ଘରକୁ ଫେରିବେ କି ହାସିନା? ବାଂଲାଦେଶ ସହ ‘ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ସନ୍ଧି’ ପରେ ଚିନ୍ତାରେ ଭାରତ

ଢାକା/ନୂଆଦିଲ୍ଲା,୨୨ା୮: ବାଂଲାଦେଶର ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ୍‌ ହାସିନା ତାଙ୍କ ଦେଶକୁ ଫେରିବେ କି ନାହିଁ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଖୁବ୍‌ ଆଲୋଚନା ଚାଲିଛି। ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ବାଂଲାଦେଶରେ ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଅନେକ ଆପରାଧିକ ମାମଲା ବିଚାରାଧୀନ ଅଛି। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବାଂଲାଦେଶର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ସରକାର ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଆଇନଗତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ହାସିନାଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ କରିବାକୁ ଦାବି କରିପାରିବେ। ବାଂଲାଦେଶର ମୁଖ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଦଳ ବାଂଲାଦେଶ ନ୍ୟାଶନାଲିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି (ବିଏନ୍‌ପି) ଏପରିକି ହାସିନାଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ କରିବାକୁ ଦାବି କରିଛି। ଏହା ମଧ୍ୟ ଭାରତର ଚିନ୍ତା ବଢ଼ାଇପାରେ।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ବାଂଲାଦେଶ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ତାହିଦ ହୁସେନ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ହାସିନାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଅନେକ ମାମଲା ରୁଜୁ ହୋଇଛି। ତାଙ୍କୁ ଦେଶକୁ ଫେରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଯାହାଦ୍ୱାରା ଆଇନଗତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରିବ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶରେ ଏକ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସରକାର ରହିଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ବିଏନ୍‌ପିପି ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି। ନୋବେଲ ବିଜେତା ମହମ୍ମଦ ୟୁନୁସ୍‌ଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଚାପ ପକାଇ ସେ ହାସିନାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ଦାବି କରିପାରିବେ।

ଜାଣନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ଚୁକ୍ତି କ’ଣ?
୨୦୧୩ରେ ଭାରତ ଏବଂ ଏହାର ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶ ବାଂଲାଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ଚୁକ୍ତି ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା। ୨୦୧୬ରେ ଏଥିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ ପଳାତକ ଲୋକଙ୍କୁ ଶୀଘ୍ର ଏବଂ ସହଜରେ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ କରାଯାଇପାରିବ। ଉଭୟ ଦେଶ ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିଲା କାରଣ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ସକ୍ରିୟ ଥିବା ମାଓବାଦୀମାନେ ବାଂଲାଦେଶରେ ଲୁଚି ରହିଥିଲେ ଏବଂ ସେଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ। ସେହିଭଳି ବାଂଲାଦେଶର ‘ଜମାତ-ଉଲ୍‌-ମୁଜାହିଦ୍ଦିନ ବାଂଲାଦେଶ’ (ଜେଏମବି)ର ଅପରାଧୀମାନେ ମଧ୍ୟ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଏବଂ ଆସାମରେ ଲୁଚି ରହିଥିଲେ। ଏହି ଚୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଅନେକ ପଳାତକଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ କରାଯାଇଛି।

ଯଦି ବାଂଲାଦେଶ ହାସିନାଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ କରିବାକୁ ଦାବି କରେ, ତେବେ ଚୁକ୍ତିରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିବା ନିୟମ ଆଧାରରେ ଭାରତ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିପାରିବ। ଚୁକ୍ତିନାମାର ଧାରା ୮ରେ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବାର ଅନେକ କାରଣ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ଏଥିରେ ଏପରି ଜିନିଷ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଯେଉଁଥିରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ଯଦି ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଅଭିଯୋଗ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନୁହେଁ, ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରାଯାଇପାରିବ।

ସେହିଭଳି ସାମରିକ ଅପରାଧ ମାମଲାରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରାଯାଇପାରେ, କାରଣ ସେମାନେ ସାଧାରଣ ଆପରାଧିକ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଅପରାଧ ନୁହନ୍ତି। ଏହିସବୁ ଆଧାରରେ ହାସିନାଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ଦାବିରେ ଭାରତର ଅଧିକାର ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଭାରତ ଏହା କରେ ତେବେ ବାଂଲାଦେଶ ସହ ସମ୍ପର୍କ ମଧ୍ୟ ଖରାପ ହୋଇପାରେ।