କୋକସରା,୪।୪(ଦୁଷ୍ମନ୍ତ କୁମାର ପାଟ୍ଟଯୋଶୀ)କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲା କୋକସରା ବ୍ଲକ ସାହାଜଖୋଲ ଜଙ୍ଗଲ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଆମପାଣି, ବରାଡ଼ଙ୍ଗା, ପୋ ଗୋତମୁଣ୍ଡା, ଡୁଡୁକାଠେଙ୍ଗା, ମହିମା ପଞ୍ଚାୟତର ଉଣାଅଧିକ ସମସ୍ତ ଗାଁରେ ଏବେ ମହୁଲ ଫୁଲ ସଂଗ୍ରହ ହେଉଛି। ଚୈତ୍ର ମାସରେ ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁଷିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ମହୁଲ ଫୁଲ ମହିଳାମାନେ ଗୋଟାଇି ଘରକୁ ନେଇ ଖରାରେ ଶୁଖାଇ ପରେ ବିକ୍ରି କରୁଛନ୍ତି। ମହୁଲ ଫୁଲ ସହ ଆଦିବାସୀ ଜନଜୀବନର ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ସେମାନଙ୍କ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ଯାତ୍ରା ହେଉ ଅବା ପର୍ବପର୍ବାଣୀ, ବିବାହରେ ମହୁଲର ବ୍ୟବହାର ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଚୈତ୍ର ମାସରେ ହେଉଥିବା ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ଘଟଯାତ୍ରା, କୃଷି ଭିତ୍ତିକ ପର୍ବବିହନ ଛିନାରେ ମହୁଲ ଫୁଲକୁ ମା’ଙ୍କ ପ୍ରିୟ ଫୁଲ ଭାବେ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ। ମହୁଲ ଫୁଲରୁ ତିଆରି ହେଉଥିବା ମହୁଲି ମଦ ରାଜ୍ୟ ରାଜସ୍ବରେ ପ୍ରମୁଖ ଉପାର୍ଜନର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ମହୁଲ ଫୁଲ ଗୋଟାଳି ପରିଶ୍ରମ ତୁଳନାରେ ପ୍ରାପ୍ୟ ପାଉନାହାନ୍ତି। ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରୁ ମଦ ଭାଟିର ଏଜେଣ୍ଟ ଓ ଗାଁ ସାହୁକାରମାନେ ମହୁଲ ଫୁଲ କେଜି ପ୍ରତି ୨୦/୨୫ ଟଙ୍କାରେ କିଣୁଥିବା ଗୋଟାଳିମାନେ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି। ମହୁଲ ଫୁଲକୁ ନନ ଟିମ୍ବର ଜଙ୍ଗଲ ଦ୍ରବ୍ୟ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି। ପଞ୍ଚାୟତ ନିୟମ ୧୯୯୬ର ୭୬ ତମ ସଂଶୋଧନ ଫଳରେ ମହୁଲ ଗଛକୁ ମାଇନର ଫରେଷ୍ଟ ପ୍ରଡକ୍ଟ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇ ଏହାର କିଣାବିକା ପଞ୍ଚାୟତ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯାଇଛି। ହେଲେ ପ୍ରଶାସନର ଅବହେଳା କାରଣରୁ କୌଣସି ପଞ୍ଚାୟତରେ ମଧ୍ୟ ମହୁଲ ଫୁଲ କିଣାବିକା ନେଇ କୌଣସି ଠୋସ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇନାହିଁ। ଫଳରେ ମହୁଲ ଗୋଟାଳିମାନେ ଶାଗ ମାଛ ଦରରେ ସ୍ଥାନୀୟ ମଦ ଭାଟି ଓ ସାହୁକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ବିକ୍ରି କରୁଛନ୍ତି। ଏବେ ମଧ୍ୟ ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁଷିତ ଅଞ୍ଚଳର ଅଧିବାସୀମାନେ ଜଙ୍ଗଲରୁ ମହୁଲ, ଚାର, ଶାଳପତ୍ର, କାଠ, ଝୁଣା, କେନ୍ଦୁ, ହରିଡା, ବାହାଡ଼ା ସଂଗ୍ରହ କରି ଜୀବନ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରୁଛନ୍ତି। ତେବେ ଏସବୁ ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ବିକ୍ରି କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ବଜାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ ଥିବାରୁ ଅଭାବୀ ବିକ୍ରିର ଶିକାର ହେଉଥିବା ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି। କୋକସରା ବ୍ଲକରୁ ବାର୍ଷିକ ଶହ ଶହ ଟନ ମହୁଲ ଫୁଲ ସଂଗ୍ରହ ହେଉଥିବା ବେଳେ ପଞ୍ଚାୟତରେ ବିକ୍ରି ସୁବିଧା ମିଳିଲେ ଉଚିତ ମୂଲ୍ୟ ପାଇ ପାରିବେ ବୋଲି ଗୋଟାଳିମାନେ କହନ୍ତି। ପଞ୍ଚାୟତସ୍ତରରେ ଜଙ୍ଗଲ ଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ କିଣିବିକା ଉପରେ ସରକାର ଦୃଷ୍ଟି ଦେବାକୁ ସଂଗ୍ରହକାରୀମାନେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି।