ବିଚିତ୍ର ବିଶ୍ୱାଳ
କରୋନା ମହାମାରୀ ଆମଠାରୁ ଅନେକ କିଛି ଛଡ଼େଇ ନେଇଥିବା ବେଳେ ଆମକୁ ଏକ ବଡ଼ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଯାଇଛି। ତାହା ହେଉଛି ବିକାଶର ଗାଡ଼ିର ଦିଗକୁ ଏବେ ବଦଳେଇବାର ସମୟ ଆସିଛି। ଗାଁକୁ ଭାଙ୍ଗି ସହରୀକରଣ କରିବାର ଯେଉଁ ବିକାଶର ଧାରା ଆମେ ଆପଣେଇଛୁ, ସେହି ଧାରାକୁ ପରଖିନେବାର ସମୟ ଆସିଯାଇଛି ବୋଲି ମହାମାରୀ ଚେତେଇ ଦେଇଛି।
ମହାମାରୀ ସମୟରେ ହୋଇଥିବା ଲକ୍ ଡାଉନ୍ରେ ଆମେ ଦେଖିଲେ ଯେ, ଯେଉଁ ଶ୍ରମିକମାନେ ସହରରେ ରହି ସହରକୁ ନିର୍ମାଣ କଲେ, ସହରର ରାସ୍ତାଘାଟ, କୋଠାବାଡ଼ି ତିଆରି କଲେ, କରୋନା ସମୟରେ ସେହି ସହର ସେମାନଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇପାରିଲା ନାହଁି। ବିପଦ ସମୟରେ ସହର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦେଇପାରିଲା ନାହଁି। ସେମାନେ ଭୋକ ଉପାସରେ ରହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲେ। ବାଧ୍ୟ ହୋଇ କୌଣସି ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ଚାଲି ଚାଲି ଗାଁ ମୁହଁା ହେଲେ। ଯଦି ଗାଁ ନ ଥାନ୍ତା, ତେବେ ସେମାନେ ଯାଇଥାନ୍ତେ କୁଆଡ଼େ? ଖାଇଥାନ୍ତେ କ’ଣ? ବଞ୍ଚିଥାନ୍ତେ କିପରି? ଗୋଟିଏ କଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା ଯେ, ସହର ଯେତେ ଚାକଚକ୍ୟ ଭରା ହୋଇଥାଉନା କାହଁିକି, ଗାଁ ହଁି ହେଉଛି ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାର ମୁଖ୍ୟ ଆଧାର। ଗାଁ ବିନା ଆମ ଦେଶର କୋଟି କୋଟି ସାଧାରଣ ଲୋକ ଜୀବନଧାରଣ କରିପାରିବେ ନାହଁି। କରୋନା ସମୟରେ ଏକଥା ପୁଣି ଥରେ ପ୍ରମାଣ ହୋଇଗଲା।
ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷାରେ ଗାଁ ଭାରତର ପ୍ରାଣ। ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଗାଁରେ ହଁି ଭାରତର ଆତ୍ମା ଅଛି। ଗାଁରେ ଯେପରି ପରସ୍ପରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାଇଚାରାର ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ ସହରରେ ସେପରି ନ ଥାଏ। ଏପରି କି ଦୁଇଟି ପାଖାପାଖି ଘରର ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ପରସ୍ପରକୁ ଜାଣି ନ ଥାନ୍ତି। ଗାଁରେ ଲୋକମାନେ ଏକ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କର ରଜ୍ଜୁରେ ବାନ୍ଧି ହୋଇଥାନ୍ତି।
ପରସ୍ପରଙ୍କ ସୁଖ ଦୁଃଖରେ ସମସ୍ତେ ଠିଆ ହୋଇଥାନ୍ତି। ସମସ୍ତେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ କରି ଜୀବନ ବଞ୍ଚନ୍ତି। ସେଇଥିପାଇଁ ତ ଲକ୍ଡାଉନ୍ ସମୟରେ ଗାଡ଼ି ଘୋଡ଼ା ନ ଥାଇ ଲୋକମାନେ ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗେଇ ଗାଁକୁ ଫେରିଲେ। ହଜାର ହଜାର ଶ୍ରମିକ ଚାଲି ଚାଲି ଗାଁକୁ ଫେରିଲେ। ସାଇକେଲରେ ଫେରିଲେ। ହଠାତ୍ ଲକ୍ ଡାଉନ୍ ଘୋଷଣା ହୋଇଯିବାରୁ କମ୍ପାନୀ ସବୁ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା। ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ କାମ ମିଳିଲା ନାହଁି। ପାଖରେ ପଇସା ନାହିଁି। ଖାଇବାକୁ ଖାଦ୍ୟ ବି ନାହଁି। କମ୍ପାନୀ ଦରମା ବି ଦେବା ବନ୍ଦ କରିଦେଲା। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଏକମାତ୍ର ବିକଳ୍ପ ଓ ବଞ୍ଚିବାର ରାହା ଥିଲା ଗାଁ। କାରଣ ସେମାନେ ଜାଣିଥିଲେ, ସେମାନେ ଗାଁଠାରୁ ଯେତେ ଦୂରରେ ରହିଲେ ବି, ସେମାନଙ୍କର ଗୋଟେ ଗାଁ ଅଛି। ଯେଉଁଠି ତାଙ୍କର ଆତ୍ମୀୟମାନେ ଅଛନ୍ତି। ତେଣୁ ସେମାନେ ଅନେକ ବିପଦ ମୁଣ୍ଡେଇ ଗଣ୍ଠିଲି ବାନ୍ଧି ଗାଁ ଦିଗରେ ମୁହଁାଇଲେ। ସମସ୍ତେ ମନେ ମନେ ନିଶ୍ଚୟ ଥିଲେ ଯେ, ଗାଁରେ ହଁି ସେମାନେ ଶାନ୍ତିରେ ରହିପାରିବେ। ମହାମାରୀ ଯେତେ ବି ମାରାତ୍ମକ ହେଉ ଗାଁ ଥିଲେ କିଛି ଅସୁବିଧା ହେବ ନାହଁି। ସେଇଥିପାଇଁ ତ ଲୋକମାନେ ହଜାର ହଜାର କିଲୋମିଟର ଚାଲି ଚାଲି ଗାଁକୁ ଫେରିଲେ।
ବେର୍ଜାମ୍ ପାହାଡ଼ିଆ ନାମକ ଜଣେ ୫୪ ବର୍ଷୀୟ ଶ୍ରମିକ ଦୀର୍ଘ ୧୨୦୦ କିଲୋମିଟର ଚାଲି ଚାଲି ଦିଲ୍ଲୀରୁ ନିଜ ଗାଁ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡରେ ପହଞ୍ଚିଲେ। ତାଙ୍କୁ ମାସାଧିକ କାଳ ଚାଲିବାକୁ ପଡ଼ିଲା । କାରଣ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଗୋଟିଏ ଆଶା ଥିଲା, ଆମ ଗାଁରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ଆମେ ବଞ୍ଚିଯିବୁ।
ଗାଁରେ ଚାଷବାସ ଅଛି। ଯେତେ ବି ଦରଦାମ୍ ବୃଦ୍ଧି ହେଉ କି ଲକ୍ଡାଉନ୍ ଲମ୍ବା ହୋଇ ବଜାର ଘାଟ ବନ୍ଦ ହେଉ, ଗାଁ ଲୋକମାନେ ଉପାସରେ ରହିବେନି। କାରଣ ଗାଁରେ ହଁି ସବୁ ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପତ୍ାଦନ ହେଉଛି। ଗାଁରେ ନଦୀ ଅଛି। ନଦୀରେ ମାଛ ଅଛି। ଗାଁରେ ଜମି ଅଛି। ଜମିରେ ଫସଲ ଅଛି। ଏପରି କି ପଡ଼ିଆ ଜମିରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଶାଗ ଅଛି। ଗାଁରେ ଜଙ୍ଗଲ ଅଛି, ଜଙ୍ଗଲରେ ଭଳିକି ଭଳି ଫଳ ଅଛି, କନ୍ଦା ଅଛି, ଛତୁ ଅଛି, ଶାଗ ଅଛି। ଗାଁ କେବେ ବି ଉପାସରେ ରହିବ ନାହିଁି। ଏତଦ୍ବ୍ୟତୀତ ଗାଁର ଭାଇଚାରାର ସଂସ୍କୃତି ନିଆରା। ଗାଁ ଲୋକମାନେ ଦାଦି, ଖୁଡ଼ୀ, ମଉସା, ମାଉସୀ, ପିଉସା, ପିଉସୀ, ମାମୁ, ମାଈଁ ପ୍ରମୁଖ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସମ୍ପର୍କ ଡୋରିରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥାନ୍ତି। ଏପରି କି ନିଜର ନିକଟ ସମ୍ପର୍କୀୟ ନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ବପର୍ବାଣିକୁ ସମସ୍ତେ ମିଳିମିଶି ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି। ଏପରି କି ଗାଁରେ ଜଣକ ଘରେ ଖାଦ୍ୟ ନ ଥିଲେ, ଅନ୍ୟମାନେ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଥାନ୍ତି। ଗାଁରେ ଭୋକରେ ମରିବାର ଘଟଣା ବିରଳ। ଯଦି ଗାଁର ଅନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଖାଦ୍ୟ ନ ଥାଏ ତେବେ ପରିସ୍ଥିତି ଅଲଗା ହୋଇଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଖାଦ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ଥାଏ, ତେବେ ସେମାନେ ଭୋକିଲାକୁ ନିଶ୍ଚୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି। ଏହା ଗାଁର ସଂସ୍କୃତି।
ଆମ ଦେଶର ଗାଁକୁ ଦୂରରୁ ଦେଖିଲେ ଏକ ପରିବାର ପରି ଦେଖାଯାଇଥାଏ। ଅବଶ୍ୟ ଏବେ ଦଳୀୟ ରାଜନୀତି ଯୋଗୁ ଗାଁର ସେ ପୁରୁଣା ସଭ୍ୟତା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଧୀରେ ଧୀରେ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ଲାଗୁଛି। ଏପରି କି କିଛି ନ୍ୟସ୍ତ ସ୍ବାର୍ଥ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ରାଜନୀତିର ରୁଟି ସେକିବା ପାଇଁ ଜାଣି ଜାଣି ଗାଁକୁ ଭାଙ୍ଗିବାର କାମ କରୁଛନ୍ତି। ତଥାପି ଆଜି ଯେତିକି ବି ଗାଁ ବଞ୍ଚିଛି, ସେଥିରେ ଆମ ଛିନ୍ନମୂଳ ଜୀବନଶୈଳୀକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଦିଗ ଦେଇ ଏକ ସୁସ୍ଥ, ନିରାମୟ ଓ ସଂସ୍କୃତିସମ୍ପନ୍ନ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ଉପାଦାନ ଅଛି। ଗାଁରେ ସମ୍ପର୍କ ଲୋକମାନଙ୍କର ହୃଦୟରେ ଥାଏ। ଗାଁରେ ଗୋଟେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମାଜିକ ଜୀବନ ଅଛି; ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ପାଇଁ କାମ୍ୟ।
ସହର ଅପେକ୍ଷା ଗାଁଗୁଡ଼ିକ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଧିକ ସ୍ବାବଲମ୍ବନଶୀଳ। ଲକ୍ଡାଉନ୍ ସମୟରେ ଆମେ ଦେଖିଲେ ଯେ, ସହରର ଲୋକମାନେ ଯେପରି ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲେ, ଗାଁ ଲୋକମାନେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଭଲ ସ୍ଥିତିରେ ରହିଲେ। କାରଣ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ସେମାନଙ୍କର ନିତ୍ୟ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ଖାଦ୍ୟ ସବୁ ଉପଲବ୍ଧ ଥିଲା। ଖାଦ୍ୟ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ସାମଗ୍ରୀ ପାଇଁ ଗାଁ ସହର ପରି ଅନ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ନୁହେଁ। ଆଦିବାସୀ ଗାଁଗୁଡ଼ିକ ଯାହା ଅନ୍ୟ ଗାଁଗୁଡ଼ିକ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ସ୍ବାବଲମ୍ବନଶୀଳ, ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଲକ୍ଡାଉନ୍ର କିଛି ବି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଲା ନାହଁି। ଏଥିରୁ ଗୋଟିଏ କଥା ବୁଝିହେଲା ଯେ, ବିପତ୍ତି ସମୟରେ ଆମ ବିକାଶ ଯେତିକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମନେହେଲା ନାହିଁ ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମନେହେଲା ଆମ ସ୍ବାବଲମ୍ବନଶୀଳ। ସେଇଥିପାଇଁ ତ ଆଦିବାସୀ ଗାଁଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଲକ୍ ଡାଉନ୍ କି ଶଟ୍ଡାଉନ୍ର କିଛି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଲା ନାହଁି। ତେଣୁ କରୋନା ଭଳି ବିପତ୍ତି ହେଉ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିପତ୍ତି ହେଉ ସହର ଅପେକ୍ଷା ଗାଁ ହଁି ଅଧିକ ସଫଳତାର ସହିତ ତାକୁ ସାମ୍ନା କରିପାରିବ ବୋଲି ଆଜିର ପରିସ୍ଥିତିରୁ ବୁଝାପଡ଼ୁଛି।
କରୋନା ଆଜି ପୁଣି ଥରେ ଶିଖେଇ ଦେଲା ଆମକୁ ଗାଁକୁ ଫେରିବାକୁ ହେବ। ଆଜି ସମୟ ଆସିଛି, ଜଗତୀକରଣ ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷର ସ୍ଥାନୀୟକରଣ କରିବାକୁ ହେବ। ଜଗତୀକରଣ ଆଜି ପୁରୁଣା ହୋଇଗଲାଣି। ସ୍ଥାନୀୟକରଣ ହଁି ଆଜି ଏକମାତ୍ର ସମାଧାନ। କରୋନା ଏହି କଥାକୁ ଆଜି ଆମ ସାମ୍ନାରେ ଉଜାଗର କରିଛି। ସ୍ଥାନୀୟ ବା ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ତରରେ ଉପତ୍ାଦନ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାକୁ ହେବ। ସେହିପରି ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ତରରେ କ୍ରୟ ବିକ୍ରୟ ହଁି ଲୋକମାନଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତିକୁ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ସବଳ କରିପାରିବ; ଯାହା ଫଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଅର୍ଥନୀତି ମଜଭୁତ ହେବ। ସ୍ଥାନୀୟ ଅର୍ଥନୀତି ମଜଭୁତ ହେଲେ ଯେକୌଣସି ପ୍ରାକୃତିକ ବା ମନୁଷ୍ୟକୃତ ବିପର୍ଯ୍ୟୟକୁ ସାମ୍ନା କରିବାର ଶକ୍ତି ଆସିବ। ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ତରରେ ରୋଜଗାରର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ଉପରେ ବି ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାକୁ ହେବ। ସ୍ଥାନୀୟ ରୋଜଗାର ବଢ଼ିଲେ ସମାଜ ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇପାରିବ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମୟରେ ଆମେ ହଠାତ୍ ଅସହାୟ ହୋଇପଡ଼ିବା ନାହଁି।
ଭିରଙ୍ଗ, ତିରଣ, ଜଗତ୍ସିଂହପୁର
ମୋ-୯୪୩୮୪୬୮୪୭୪