ଯାଜପୁର,୧୯ା୮(ହର୍ଷବର୍ଦ୍ଧନ ବେହେରା): ଓଡ଼ିଶାରେ ୬୨ ପ୍ରକାର ଜନଜାତି ବସବାସ କରନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୩ ପ୍ରକାର ଆଦିମ ଜନଜାତି ( ପିଭିଟିଜି) ବର୍ଗର ରହିଛନ୍ତି। ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ସ୍ବୀକୃତି ଆଇନ-୨୦୦୬ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି। ଏହାର ନିୟମାବଳୀ ବିଜ୍ଞାପିତ ହେବାପରେ ଆଇନଟି ଓଡ଼ିଶାରେ ୧ା୧ା୨୦୦୮ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା। ବନବାସୀ ଓ ଆଦିବାସୀ ନିଜ ଭିଟାମାଟିର ଅଧିକାର ପାଇବା ସହ ବିଭିନ୍ନ ଆବାସ ଯୋଜନାରେ ସାମିଲ ହୋଇପାରିବେ ବୋଲି ଆଇନରେ ସରକାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି। ହେଲେ ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯିବାର ୧୬ବର୍ଷ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇସାରିଥିଲେ ହେଁ ତାହା କଚ୍ଛପ ଗତିରେ ଚାଲିଛି। ଯାଜପୁର ଜିଲା ସୁକିନ୍ଦା ବ୍ଲକକୁ ଏହାର ଉଦାହରଣ ଭାବେ ନିଆଯାଇପାରେ। ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ବଳରେ ମିଳିଥିବା ତଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ, ସୁକିନ୍ଦା ବ୍ଲକ ଅଞ୍ଚଳରେ ମହ୍ଲାର ଜନଜାତି ଶ୍ରେଣୀର ପ୍ରାୟ ୩୪୬ ପରିବାର ବସବାସ କରନ୍ତି। ସେହିପରି ଏହି ବ୍ଲକର କଅଁସ ପଞ୍ଚାୟତର ମହ୍ଲାରସାହିର ଫରେଷ୍ଟ ଅଫିସ ପଛପାର୍ଶ୍ୱ ଅଞ୍ଚଳରେ ୭୪ ଜଣ ମହ୍ଲାର ଜନଜାତିଙ୍କୁ ଜଙ୍ଗଲ ଜମି ଅଧିକାର ପଟ୍ଟା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ହେଲେ ବାସ୍ତବରେ ସେଠାରେ ମାତ୍ର ୭ଜଣ ଆଦିମ ଜନଜାତି ବର୍ଗର ପରିବାର ଅସ୍ଥାୟୀ ଚାଳଛପର ଘର କରି ରହୁଥିବା ଦେଖାଯାଇଛି। ଏଥିରୁ ଜିଲା ପ୍ରଶାସନର ତଥ୍ୟ ଓ ବାସ୍ତବତା ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥିବା ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି।
ରାଜ୍ୟରେ ଜନଜାତିମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୯୫ ଲକ୍ଷ ୯୦ ହଜାର ୭୫୬, ଯାହାକି ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୨୨.୮୫ ପ୍ରତିଶତ। ଓଡ଼ିଶାରେ ଥିବା ପ୍ରାୟ ୫୩,୮୪୫ ଗ୍ରାମ ମଧ୍ୟରୁ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ପାଖାପାଖି ୩୨,୫୬୨ ଗ୍ରାମ ଆସୁଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ୪.୫୬ ଲକ୍ଷ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ପଟ୍ଟା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ସରକାରୀ ତଥ୍ୟରୁ ଜଣାପଡିଛି। କିନ୍ତୁ ଗୋଷ୍ଠୀ ଜଙ୍ଗଲ ଜନବସତିଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଏବଂ ଜଙ୍ଗଲ ଗ୍ରାମ ଓ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ହୋଇ ନ ଥିବା ଜନବସତିଗୁଡ଼ିକୁ ରାଜସ୍ବ ଗ୍ରାମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଦିଗରେ ପ୍ରଗତି ନୈରାଶ୍ୟଜନକ ରହିଛି। ଏହାବାଦ୍ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅଧିକାର ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ବଳ ଅଧିକାରକୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଓଡ଼ିଶା ବହୁତ ପଛୁଆ ଅଛି ବୋଲି ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ଓ ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଉନ୍ନୟନ, ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ଜାରି ମୋ ଜଙ୍ଗଲ ଜମି ଯୋଜନାର କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ବୟନ ନିମନ୍ତେ ମାର୍ଗଦର୍ଶିକାରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି। ବିଶେଷକରି ଏହି ଆଇନ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଉପଯୁକ୍ତ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ ଯୋଜନା, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଆବାସ ଯୋଜନା, ମୋ କୁଡ଼ିଆ, ବିଜୁ ପକ୍କାଘର ଆଦି ଆବାସ ଯୋଜନାରେ ଅଗ୍ରଗତି ଅତି ନୈରାଶ୍ୟଜନକ ରହିଛି। ଯେଉଁ କେତେକ ଆବାସ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ସେଥିରେ ବହୁ ଦୁର୍ନୀତି ଭରି ରହିଛି। ଏହାର ସଦ୍ୟତମ ଉଦାହରଣ ଜିଲା ଖଣିଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ (ଡିଏମ୍ଏଫ୍) ପାଣ୍ଠିରେ ମହ୍ଲାରସାହି ଗ୍ରାମରେ ନିର୍ମାଣାଧୀନ ମାଙ୍କିଡ଼ିଆ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପରିବାରଙ୍କ ପାଇଁ ୮୭ଟି ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। ଅତି ନିମ୍ନମାନର କାର୍ଯ୍ୟର ଅଭିଯୋଗ କରାଯାଇ ଲୋକାୟୁକ୍ତରେ ମାମଲା ହୋଇଛି। ତୁରନ୍ତ ଉକ୍ତ ଘରଗୁଡ଼ିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ଆଦିବାସୀ ପରିବାରଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିବାକୁ ଲୋକାୟୁକ୍ତଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ହୋଇଛି। ହେଲେ ଏଯାଏ ତାହା ବି ସଫଳ ହୋଇ ପାରିନାହିିଁ। ଏହିକ୍ରମରେ ସରକାରଙ୍କ ମୋ ଜଙ୍ଗଲ ଜମି ଯୋଜନା ଏଠାରେ ପ୍ରହସନ ହୋଇଛି ବୋଲି ମତପ୍ରକାଶ ପାଇଛି।
ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଜିଲା ମଙ୍ଗଳ ଅଧିକାରୀ(ଡିଡବ୍ଲ୍ୟୁଓ) ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରାଙ୍କୁ ପଚାରିବାରେ ସେ କହିଛନ୍ତି, ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନରେ ସାମିଲ ହେବାକୁ ଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବାକି ରହିବେ ନାହିଁ। ଇତିମଧ୍ୟରେ ୬୦୦ ପରିବାରଙ୍କୁ ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ପଟ୍ଟା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଉଛି। ତେବେ ଘର ଯୋଗାଇଦେବା କାର୍ଯ୍ୟ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବିଭାଗର। ଜମି ପାଇବା ପରେ ଘର ଯୋଗାଇଦେବାକୁ କୌଣସି ସମସ୍ୟା ରହିବ ନାହିଁ।