ନୟାଗଡ଼,୧୫।୧୦(ଲୋକନାଥ ମିଶ୍ର)ନୟାଗଡ଼ ପୁରୁଣା ସହର ପୁରୁଣା ରାଜବାଟୀ ସମ୍ମୁଖରେ ରହିଛି ମା’କନକ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ପୀଠ। ରାଜରାଜୁଡା ଶାସନ ହଟିବା ପରେ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ରୀତିନୀତି, ଭୋଗ ନୟାଗଡ଼ ଦେବୋତ୍ତର ବିଭାଗ ବୁଝୁଛି । ମା’କନକଦୁର୍ଗା ଦଶହରା ପର୍ବ ଅବସରରେ ପଶ୍ଚିମାମୁଖୀ ବଦଳରେ ଦକ୍ଷିଣମୁଖୀ ହୋଇ ଭକ୍ତଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତି। ମାଛରେ ବେଲପତ୍ର ଲାଗି ହେଲେ ଏଠାରେ ଭୋଗ ହୁଏ । ଦ୍ୱିତୀୟା ଓଷାରୁ ଦଶହରା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ରୀତିନୀତି ବଦଳିଯାଏ । ଏଭଳି ପରମ୍ପରା କେବଳ ବର୍ଷକୁ ୧୬ଦିନ ମା’କନକ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ପୀଠରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଦଶହରା ସମୟରେ ମା’ଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରି ଭକ୍ତ ନିଜର ମନସ୍କାମନା ପୂରଣ କରିଥାନ୍ତି।
ଦଶହରା ପର୍ବ ଅବସରରେ ଦ୍ୱିତୀୟା ଓଷାରେ ମା’କନକ ଦୁର୍ଗା ୧୦୮ କୁମ୍ଭ ଜଳରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ ମହାସ୍ନାନ କରନ୍ତି। ପରେ ଅବକାଶ ଓ ବଲ୍ଲଭ ଭୋଗ ହୋଇ ଦିପ୍ରହର ଧୂପ କରାଯାଇ ମା’ଙ୍କ ପହୁଡ଼ ପଡେ । ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ମା’ବେଶ ହୋଇ ଭକ୍ତଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତି। ରାତି ୧୦ଟାରେ ମା’ଭ୍ରମଣରେ ବାହାରନ୍ତି। ଭ୍ରମଣ ସମୟରେ ଅସୁରମାନଙ୍କୁ ନିପାତ କରନ୍ତି। ସମୟ ବଦଳି ଯାଉଥିବାରୁ ଭ୍ରମଣରେ ଆସିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ । ଭ୍ରମଣ ସମୟରେ ମା’ଭକ୍ତଙ୍କ ଅସୁରୀୟ ପ୍ରକୃତି ନଷ୍ଟ କରିଥାନ୍ତି । ନୟାଗଡ଼ ଗୁଣ୍ଡିଚା ମଣ୍ଡପ ନିକଟସ୍ଥ ଜଜଙ୍କ କ୍ୱାର୍ଟର୍ସ ସମ୍ମୁଖ ଯାତ୍ରା ପଡ଼ିଆରେ ମା’ପରିଭ୍ରମଣ କରି ଫେରନ୍ତି। ମନ୍ଦିରକୁ ଫେରି ଜଗତି ଉପରେ ବସନ୍ତି। ଜଗତିରେ ମା’ଙ୍କର ଟେରା ଭୋଗ ପରେ ଆଳିତି ହୁଏ। ମା’ଆସ୍ଥାନକୁ ବିଜେ କରନ୍ତି। ରାତିରେ ଧୂପ, ବଡସିଂହାର, ଚାର ସେବା ହୋଇ ପହଡ ପଡ଼େ । ୧୬ ଦିନ ଯାତ୍ରା ଏହି ପରି ଚାଲିଥାଏ । ମା’ବର୍ଷର ୩୪୯ ଦିନ ଖେଚୁଡି, ଡାଲମା, କାକରା, ମାଲପୁଆ, ବଡସିଂହାରରେ ଖୁରୁମା, ଖେଚୁଡ଼ି ଭୋଗ ପାଆନ୍ତି। ତେବେ ଦେବୀ ଦଶହରାର କେବଳ ୧୬ ଦିନ ପଶ୍ଚିମାମୁଖୀ ହୋଇ ଥାଆନ୍ତି। ୧୬ ଦିନ ଦକ୍ଷିଣମୁଖୀ ହୋଇ ବସନ୍ତି । ଦଶହରା ପର୍ବରେ ମାଛ ଭୋଗ ଯୋଡି ହୁଏ । ମାଛରେ ବେଲପତ୍ର ଲାଗି ହେଲେ ଭୋଗ ହୋଇଥାଏ । ପୂଜକ ଚିତ୍ତ ରଞ୍ଜନ ଦାଶ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟପ୍ରସାଦ ଦାଶ ପୂଜାନୀତି ସମ୍ପନ୍ନ କରିଥାନ୍ତି। ପୂଜକ ଦାଶ କୁହନ୍ତି, ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଠାକୁରାଣୀ ମା’କନକ ଦୁର୍ଗା। ମା’ଙ୍କ ରୀତିନୀତି ନିଆରା। ଦଶହରା ପର୍ବରେ ପରବ ଘରେ ୧୬ଦିନ ବିରାଜିତ ହୁଅନ୍ତି ମା । ମା’ଙ୍କ ଭୋଗ ନିଆରା ହୋଇଥିବାବେଳେ ଭ୍ରମଣର କାହାଣୀ ଭିନ୍ନ । ରାଜାଙ୍କ ଶାସନ ପରେ ପର୍ବର ମହକ କମି ଯାଇଥିଲେ ହେଁ ରୀତିନୀତି ବଦଳି ନାହିଁ ବୋଲି ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି।