ଆମ ଶରୀର ମଧ୍ୟ ଏକ ପଜଲଠାରୁ କମ୍ ନୁହେଁ। ଶରୀରରେ ଏପରି ଅନେକ ଜିନିଷ ଦେଖିଥିବେ ଯାହା ସାଧାରଣ ଦେଖାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହା ପଛରେ ଥିବା ତର୍କଟି ଅଲଗା ଏବଂ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ। ଆପଣ କେବେ ନିଜ ହାତରେ ଥିବା ଶିରାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି କି? ଲାଲ୍ ରକ୍ତ ସବୁବେଳେ ଏହି ଶିରାରେ ଚାଲିଥାଏ। ଯେତେବେଳେ ତୁମେ ଆଘାତ, କଟା କିମ୍ବା ସ୍କ୍ରାଚ୍ କର, ଏହି ଶିରାରୁ ଲାଲ ରକ୍ତ ବାହାରିଥାଏ। ତେବେ କାହିଁକି ଏହି ଶିରା ସବୁବେଳେ ନୀଳ ରଙ୍ଗ ଦେଖାଯାଏ? ବିଜ୍ଞାନ କ’ଣ କହିଥାଏ? ଜାଣନ୍ତୁ ଏ ବିଷୟରେ…
ଡାକ୍ତରୀ ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁଯାୟୀ, ରକ୍ତର ରଙ୍ଗ ସବୁବେଳେ ଲାଲ ହୋଇଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଲାଲର କେଉଁ ଛାୟା ରକ୍ତରେ ଉପଲବ୍ଧ ଅମ୍ଳଜାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ସାଧାରଣତଃ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ, ଯେଉଁ ରକ୍ତରେ ଅଧିକ ପରିମାଣର ଅମ୍ଳଜାନ ଥାଏ, ତାହା ଅଧିକ ଲାଲ୍ ହୋଇଥାଏ, ଯଦି ରକ୍ତରେ ଅମ୍ଳଜାନର ପରିମାଣ କମ୍ ଥାଏ ତେବେ ଏହା ନୀଳ ରଙ୍ଗ ଦେଖାଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଏହା ସତ ନୁହେଁ। ରକ୍ତରେ ଥିବା ଅମ୍ଳଜାନ ପ୍ରକୃତରେ ଲାଲ୍ ରକ୍ତ କଣିକାରେ ଥାଏ। ଏହା ଲାଲ ରକ୍ତ କଣିକାରେ ହେମୋଗ୍ଲୋବିନରେ ମଧ୍ୟ ଲୁଚି ରହିଥାଏ। ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ନିଃଶ୍ୱାସ ନିଅନ୍ତି, ଲାଲ୍ ରକ୍ତ କଣିକା ଅମ୍ଳଜାନରେ ଭରିଯାଏ ଏବଂ ଏହାର ରଙ୍ଗ ଗାଢ଼ ଲାଲ ହୋଇଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ଏହି ରକ୍ତ ଶରୀରର ଅନ୍ୟ ଅଙ୍ଗକୁ ଯିବା ଆରମ୍ଭ କରେ, ଅମ୍ଳଜାନ ସ୍ତର କମିବା ଆରମ୍ଭ କରେ। କାରଣ ଶରୀରର ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ଏଥିରୁ ଅମ୍ଳଜାନ ନେଇଥାଏ। ତା’ପରେ କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ ଏହି କୋଷଗୁଡ଼ିକ ପୂରଣ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରେ। କିନ୍ତୁ ଏଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ରକ୍ତର ରଙ୍ଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରେ ନାହିଁ।
ଓ୍ବାଶିଂଟନ ୟୁନିଭର୍ସିଟିର ପ୍ରଫେସର ଡକ୍ଟର କ୍ଲବର ଫର୍ଟ୍ରିନଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଶରୀରର ସମସ୍ତ ଟିସୁ ଯଥା ଅମ୍ଳଜାନ ପହଞ୍ଚାଇବା ପରେ ଏହି ରକ୍ତ ଫୁସଫୁସକୁ ଫେରିଯାଏ। ତା’ପରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ରକ୍ତ ଲାଲ ରଙ୍ଗରେ ରହିଥାଏ। ଏହାର ସ୍ପଷ୍ଟ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମାନବ ରକ୍ତର ରଙ୍ଗ କଦାପି ନୀଳ କିମ୍ବା କଳା ନୁହେଁ। କେବଳ ଛାଇ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ।
ଶିରାମାନଙ୍କର ନୀଳ ରୂପ କେବଳ ଏକ ଭ୍ରମ। କାରଣ ଶିରା ଚର୍ମର ଏକ ଅତି ପତଳା ସ୍ତର ତଳେ। ଆମେ ଯାହା ଦେଖୁ, ରେଟିନାର ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଆମ ଚର୍ମରେ ଅନେକ ସ୍ତର ଅଛି। ଯାହା ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ଛିନ୍ନଛତ୍ର କରି ରେଟିନାରେ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଆଲୋକର ନୀଳ ଏବଂ ସବୁଜ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ସବୁବେଳେ ଲାଲ୍ ତରଙ୍ଗ ଦୈର୍ଘ୍ୟଠାରୁ ଛୋଟ। ତେଣୁ ଆମର ଚର୍ମ ଲାଲ ରଙ୍ଗକୁ ଶୋଷଣ କରେ ଏବଂ ନୀଳ କିମ୍ବା ସବୁଜ କିରଣ ଆମ ରେଟିନାକୁ ଆଘାତ କରେ। ଲାଲ୍ ରକ୍ତ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ଶିରା ନୀଳ ଦେଖାଯାଏ।