ଜଣେ ମହାନ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ତଥା ରାଜନେତା ଭାବରେ ବିବେଚିତ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଜୀବନ ସହ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ବିଷୟ ଉପରେ ଗଭୀର ଅଧ୍ୟୟନ କରିଛନ୍ତି। ସେ ତାଙ୍କ ନୀତିଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ସେଥିରେ ଚାଣକ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି।
ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ ଯିଏ, ନିଜ ସନ୍ତାନକୁ ଏକ ଭଲ ପରିବାରରେ ବିବାହ କରେ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା ୨ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଗୁଣ ଆଦାନପ୍ରଦାନ ହୁଏ । ଏହା ଉଭୟ ପରିବାରର ସମ୍ମାନ ବଢ଼ାଏ।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ନିଜ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଭଲ ଶିକ୍ଷା ଦେଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସମ୍ମାନ ଏବଂ ଖ୍ୟାତି ବହୁ ଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥାଏ। ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଭଲ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଚାକିରି ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟରେ ସଫଳତା କରାଇଥାଏ।
ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ଯୋଗ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ହେଉଛନ୍ତି ସିଏ ଯିଏ ବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ସଠିକ୍ ଶିକ୍ଷା ଦିଅନ୍ତି । କାରଣ ଖରାପ ସମୟରେ, କେବଳ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ଯିଏ ନିଜ ସାଙ୍ଗକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ପରେ ସମ୍ମାନ ପାଇଥାଏ।
ଏଥି ସହିତ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ର’ରେ ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କ ସହ କିପରି ମୁକାବିଲା କରିବେ ସେ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ଜଣେ ନିଜ ଶତ୍ରୁକୁ କେବେବି ଘୃଣା କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଜୀବନର ସବୁଠାରୁ ବଡ ପୁଞ୍ଜି ହେଉଛି ତାଙ୍କର ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ। ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସୀ ହୁଏ, ସେତେବେଳେ ସେ କଠିନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏହାର ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ। କାରଣ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସୀ ଲୋକମାନେ କେଉଁଥିରେ ବିଫଳ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ।
ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, କୌଣସି ପ୍ରକାରର ପ୍ରାପ୍ତ ଜ୍ଞାନ କଦାପି ବ୍ୟର୍ଥ ହୁଏ ନାହିଁ। ତୁମର ଅଭିଜ୍ଞତା ଦିନେ କାମରେ ଆସିବ। ଏହିପରି ଲୋକମାନେ ଜୀବନରେ କେବେ ବିଫଳ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜୀବନରେ ଟଙ୍କାର ସର୍ବଦା ଆବଶ୍ୟକ ରହିଥାଏ। ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଭଲ ଏବଂ ଖରାପ ସମୟ ଚାଲିଥାଏ, ତେଣୁ ସର୍ବଦା ପାଖରେ ଅଧିକ ଟଙ୍କା ରହିବା ଉଚିତ, କାରଣ ଏହା ଖରାପ ସମୟରେ କାମରେ ଆସିଥାଏ।