ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ/ଇସଲାମାବାଦ,୧୬।୧୦: ୨୦୧୯ରୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥଗିତ ରହିଛି। ଅଗଷ୍ଟ ୫, ୨୦୧୯ରେ ଭାରତ ସରକାର ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରରୁ ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ। ଭାରତର ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦ୍ୱାରା ପାକିସ୍ତାନର ଭାବନା ଉପରେ ଆଘାତ ଲାଗିଥିଲା। ଏହା ପରେ ସେ ଭାରତରୁ ଆମଦାନୀ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଥିଲା। ସେହି ଦିନଠାରୁ ଦୁଇ ପଡୋଶୀ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ କୂଟନୈତିକ ତଥା ବାଣିଜି୍ୟକ ସମ୍ପର୍କ ଖରାପ ହେବାକୁ ଲାଗିଲା। ପୁଲୱାମା ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନୀ ଆମଦାନୀ ଉପରେ ୨୦୦ପ୍ରତିଶତ ଟିକସ ଲାଗୁ କରିଛି। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ପାକିସ୍ତାନର ମୋଷ୍ଟ ଫେଭରେଡ ନେସନ (MFN) ମାନ୍ୟତା ମଧ୍ୟ ଭାରତ ବାତିଲ କରିଛି।
କିନ୍ତୁ ଏହା ଚିତ୍ରର ଗୋଟିଏ ଦିଗ। ପଡୋଶୀ ଦେଶ ସହିତ ଆମର ସମ୍ପର୍କ ଭଲ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କିଛି ବାଣିଜି୍ୟକ ସମ୍ପର୍କ ରହିଥାଏ। ୨୦୨୨ରେ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ମୋଟ ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୨.୫ ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାର ଥିଲା। ଅବଶ୍ୟ, ଅନୌପଚାରିକ ବାଣିଜ୍ୟ ଚ୍ୟାନେଲ ଏବଂ ତୃତୀୟ-ପକ୍ଷ ଦେଶ ମାଧ୍ୟମରେ ବାଣିଜ୍ୟ ହେତୁ ଏହି ଆକଳନ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଅବକ୍ଷୟ କରେ। ପାକିସ୍ତାନରୁ ଅନେକ ଜିନିଷ ଭାରତକୁ ଆସିଥାଏ। କାରଣ କିଛି ଜିନିଷ ଭାରତର ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରେ ଆବଶ୍ୟକ ପଡିଥାଏ। ତେବେ, ୨୦୧୯ପରେ ପାକିସ୍ତାନରୁ ଆସୁଥିବା ସାମଗ୍ରୀରେ ଯଥେଷ୍ଟ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି। କିନ୍ତୁ ଏହିପରି ଅନେକ ଜିନିଷ ପାକିସ୍ତାନରୁ ଭାରତକୁ ଆସିଥାଏ, ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରେ ଆବଶ୍ୟକ।
ଭାରତ ଏବେ ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନରୁ ଦୈନିକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀ ଆମଦାନୀ କରୁଛି। ଏଥିମଧ୍ୟରେ ସୈନ୍ଧବ ଲୁଣ, ଶୁଖିଲା ଫଳ, ଚମଡ଼ା ସାମଗ୍ରୀ, ପ୍ରସାଧନ ସାମଗ୍ରୀ, ମୁଲତାନି ମିଟି, ଗନ୍ଧକ, ତମ୍ବା, ତମ୍ବା ସାମଗ୍ରୀ, ଫଳ, ଖଣିଜ ଇନ୍ଧନ, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ସାମଗ୍ରୀ, ପଶମ ଏବଂ ଚୂନ ପଥର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ କପା, ଚକ୍ଷୁରେ ବ୍ୟବହୃତ ଅପ୍ଟିକ୍ସ, ଜୈବ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ କନଫେକ୍ସନାରୀ ଉତ୍ପାଦ ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନରୁ ଆମଦାନୀ ହୋଇଥାଏ। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ ଭାରତ ପଡୋଶୀ ଦେଶରୁ ଇସ୍ପାତ ଏବଂ ସିମେଣ୍ଟ ମଧ୍ୟ ଆମଦାନୀ କରିଥାଏ।
ସୈନ୍ଧବ ଲୁଣ ପାଇଁ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ। ଭାରତରେ ଉପବାସ ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରେ ସୈନ୍ଧବ ଲୁଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ଭାରତରେ ଏହି ଲୁଣ ଉତ୍ପାଦିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହାର ସର୍ବାଧିକ ଉତ୍ପାଦନ ପାକିସ୍ତାନରେ ଅଛି। ପାକିସ୍ତାନର ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରଦେଶର ଜେଲମ ଜିଲାର ଖେବଡାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ଲୁଣ ଖଣି ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଲୁଣ ଖଣି। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏଠାରେ ପ୍ରାୟ୩.୨୫ ଲକ୍ଷ ଟନ ସୈନ୍ଧବ ଲୁଣ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ। ଭାରତରେ ସୈନ୍ଧବ ଲୁଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଏବଂ ପ୍ୟାକେଜିଂ ୟୁନିଟ କୋଚି, ମୁମ୍ବାଇ, ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଏବଂ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଅଛି । ୨୦୧୮-୧୯ ବର୍ଷରେ, ଭାରତ ଆମଦାନୀ କରୁଥିବା ୯୯% ରୁ ଅଧିକ ସୈନ୍ଧବ ଲୁଣ ପାକିସ୍ତାନରୁ ଆସିଥିଲା। ତେବେ, ୨୦୧୯-୨୦ ବର୍ଷରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ଥାନ ବଦଳରେ ୟୁଏଇରୁ ସର୍ବାଧିକ ସୈନ୍ଧବ ଲୁଣ ଆମଦାନୀ କରିଥିଲା।