ଜଙ୍ଗଲ ନିଆଁ ଓ ଜନ ସହଭାଗିତା

ଘାସିରାମ ପଣ୍ଡା

 

ଖରାଦିନେ ଜଙ୍ଗଲରେ ନିଆଁ ଲାଗିବା ନୂଆ କଥା ନୁହେଁ। ପିଲାବେଳେ ରାତିରେ ଦୂର ପାହାଡ଼ର ନିଆଁ ଦେଖି କ’ଣ ବୋଲି ପଚାରିଲେ ବୟସ୍କ ଲୋକେ ଥଟ୍ଟାରେ ‘ମାଙ୍କଡ଼ ବିହା’ ବୋଲି କହୁଥିଲେ। କହିବାବାହୁଲ୍ୟ ଜଙ୍ଗଲରେ ମାଙ୍କଡ଼ଙ୍କ ବାହାଘର ହେଉଛି ଓ ସେମାନେ ଆଲୁଅ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ଆମେ ବୁଝି ଯାଉଥିଲୁ। ଏହି ଜଙ୍ଗଲ ନିଆଁ ଆପେ ଲିଭୁଥିଲା ନଚେତ୍‌ ଗାଁ ଲୋକେ ଲିଭଉଥିଲେ। ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ପାଖରେ କେବେ ବି ଏତେ ସମ୍ବଳ ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ନ ଥିଲା ଯେ, ସେମାନେ ଏକା ନିଆଁକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରୁଥିଲେ। ହେଲେ ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନାରେ ଲୋକଙ୍କ ଏହି ଯୋଗଦାନକୁ ବିଭାଗ ସର୍ବଦା ଅଣଦେଖା କରି ଆସିଛି। ଯୁଗ୍ମ ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନା ନୀତିରେ ବନବାସୀଙ୍କ ସହଯୋଗ ବିନା ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦର ସଂରକ୍ଷଣ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ବିଭାଗୀୟ ସ୍ବୀକାରୋକ୍ତି ରହିଛି। ଏହାସତ୍ତ୍ୱେ ବିଭାଗ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ନାରାଜ। ଯୁଗ୍ମ ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନାରେ ଗଠିତ ବନ ସଂରକ୍ଷଣ ସମିତିଗୁଡ଼ିକରେ ଗ୍ରାମବାସୀ, ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ସାମିଲ କରାଯାଏ। ହେଲେ ଫରେଷ୍ଟର ଏହାର ସମ୍ପାଦକ ହୋଇ ସବୁ ପ୍ରକାରର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି। ଜଣେ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ସଚିବଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ଏଥିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ କ୍ଷମତା ପାଇଁ ବିଭାଗ ଏତେ ବ୍ୟାକୁଳ ଥିଲା ଯେ, ସେହି ସଚିବଙ୍କ ବଦଳି ପରେ ପୁଣି ଥରେ ଫରେଷ୍ଟରମାନଙ୍କୁ ସମ୍ପାଦକ କରାଯିବା ପାଇଁ ନୀତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଗଲା।
ଆମ ରାଜ୍ୟର ଚାଳିଶ ଭାଗ ଅଞ୍ଚଳ ଆଦିବାସୀବହୁଳ। ଏହି ସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ହିଁ ବିଶେଷ ଭାବେ ଜଙ୍ଗଲ ରହିଛି। ଜଙ୍ଗଲ ସହ ଲୋକଙ୍କ ଅର୍ଥନୀତି, ସଂସ୍କୃତି, ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓତପ୍ରୋତ ଭାବେ ଜଡ଼ିତ। ସେମାନଙ୍କର ବାର୍ଷିକ ଆୟର ପଚାଶ ପ୍ରତିଶତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜଙ୍ଗଲରୁ ଆସେ। ଏଣୁ ଏ ସବୁର ସୁରକ୍ଷା ଓ ପରିଚାଳନା ତଥା ମାଲିକାନା ପାଇଁ ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ଗ୍ରାମସଭାକୁ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରଦାନପୂର୍ବକ ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁଷିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପଞ୍ଚାୟତ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି। ୧୯୯୬ରୁ ଆଦିବାସୀଙ୍କ ହାତରେ ସମ୍ବଳ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଥିବା ଏହି ଆଇନ ଏବେ ବି ପ୍ରଶାସନିକ ସ୍ବୀକୃତି ପାଉ ନାହିଁ। ଆମ ରାଜ୍ୟର ମୟୂରଭଞ୍ଜ, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, କୋରାପୁଟ, ମାଲକାନଗିରି, ନବରଙ୍ଗପୁର, ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ସମ୍ବଲପୁର, କେନ୍ଦୁଝର, କନ୍ଧମାଳ, ଗଜପତି, ଗଞ୍ଜାମ, କଳାହାଣ୍ଡି, ବାଲେଶ୍ୱରର ଆଂଶିକ ଅଞ୍ଚଳ ଏହି ଆଇନ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ। ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ଜଙ୍ଗଲ ନିଆଁର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ହେଉଥିବା ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ସୂଚିତ କରିବା ବା ନିଆଁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଗ୍ରାମସଭାକୁ ସାମିଲ କରିବାର କୌଣସି ନଜିର ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ନାହିଁ।
ଆଦିବାସୀ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବନବାସୀଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ ଉପରେ ଥିବା ପାରମ୍ପରିକ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେବା ପାଇଁ ୨୦୦୬ରେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ପ୍ରଣୀତ ହେଲା। ଏହା ଗ୍ରାମ୍ୟଗୋଷ୍ଠୀକୁ ବ୍ୟବହୃତ ଅଞ୍ଚଳର ପରିଚାଳନା ତଥା ସଂରକ୍ଷଣର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ଏଥି ସହିତ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ କ୍ଷତି ନ ହେଲା ଭଳି ସମସ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ଗ୍ରାମସଭାକୁ ଦାୟିତ୍ୱ ସମ୍ପନ୍ନ କରାଯାଇଛି। ଏପରି କି ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳର ପରିଚାଳନା ଯୋଜନା ଗ୍ରାମସଭା ତିଆରି କରିବେ ଓ ସେହି ଅନୁସାରେ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ନିଜ ଯୋଜନାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବେ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି। ବନ ସଂରକ୍ଷଣ ସମିତିରେ ଜଙ୍ଗଲ ଉପରେ କେବଳ ବ୍ୟବହାରିକ ଅଧିକାର ଦିଆଯାଇଥିବା ବେଳେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମାଲିକାନା ସ୍ବତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ଯେଉଁଠି ଲୋକଙ୍କୁ ଏହି ଅଧିକାର ଅନୁଯାୟୀ ଦାୟିତ୍ୱ ମିଳିଛି, ସେଠି ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଛି। ଶିମିଳିପାଳ ହିଁ ଏହାର ଉଦାହରଣ। ଶିମିଳିପାଳରେ ଯେଉଁ ସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ଅଧିକାରର ଶିରୋନାମା ଦିଆଯାଇଛି ଲୋକେ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଜଙ୍ଗଲକୁ ଆଣିଛନ୍ତି। ସେହିସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ନିଆଁ ଲାଗିଥିଲେ ବି ଲୋକେ ଜଙ୍ଗଲକୁ ପୋଡ଼ିବାରୁ ରକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି। ଅପରପକ୍ଷରେ ଯେଉଁ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକୁ ବିସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଛି ଓ ଯେଉଁ ସବୁ ଅଞ୍ଚଳ ବନ ବିଭାଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଅଛି ତାହା ବନାଗ୍ନି କବଳିତ ହୋଇଛି।
ଜନ ସହଭାଗିତା ବିନା ଏତେ ବଡ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଠିକ୍‌ ପରିଚାଳନା କରିବା କଷ୍ଟକର, ଏହା ଜାଣି ବି ବିଭାଗ ଅଜଣା ହେଉଛି। ଲୋକ ଓ ବିଭାଗ ଭିତରେ ବିଶ୍ୱାସ ତୁଟୁଛି। ଲୋକେ ମହୁଲ ଗୋଟେଇବା ବେଳେ ନିଆଁ ଲଗଉଥିବା ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଅଭିଯୋଗ କରୁଥିବା ବେଳେ ବନୀକରଣ ଓ କେନ୍ଦୁପତ୍ର ଗୋଛା କଟେଇର ଦୁର୍ନୀତିକୁ ଲୁଚେଇବା ପାଇଁ ବିଭାଗର କର୍ମଚାରୀ ନିଆଁ ଲଗଉଥିବାର ଲୋକେ ପାଲଟା ଅଭିଯୋଗ କରନ୍ତି। ହେଲେ ଏକଥା ବୁଝିଯିବା ଦରକାର ଯେ, ଯଦି ଲୋକେ ସମ୍ବଳକୁ ନଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଚାହିଁବେ ତେବେ ବିଭାଗ ଯେତେ ବଳ ଖଟେଇଲେ ବି ରକ୍ଷା କରିପାରିବ ନାହିଁ ଏବଂ ଯେଉଁଠି ଲୋକେ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ଆଗେଇ ଆସିବେ ସେଠି ବିନା ବ୍ୟୟରେ ସମ୍ବଳର ଠିକ୍‌ ପରିଚାଳନା ସମ୍ଭବ ହେବ। ଏବେ ବିଭାଗକୁ ବାଛିବାକୁ ହେବ ସେମାନେ କେଉଁ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରିବେ।
ଭାରତୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ସଂସ୍ଥାର ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟ ତନିଚତୁର୍ଥାଂଶ ଗ୍ରାମ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରେ ବା ଆଖପାଖରେ ଅଛି। ଏ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ଅନୁସାରେ ପରିଚାଳନା ଅଧିକାର ମିଳିଲେ ମୋଟ ଜଙ୍ଗଲର ପ୍ରାୟ ଚାଳିଶ ଭାଗ ଅଞ୍ଚଳ ଲୋକଙ୍କ ହାତକୁ ଚାଲିଯିବ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନାରେ ଜନ ସହଭାଗିତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଇପାରିବ। ସମ୍ବଳର ପରିଚାଳନାରୁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ପାଣ୍ଠି ତିଆରି ଓ ସାମୂହିକ ଉନ୍ନତିର ବାଟ ଫିଟିବ। ବିଜ୍ଞାନର ଅଗ୍ରଗତିରେ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରୟୋଗ ପୂର୍ବକ ଜଙ୍ଗଲରେ ନିଆଁର ଦୈନିକ ସ୍ଥିତି ଜାଣି ହେଉଛି। ଅଥଚ ମାନସିକତାର ଅଭାବରେ ଲୋକଙ୍କ ସହଯୋଗ ନିଆଯାଇ ନ ପାରି ନିଆଁକୁ ଆୟତ୍ତ କରାଯାଇ ପାରୁନାହିଁ। ଏବେ ଗଠିତ ଟାସ୍କଫୋର୍ସ ଏ ଦିଗ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିଦେବାର ଆଶା କରାଯାଏ।
ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର
ମୋ: ୯୪୩୮୩୪୧୭୯୪


Enter your email to get our daily news in your inbox.

All Right Reserved By Dharitri.Com

ଗଣମାଧ୍ୟମ ଓ ଅସହାୟ ମଣିଷ

ରେ ବିଖ୍ୟାତ ଗ୍ରୀକ୍‌ ଦାର୍ଶନିକ ସକ୍ରେଟିସଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଜଣେ ବନ୍ଧୁ ଦେଖାକରି କହିଲେ, ବନ୍ଧୁ ସକ୍ରେଟିସ ସହରରେ ଯେଉଁ ଗୁଜବ ବ୍ୟାପିଛି ତାହା ତୁମେ ଜାଣିଲଣି।...

ଜାତୀୟ ସମବାୟ ନୀତିରେ ଓଡ଼ିଶା

ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସମବାୟ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ରହିଛି। ସ୍ବାଧୀନତା ପରେ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଯେଉଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶଧାରା ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିଲା, ସେଥିରେ...

ପୁରାଣରେ ଯକ୍ଷ ଓ ନାଗ

ଭାରତୀୟ ପୁରାଣରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଜୀବ ହେଉଛନ୍ତି ଯକ୍ଷ। ୟୁରୋପୀୟ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ବାମନଙ୍କ ସହ ଏମାନଙ୍କର ଅଧିକ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଅଛି। ଯକ୍ଷମାନେ ରତ୍ନ ଏବଂ ସୁନା...

ନିଉଟନ୍‌ଙ୍କ କଣିକା ଓ ଆଲୋକର ରୂପ

ସକାଳ ପାହିଲେ ସୁନେଲି କିରଣ ବିଛେଇ ହୋଇପଡ଼େ। ସୁନା କାନଫୁଲ ରଙ୍ଗର ଏଇ ଆଲୋକ ଗଛ, ପଶୁପକ୍ଷୀ, ପାହାଡ଼ର ଛାଇ ସୃଷ୍ଟିକରେ। ସେ ସୁନା ରଙ୍ଗର...

ମନ୍ଦଦୃଷ୍ଟି ଓ ମନବୋଧ

ଦିନେ ଜଣେ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ସଙ୍ଖୋଳିନେବାକୁ ବସ୍‌ଷ୍ଟାଣ୍ଡରେ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାଏ। ଏହି ସମୟରେ ଝିଅଟିଏ ଅଟୋ ଚଳାଇ ଆସି ପହଁଚିଲା ଯାତ୍ରୀଭଡ଼ା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ। ଅକସ୍ମାତ୍‌ ଆଖି ପଡ଼ିଲା...

ମାର୍‌ ମାର୍‌ ନାଗରିକକୁ

ସୁଇଜରଲାଣ୍ଡସ୍ଥିତ ବାୟୁମାନ ତଦାରଖ ସଂସ୍ଥା ‘ଆଇକ୍ୟୁଏୟାର’ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୪ରେ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଦିଲ୍ଲୀ ୨୦୨୩ରେ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରଦୂଷିତ ରାଜଧାନୀ ବୋଲି...

ଏଇ ଭାରତରେ

ତାମିଲନାଡୁର ତିରୁଚିରାପଲ୍ଲୀର ଦୁଇ ଭଉଣୀ ପ୍ରିୟା ଓ ଅକିଲା ଗୁଣସେକର ମାଣ୍ଡିଆ, ବାଜରା ଆଦି ଚାଷ କରି ଲୋକଙ୍କ ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷିତ କରିଛନ୍ତି। ସେ ବ୍ୟବସାୟରେ...

ଏକ ରାଜ୍ୟ ଏକ ଗ୍ରାମ୍ୟ ବ୍ୟାଙ୍କ

ଆଗକୁ ଆମ ଦେଶର ଗ୍ରାମୀଣ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ନିମନ୍ତେ ଏକ ସୁଖଦ ସମୟ ଆସୁଛି, କାରଣ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏକ ରାଜ୍ୟ- ଏକ ଗ୍ରାମ୍ୟ...

Advertisement

ଧରିତ୍ରୀ କାର୍ଟୁନ

Archives
Model This Week

ପିଲାଙ୍କ ଧରିତ୍ରୀ

Why Dharitri