ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୯।୮: ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଜମା ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ। ଜମା ସ୍ରୋତରୁ ବ୍ୟାଙ୍କମାନଙ୍କୁ ବଡ଼ ଆକାରରେ ପାଣ୍ଠି ମିଳିଥାଏ। ଜମା ହ୍ରାସ ପାଇବା ପରେ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଗୁଡିକର ଋଣ ପ୍ରଦାନ କ୍ଷମତା ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଯାହା ଜୁଲାଇ ୧୨ ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ଏକ ରିପୋର୍ଟରୁ ଜଣା ପଡିଛି। ଦେଶରେ ଏପରି ସ୍ଥିତି ଉପୁଜିବାର କାରଣ ହେଉଛି ଋଣ ଏବଂ ଜମା କିମ୍ବା କ୍ରେଡିଟ୍-ଟୁ-ଡିପୋଜିଟ୍ (ସିଡି) ମଧ୍ୟରେ ଅନୁପାତକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିବା।
ତଥାପି ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏହି ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ସାମୟିକ ହୋଇପାରେ। ଏଭଳି ଅବିଶ୍ୱସନୀୟ ଫଳାଫଳ ଦେଖି ଜୁନ୍ ଶେଷ ହେବାକୁ ଥିବା ତ୍ରୈମାସିକ ପାଇଁ ଅଭାବନୀୟ ଜମା ଆକଳନକୁ ନେଇ ଏଚଡ଼ିଏଫସି ବ୍ୟାଙ୍କ ପରିଚାଳନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ସଶିଧର ଜଗଦୀଶନ୍ ନିଜର ଅସନ୍ତୋଷ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି। ଜଗଦୀଶନ୍ କହିଛନ୍ତି, “ମୁଁ ଜାଣେ ଯେ ଆମର ରଣନୀତିର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ହେଉଛି ଜମା, ତେଣୁ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ସଂଖ୍ୟା ଆସିଲା ସେଥିପାଇଁ ଆମେ ଖୁସି ନୁହେଁ।”
ତେବେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଗୁଡ଼ିକରେ ଜମା ହ୍ରାସ ପାଇବାର କାରଣ ହେଉଛି ସହରାଞ୍ଚଳ ସଞ୍ଚୟକାରୀମାନେ ଅଧିକ ଲାଭ ପାଇଁ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ୍ ଫଣ୍ଡ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ବଜାରରେ ନିବେଶ କରୁଥିବାରୁ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ଏଭଳି ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି। ଯାହା ସ୍ୱଳ୍ପ ମୂଲ୍ୟର ଜମାଗୁଡିକର ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକର ପାରମ୍ପାରିକ ସୁବିଧାକୁ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ କରୁଛି। ଇକ୍ୱିଟିରେ ନିବେଶ ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଢୁଥିବା ତତ୍ପରତା ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ସର୍ବ ବୃହତ ଋଣଦାତା ଷ୍ଟେଟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ମୁଖ୍ୟ ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି ଯେ ନିକଟରେ ସରକାର ପୁଞ୍ଜି ଲାଭ ଉପରେ ଟିକସ ବୃଦ୍ଧି ଜମା ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ।
ସେପଟେ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଶକ୍ତିକାନ୍ତ ଦାସ ମୁଦ୍ରା ନୀତି ଘୋଷଣା କରିବାବେଳେ କହିଥିଲେ ଯେ, ବଜାରରେ ଖୁଚୁରା ଟଙ୍କା ବୃଦ୍ଧି ବିକଳ୍ପ ନିବେଶ ମାର୍ଗରେ ଯିବା ନେଇ ଆଲୋକପାତ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଭାରତର ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ପାଇଁ ଗଠନମୂଳକ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ।
ତେବେ ଲୋକମାନଙ୍କ ପସନ୍ଦରେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଭାରତର ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଜମା ମରୁଡ଼ି ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ଦାସ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆର୍ଥିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗଠନମୂଳକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ଆରବିଆଇ ଚିନ୍ତିତ, କାରଣ ଋଣ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଜମା ଅଭିବୃଦ୍ଧିଠାରୁ ଅଧିକ, ଯାହା ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ଜମା ରଖିବାକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ।
ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ପାଇଁ ଜମା ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ଏହା ଏକ ସ୍ଥିର ଏବଂ ସ୍ୱଳ୍ପ ମୂଲ୍ୟର ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଇଥାଏ। ଏହା ଋଣ ପ୍ରଦାନ ଲାଗି ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ଜମା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଏହା ଜରୁରୀ ଅଟେ। ଅଧିକ ଜମା ସ୍ତର ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଋଣ ଉପରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ସୁଧ ହାର ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ, ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାକୁ ଏବଂ ନିୟାମକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରେ। ଯେତେବେଳେ ଜମା ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହ୍ରାସ ହୁଏ, ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରିବାର କ୍ଷମତା ହ୍ରାସ ଘଟେ ଏବଂ ଅଧିକ ମହଙ୍ଗା ଅର୍ଥ ଉତ୍ସ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଏବଂ ସମ୍ଭାବ୍ୟ କମ୍ ଜମା ସମସ୍ୟା ସହିତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିପଦର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି। ଏହାଦ୍ୱାରା ଅଧିକ ଋଣ ଖର୍ଚ୍ଚ, ଲାଭ ହ୍ରାସ, ଏବଂ ଋଣ ବିପଦକୁ ଫଳପ୍ରଦ ଭାବରେ ପରିଚାଳନା କରିବା ପାଇଁ ବିଫଳ ହୋଇଥାଏ। ତେବେ ଦୀର୍ଘ ମିଆଦୀରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ଜମା ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହ୍ରାସ ବ୍ୟାଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ।
ତେବେ ଦେଶରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଗୁଡ଼ିକର ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ କାରଣ ସେମାନେ ଟଙ୍କା ସେଠାରେ ନିବେଶ କରିବେ ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ଭାବନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ‘ନଗଦ ଫେରସ୍ତ’ ମିଳିବ। ବୋଧହୁଏ, ଦୋଷ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକର ଅପାରଗ ସଞ୍ଚୟ ହାର ଏବଂ ଅପାରଗ ନୀତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ।
ତଥ୍ୟକୁ ଦେଖିଲେ ଘରୋଇ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ CASA (କରେଣ୍ଟ୍ ଆକାଉଣ୍ଟ୍ ସେଭିଂ ଆକାଉଣ୍ଟ୍) ଅନୁପାତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୨ ରେ ୪୫% ରୁ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ ରେ ୪୧% କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ବ୍ୟାଙ୍କର୍ ଏବଂ ବିଶ୍ଳେଷକମାନେ ସ୍ଥାୟୀ ଜମା ଏବଂ ସଞ୍ଚୟ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ସୁଧ ହାର ମଧ୍ୟରେ ବଢୁଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଭାବରେ ସୂଚିତ କରିଛନ୍ତି। ସଞ୍ଚୟ ଆକାଉଣ୍ଟ୍ ହାର ପ୍ରାୟ ୩-୩.୫% ଥିବାବେଳେ ସ୍ଥାୟୀ ଜମା ୭% ରୁ ୭.୭୫% ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଧ ହାର ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି।
ତେବେ, ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ନିଜ ପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ସମସ୍ୟାରୁ ମୁକୁଳିବା ଲାଗି ସେମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଅସାଧାରଣ ପଦକ୍ଷେପ ନେଉଛନ୍ତି? ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଋଣ-ଜମା ଅନୁପାତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସରକାରୀ ରେଗୁଲେଟର ଚାପରେ ଘରୋଇ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ଖୁଚୁରା ଋଣର ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ବିକ୍ରି କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବିରଳ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ସଂକେତ ଦେଉଛି, ଯେଉଁଠାରେ ଏଭଳି ବିକ୍ରି ଅସ୍ୱାଭାବିକ ହୋଇଛି।
ଜୁଲାଇ ପୂର୍ବରୁ ଆରବିଆଇ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଶକ୍ତିକାନ୍ତ ଦାସ କହିଥିଲେ ଯେ ଭାରତୀୟମାନେ ବର୍ତମାନ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ ସଞ୍ଚୟ ପାଇଁ ପାରମ୍ପାରିକ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ପୁଞ୍ଜି ବଜାର ଚୟନ କରୁଛନ୍ତି। ଯାହା ଐତିହାସିକ ଭାବରେ ଭାରତୀୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସଞ୍ଚୟ ଜମା କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କକୁ ପ୍ରାଥମିକ ବିକଳ୍ପ ଭାବେ ପସନ୍ଦ କରୁଥିଲେ। ତେବେ, ପୁଞ୍ଜି ବଜାର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ସୁବିଧାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପସନ୍ଦକୁ ବଦଳାଇ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଧାରା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛନ୍ତି।
ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ୨୦୨୩-୨୪ ଅନୁଯାୟୀ, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ (ଖୁଚୁରା) ନିବେଶକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଇକ୍ୱିଟିରେ ପ୍ରାୟ ୩୬ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଏବଂ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡର ପରିଚାଳନା ଅଧୀନରେ ୨୮ ଲକ୍ଷ କୋଟି ସମ୍ପତ୍ତି ରହିଛି। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ନିବେଶକମାନେ ୯.୫ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କମ୍ପାନୀ ମାଧ୍ୟମରେ ବଜାରର ପ୍ରାୟ ୧୦% ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ମାଲିକାନା ଅଛି।
୨୨-୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ, ସମୁଦାୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଜମା ୧୧.୫ ପ୍ରତିଶତ CAGR ରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିବାବେଳେ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ୍ ଫଣ୍ଡ AUM ବହୁ ଅଧିକ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯଥା ୧୯.୨ ପ୍ରତିଶତ CAGR ବୋଲି ଡେଲୋଏଟ୍ ରିପୋର୍ଟ କରିଛି। ସେହିଭଳି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ ରେ, ଏହି ପାର୍ଥକ୍ୟ ବହୁତ ଅଧିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା, ଅର୍ଥାତ୍ MF AUM ରେ ୩୫.୫ ପ୍ରତିଶତ ବାର୍ଷିକ ହାରରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ବନାମ ସମୁଦାୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଜମା କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୩.୫ ପ୍ରତିଶତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି।
ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ ରେ ବ୍ୟାଙ୍କର ଜମା ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଋଣ ବୃଦ୍ଧିରେ ବହୁତ କମ୍ ରହିଛି। , ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ମୂଲ୍ୟର ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଅଫ୍ ଡିପୋଜିଟ (ସିଡି) ମାଧ୍ୟମରେ ଅର୍ଥ ବ୍ୟବଧାନ ପୂରଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। ଅନ୍ୟପଟେ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ ରେ, ବ୍ୟାଙ୍କ ଋଣରେ ୧୬.୩% ବୃଦ୍ଧି ତୁଳନାରେ ସମୁଦାୟ ଜମା ୧୨.୯% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, କାରଣ ନିବେଶକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଟଙ୍କା ବିକଳ୍ପ ଉପାୟ ନିବେଶ କରିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରିଥିଲେ।
ତେଣୁ ଜମାକାରୀଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ନୂତନ ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ଆର୍ଥିକ ସେବା ସଚିବ ବିବେକ ଯୋଶୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକର ସ୍ୱଳ୍ପ ମୂଲ୍ୟର ଜମା, ବର୍ତ୍ତମାନର ଏବଂ ସଞ୍ଚୟ ଆକାଉଣ୍ଟଗୁଡିକ (CASA) ସେମାନଙ୍କ ମୋଟ ଜମାର ପ୍ରାୟ ୪୧% ଅଟେ।
ସମାନ ମତ ପ୍ରକାଶ କରି ଆରବିଆଇ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଦାସ ଏହା ମଧ୍ୟ ସୂଚାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଋଣ ଏବଂ ଜମା ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନକୁ ପରିଚାଳନା କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ନୂତନ ପଦ୍ଧତି ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ।