତରେ ହଜିଗଲା ପୁରୁଣା ପରମ୍ପରା। ଯାହା ସହରର ପୁରୁଖା ତଥା ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ କେବେ ଦେଖି ନ ଥିଲେ, ତାହା ଚଳିତବର୍ଷ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। ବିଭିନ୍ନ ମଣ୍ଡପରେ ମା’ଙ୍କ ଆରାଧନା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ହେଲାଣି, ହେଲେ ଆକର୍ଷଣୀୟ ସାଜସଜ୍ଜା ନ ଥିବାବେଳେ ବିଶେଷ ଉତ୍ସାହ କିମ୍ବା ସରସ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉନାହିଁ। ମୃଣ୍ମୟୀ ପ୍ରତିମା ଉପରେ ସୁନା ଚାନ୍ଦି ନୁହେଁ, ରହିବ ମାଟି ତିଆରି ଶାଢ଼ି ଆଉ ଅଳଙ୍କାର। ତେଣୁ ଏଥର କଟକୀ ଦଶହରା ୧୦୦ ବର୍ଷ ପଛକୁ ଫେରିଗଲା ବୋଲି ଅନେକଙ୍କ ମତ..।
କଟକ ଅଫିସ,୨୨।୧୦:ରୌପ୍ୟ ନଗରୀରେ ଏଥର ଚାନ୍ଦିମେଢ଼ ଝଲସିବା କଷ୍ଟକର। ମୂର୍ତ୍ତିରେ ଶେଷ ସ୍ପର୍ଶ ଦିଆଯିବା ସହ ସବୁ କାର୍ଯ୍ୟ କୋଭିଡ୍ କଟକଣାକୁ ମାନି କରାଯାଉଛି। ପୂର୍ବରୁ ବିଭିନ୍ନ ପୂଜା ମଣ୍ଡପରେ ମା’ଙ୍କ ବେଶଭୂଷା ବେଶ୍ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହୁଏ। ମାଟିର ପ୍ରତିମା ଉପରେ ଶାଢ଼ି ପିନ୍ଧାଯାଏ। ସୁନା, ରୁପା, ଚାନ୍ଦି ଅଳଙ୍କାର ଏଥିରେ ଖଞ୍ଜାଯାଏ। ଯାହା ପାଇଁ କଟକର ଦଶହରା ପ୍ରସିଦ୍ଧି ହାସଲ କରିଛି। ହେଲେ ଏଥର କରୋନା କଟକଣା ପାଇଁ ସବୁ ଫିକା। ଅଧିକାଂଶ ମଣ୍ଡପରେ ମାଟିରେ ଶାଢ଼ି, ଅଳଙ୍କାର ତିଆରି କରାଯାଇ ଦେବୀଙ୍କୁ ଆଭୂଷିତ କରାଯାଉଛି।
ବିଶ୍ୱକର୍ମା ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଇ ଆସୁଛନ୍ତି ସାଲେପୁର ବ୍ଲକ ମୋହନାପୁର ଗ୍ରାମର କୁନୁ ବେହେରା। ସେ ରାଣୀହାଟ, ଚାନ୍ଦିନୀଚୌକ, ମାନସିଂପାଟଣା ଓ ରାଣୀହାଟ ମାଳିସାହିରେ ମେଢ ନିର୍ମାଣ କରନ୍ତି। କୁନୁଙ୍କ କହିବା ମୁତାବକ, ଖଡ଼ମାଠାରୁ ମୂର୍ତ୍ତି ୬ରୁ ୭ଫୁଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କରାଯାଏ। ରାଣୀହାଟ ମାଳିସାହି ମଣ୍ଡପରେ ମୂର୍ତ୍ତି ଖଡ଼ମାଠାରୁ ୧୦ରୁ ୧୧ଫୁଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚ ହୋଇଥାଏ। ହେଲେ ଏଥର ମୂର୍ତ୍ତି ଛୋଟ ଆକାର କରାଯାଇଛି। ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା, ପୂର୍ବରୁ ମା’ଙ୍କ ମୁଖ ଯେଉଁଭଳି ଆକର୍ଷଣୀୟ କରାଯାଉଥିଲା ତାହା ଏବର୍ଷ ହୋଇପାରିନାହିଁ। ଚାନ୍ଦିନୀଚୌକ ଦୁର୍ଗାମଣ୍ଡପରେ ଏକ ନିଜସ୍ବ ପରମ୍ପରା ରହିଛି। ଏଠାରେ ମା’ଙ୍କ ମୁଖ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ମୁଖା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ଏହାକୁ ରାଜାଘର ମୁଖା କୁହାଯାଏ। ଶେଖ୍ବଜାରର ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଘରେ ଏହି ମୁଖା ପୂଜା ପାଏ। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଦଶହରା ସମୟରେ ଏହାକୁ ଅଣାଯାଇ ମା’ଙ୍କ ମୁଖ ତିଆରି କରାଯାଏ। ରାଜାରାଜୁଡ଼ା ଅମଳରୁ ଏହି ମୁଖା ବ୍ୟବହାର ହୋଇଆସୁଥିବା ଲୋକଶ୍ରୁତି ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ଚଳିତବର୍ଷ ଏହି ପରମ୍ପରା ବ୍ୟାହତ ହୋଇଛି। ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ରାଜାଘର ମୁଖା ବ୍ୟବହାର ହୋଇ ନାହିଁ। କୁନୁ ଏକ ଛୋଟ ମୁଖା ତିଆରି କରିଛନ୍ତି। ହେଲେ ଏହା ପୂର୍ବଭଳି ଚମକପ୍ରଦ ହେବ କି ନାହିଁ ତାହା କହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହେଉଛି ସୁନା, ରୁପା ଓ ଚାନ୍ଦି ଅଳଙ୍କାର ହିଁ କଟକ ଦଶହରାକୁ ଗୌରବାନ୍ବିତ କରିଛି। ହେଲେ ଏଥର ଦେବୀ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ସମେତ ପାର୍ଶ୍ୱ ଦେବାଦେବୀ ମଧ୍ୟ ମାଟିର ଅଳଙ୍କାର ପରିଧାନ କରିବେ। ଚାନ୍ଦିନୀଚୌକ ଦୁର୍ଗାପୂଜା କମିଟି ସଭାପତି ପ୍ରତାପ କିଶୋର ସିଂ କହିଛନ୍ତି, ସମସ୍ତ ରୀତିନୀତିକୁ ଭାଙ୍ଗି ଚଳିତବର୍ଷର ଦଶହରା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚାଲିଛି। ମୁଖା ବ୍ୟବହାର ନ କରିବା ଆମ ପାଇଁ କଷ୍ଟଦାୟକ। ତଥାପି ଦୁର୍ଗାପୂଜା ହେବ। ମୁଖା ମଧ୍ୟ ପୂଜା ପାଇବେ। ତେବେ କଟକ ଦଶହରା ପ୍ରାୟ ଶହେ ବର୍ଷ ପଛକୁ ଫେରିଗଲା ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ।