ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୨୨।୯ : ସ୍ବାଧୀନତା ପରଠାରୁ କଂଗ୍ରେସ ଦେଶର ଏକମାତ୍ର ବୃହତ୍ତମ ଦଳ ଥିଲା। ଏପରି ଏକ ସମୟ ମଧ୍ୟ ଆସିଛି ଯେତେବେଳେ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଏହି ପାର୍ଟି ସହିତ କୌଣସି ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିବାକୁ କେହି ନଥିଲେ। ତେବେ କଂଗ୍ରେସର ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି। ବହୁ ବଡ ନେତା ଦଳ ଛାଡି ଭାଜପାରେ ଯୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏଥି ସହିତ ଏବେ କଂଗ୍ରେସ ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ମୁଖ୍ୟପ୍ରସଙ୍ଗରେ ରହିଛି।
୧୯୪୭ରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ୭୫ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ୪୧ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ କଂଗ୍ରେସ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ପଦରେ ନେହେରୁ-ଗାନ୍ଧୀ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ରହିଥିଲେ। ଭାରତର ସ୍ବାଧୀନତା ପରେ ଏହା ସମୁଦାୟ ବର୍ଷର ୫୫ ପ୍ରତିଶତ ଅଟେ। କଂଗ୍ରେସରେ ନେହେରୁ-ଗାନ୍ଧୀ ପରିବାରର ମୋଟ ପାଞ୍ଚଜଣ ଦଳର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିଲେ। ସେହିପରି ୧୩ ଜଣ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ନେହେରୁ-ଗାନ୍ଧୀ ପରିବାର ବାହାରର ଥିଲେ।
୧୯୪୭ପରଠାରୁ କଂଗ୍ରେସ ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କ ତାଲିକାରେ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ, ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ, ସୋନିଆ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀ ସ୍ବାଧୀନତା ପରଠାରୁ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ଦଳର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଛନ୍ତି।
ଏଥି ସହିତ ନେହେରୁ-ଗାନ୍ଧୀ ପରିବାର ବାହାରେ ଥିବା ନେତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜେ ବି କ୍ରିପଳନି, ବି ପଟ୍ଟାଭୀ ସୀତାରାମୈୟା, ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଦାସ ଟଣ୍ଡନ, ୟୁ ଏନ ଧବର, ଏନ ସଞ୍ଜୀବ ରେଡ୍ଡୀ, କେ କାମାରାଜ, ଏସ ନିଜଲିଙ୍ଗପ୍ପା, ଜଗଜୀବନ ରାମ, ଶଙ୍କର ଦିୟାଲ ଶର୍ମା, ଡି.କେ ବାରୁଆ, କେବି ରେଡ୍ଡୀ, ପି.ଭି ନରସିଂହ ରାଓ ଏବଂ ସୀତାରାମ କେସରୀ ପ୍ରମୁଖ ଦଳର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଛନ୍ତି।