ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧୬।୧୨ : ନିକଟ ଅତୀତରେ, ବାଲ୍ୟ ବିବାହକୁ ବନ୍ଦ କରିବା କିମ୍ବା ବିଲୋପ କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଛି। ତଥାପି, ଏକ ଅଧ୍ୟୟନର ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ଏହି ପ୍ରୟାସ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ ବୋଲି ଜଣାପଡିଛି । ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଏବେ ମଧ୍ୟ ବି ଦେଶରେ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚ ନାବାଳିକାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଏବଂ ପ୍ରତି ୬ ଜଣ ପୁଅଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ନାବାଳକ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ କରୁଛନ୍ତି। ବିଶ୍ୱ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ପତ୍ରିକା ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ – ଲାନସେଟରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି । ଏହା ଅନୁଯାୟୀ, ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିବା ପରି ମନେ ହେଉଛି।
ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୨୦୧୬ ରୁ ୨୦୨୧ ମଧ୍ୟରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ଉପରେ କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଅଧ୍ୟୟନରେ କୁହାଯାଇଛି କେତେକ ରାଜ୍ୟ ତଥା କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ କମ୍ ହୋଇଛି। ୬ଟି ରାଜ୍ୟରେ ନାବାଳିକାମାନଙ୍କର ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଏହି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ମଣିପୁର, ପଞ୍ଜାବ, ତ୍ରିପୁରା ଏବଂ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଆଠଟି ରାଜ୍ୟରେ ନାବାଳକ ମାନେ ବିବାହ କରୁଛନ୍ତି। ସେସବୁ ରାଜ୍ୟମଧ୍ୟରେ ଛତିଶଗଡ, ଗୋଆ, ମଣିପୁର ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ରହିଛି।
ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ୧୯୯୩ ରୁ ୨୦୨୧ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ଜାତୀୟ ପରିବାର ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ କରାଯାଇଥିଲା। ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ଉପରେ ଏହି ଲାନସେଟ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ, ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ ଏହି ସର୍ଭେରୁ ତଥ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। ବିଶେଷ କଥା ହେଉଛି ଯେ କେତେକ ରାଜ୍ୟରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହରେ ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି। ହାର୍ଭାର୍ଡ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ସହ ଜଡିତ ଅଧିକାରୀମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଅନୁସନ୍ଧାନ ଦଳରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ।
୧୯୯୩ ରେ, ବାଲ୍ୟ ବିବାହର ଶିକାର ହୋଇଥିବା ଝିଅଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୪୯ ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା। ୨୮ ବର୍ଷ ପରେ ଅର୍ଥାତ ୨୦୨୧ ରେ ଏହା୨୨ ପ୍ରତିଶତରେ ପହଞ୍ଚିଛି। ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ପୁଅମାନଙ୍କର ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ମଧ୍ୟ ଯଥେଷ୍ଟ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ୨୦୦୬ ରେ, ସାତ ପ୍ରତିଶତ ନାବାଳକ ବିବାହ କରୁଥିଲେ, ଯାହା ୨୦୨୧ରେ ଦୁଇ ପ୍ରତିଶତକୁ ଖସି ଆସିଛି। ତେବେ ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଦଳ ଏହା ଉପରେ ଉଦବେଗ ପ୍ରକାଶ କରି କହିଛନ୍ତି ୨୦୧୬ରୁ ୨୦୨୧ ମଧ୍ୟରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ସମାପ୍ତ କରିବାରେ ଅଗ୍ରଗତି ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି। ୨୦୦୬ ରୁ ୨୦୧୬ ମଧ୍ୟରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହର ସର୍ବାଧିକ ହ୍ରାସ ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଥିଲା ।
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶିଶୁ ପାଣ୍ଠି ୟୁନିସେଫ ଅନୁସାରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ହେଉଛି ମାନବିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଂଘନ। ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ୧୮ ବର୍ଷରୁ କମ ବୟସ୍କ ବାଳିକା ଏବଂ ୨୧ ବର୍ଷରୁ କମ ବୟସ୍କ ବାଳକମାନଙ୍କ ବିବାହ ହେବା ଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କ ବିକାଶ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପଡୁଛି। ଲିଙ୍ଗଗତ ଅସମାନତା ଯୋଗୁ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି।
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଏହା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ସହିତ ମହିଳା ଏବଂ ଝିଅମାନଙ୍କର ସମାନତାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଯୋଜନା ହୋଇଛି। ଭାରତରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡିକ ଏକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜିଂ ମନେହୁଏ, କିନ୍ତୁ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ପାଇଁ, ବାଲ୍ୟ ବିବାହକୁ ମୂଳରୁ ହଟାଇବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ପଡିଛି।
ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ ଅଭ୍ୟାସକୁ ଦୂର କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି। ମହିଳା ଗର୍ଭପାତ, ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ବିବାହ ଭଳି ଖରାପ ପ୍ରଥାକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ଆହୱାନ ଦିଆଯାଇଛି। ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ବ୍ୟତୀତ ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚଜଣ ନାବାଳିକାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ବାଲ୍ୟକାଳରେ ବିବାହ କରୁଛନ୍ତି। ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ଏହା ପ୍ରାୟ ୧୯ ପ୍ରତିଶତ ରହିଛି।
ଅଧ୍ୟୟନରେ କୁହାଯାଇଛି ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହରେ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି, କିନ୍ତୁ କରୋନା ମହାମାରୀ ଯୋଗୁ ଏହି ପ୍ରୟାସରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଜାତିସଂଘ ଅନୁଯାୟୀ, ବିଶ୍ୱରେ ସମ୍ପ୍ରତି ଏକ କୋଟି ନାବାଳିକା ବାଲ୍ୟ ବିବାହ କରିବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି।