ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୨୮।୭: ଗୁଜରାଟର କଚ୍ଛଠାରେ ଥିବା ହରପ୍ପାନ୍ ସଭ୍ୟତା ସମୟର ପୁରାତନ ସହର ଧୋଲାଭିରାକୁ ଜାତିସଂଘର ଶିକ୍ଷା, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂଗଠନ (ୟୁନେସ୍କୋ)ର ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ତାଲିକାରେ ସ୍ଥାନୀତ କରାଯାଇଛି। ଏନେଇ ବୁଧବାର ରାଜ୍ୟ ସଭା ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭେଙ୍କେୟା ନାଇଡୁ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଇବା ସହ ଏହା ଦ୍ୱାରା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟସ୍ତରରେ ଭାରତର ଗୌରବ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଛି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ତେଲେଙ୍ଗାନାର ୱାରଙ୍ଗାଲର ପାଲାମପେଟରେ ଥିବା ରାମପ୍ପା ମନ୍ଦିରକୁ ଚଳିତ ମାସରେ ୟୁନେସ୍କୋ ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ତାଲିକାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇବା ପରେ ଏବେ ଧୋଲାଭିରା ଏହି ତାଲିକାରେ ସାମିଲ ହୋଇଛି। ସମ୍ପ୍ରତି ୟୁନେସ୍କୋର ଏହି ତାଲିକାରେ ଭାରତର ୪୦ ସ୍ଥାନ ରହିଛି। ହରପ୍ପାନ ସଭ୍ୟତାର ଏକ ଐତିହାସିକ ସହରାଞ୍ଚଳର ଭାବେ ଧୋଲାଭିରା ଏକ କ୍ଲାସିକ ଉଦାହରଣ ବୋଲି ସେକହିଛନ୍ତି। ଯାହା ସେହି ସମୟର ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଜଳ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ-ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥାଏ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୩୦୦୦ ତଥା ୨୦୦୦ ମଧ୍ୟରେ ଏଠାରେ ବାସ କରୁଥିବା ସଭ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନର ପ୍ରମାଣ ରହିଛି।
ସୂଚନାଯୋଗୃ, ଧୋଲାଭିରା ସଭ୍ୟତାର ଖନନ କାର୍ଯ୍ୟ ୧୦୦ ହେକ୍ଟରରୁ ଅଧିକ ଜମିରେ ଜାରି ରହିଛି। ସିନ୍ଧୁ ଉପତ୍ୟକା ସଭ୍ୟତାର ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରମୁଖ ସହର ମଧ୍ୟରୁ ଧୋଲାଭିରା ଭୁଜଠାରୁ ୨୫୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଗୁଜୁରାଟର ଏହା ହେଉଛି ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନ ଯାହାକି ଏହାକୁ ୟୁନେସ୍କୋ ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ୧୯୬୮ରେ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଜଗତ ପତି ଯୋଶୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହା ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା।
ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ରବିନ୍ଦ୍ର ସିଂ ବିଷ୍ଟଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ୧୯୯୦ରୁ ୨୦୦୫ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ସ୍ଥାନ ଖନନ କରାଯାଇଥିଲା। ଧୋଲାଭିରା ୩୦୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବରୁ ୧୮୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନର ଏକ ହବ୍ ଥିଲା।