କାମାକ୍ଷାନଗର, ୨୯।୫(ଡି.ଏନ୍.ଏ.): ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଅମଳର କାମାକ୍ଷାନଗର ଉପକାରାଗାରରେ ସ୍ଥାନ ଅଭାବରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଅଚଳାବସ୍ଥା। ଏଠାରେ କ୍ଷମତା ତୁଳନାରେ ପ୍ରାୟ ଦେଢ଼ଗୁଣା ଅଧିକ କଏଦୀ ଖୁନ୍ଦାଖୁନ୍ଦି ହୋଇ ରହୁଛନ୍ତି। ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଉପଯୁକ୍ତ ଜମି ମିଳୁ ନ ଥିବାରୁ କାରାଗାର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ହୋଇପାରୁନାହିଁ, ଯାହାକୁ ନେଇ ଅକଳରେ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ଜେଲ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ।
ଏକଦା ଢେଙ୍କାନାଳ ଥିଲା ମାଓବାଦୀ ପ୍ରଭାବିତ। ସ୍ବାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅନ୍ୟତମ ଅନ୍ତୁଡ଼ିଶାଳ ଭାବେ ପରିଚିତ ଏହି ଜିଲାରେ ବିଚାରାଧୀନ କଏଦୀଙ୍କୁ ରଖିବା ଲାଗି ୧୯୨୮ରେ କାମାକ୍ଷାନଗରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ଉପ କାରାଗାର। ଅନେକ ସଂଗ୍ରାମୀ, ମାଓବାଦୀ ଏଠାରେ ଜେଲଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଛନ୍ତି। ଇତିମଧ୍ୟରେ ୯୪ ବର୍ଷ ବିତିଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସବ୍ଜେଲ ଭିତ୍ତିଭୂମି ବଦଳିନାହିଁ। ଜେଲରେ ୬୨ ପୁରୁଷ, ୭ ମହିଳା କଏଦୀ ରହିବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବାବେଳେ ଏବେ ରହୁଛନ୍ତି ୧୦୨ ଜଣ କଏଦୀ (୯୭ ପୁରୁଷ ଏବଂ ୫ ମହିଳା)। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଛନ୍ତି ଦଣ୍ଡାଦେଶ ପାଇଥିବା ୮ ଅପରାଧୀ। ତେବେ ଆବଶ୍ୟକ ସେଲ୍ ନ ଥିବାରୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକୋଷ୍ଠରେ ଏକାଧିକ କଏଦୀ ରହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି।
କାରାଗାର ମୁଖ୍ୟ ପାଚେରିଠାରୁ ୨୦ ଫୁଟ୍ ଦୂରତାରେ କଏଦୀଙ୍କ ରହିବା ପାଇଁ ଘର ନିର୍ମାଣ କରିବା ଲାଗି ନିୟମ ରହିଛି। ହେଲେ ସବ୍ଜେଲ ପରିସରରେ ଆବଶ୍ୟକ ଜମିନାହିଁ। ତେଣୁ ଅର୍ଥ ଥିଲେ ବି ଆବଶ୍ୟକ ସେଲ୍ ନିର୍ମାଣ ହୋଇପାରୁନାହିଁ। ଏହାକୁ ବାଦ୍ଦେଲେ ଏଠାରେ ୩ ଅଧିକାରୀ, ୧୨ ଗାର୍ଡ ରହିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ୨ ଅଧିକାରୀ, ୪ ଗାର୍ଡ, ୨ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଗାର୍ଡ, ୨ ମହିଳା ଗାର୍ଡଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଛି। ଆବଶ୍ୟକ କର୍ମଚାରୀ ନ ଥିବାରୁ କାର୍ଯ୍ୟଚାପ ବଢୁଛି। ଜରୁରୀ ସମୟରେ ସେମାନେ ଛୁଟି ନେବା କାଠିକର ପାଠ ହେଉଛି। ଏହି ଉପକାରାଗାର ଉପରେ କାମାକ୍ଷାନଗର, ଭୁବନ, ପରଜଙ୍ଗ, କଙ୍କଡ଼ାହାଡ଼, ତୁମୁସିଙ୍ଗା ଥାନା ନିର୍ଭରଶୀଳ। ସେହିପରି ଭୁବନ କାମାକ୍ଷାନଗର, ପରଜଙ୍ଗ କୋର୍ଟର ବିଭିନ୍ନ ମାମଲାର ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କୁ ଏଠାକୁ ଅଣାଯାଉଛି। ଦିନକୁ ଦିନ ବିଚାରାଧୀନ କଏଦୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢୁଥିବାରୁ ଏହାର କ୍ଷମତା ବଢ଼ାଇବା ସହ ଏହାକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷମତା ବିଶିଷ୍ଟ ଜେଲ ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ ଦାବି ହେଉଛି।
ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଜେଲର ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ କୁହନ୍ତି, ବହୁ ବର୍ଷ ପୁରାତନ କାରାଗାର ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇପଡ଼ିଛି। ସବ୍ଜେଲରେ ନୂତନ ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଜାଗା ଅଭାବ ରହିଛି। ଏ ନେଇ ସରକାରଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରାଯାଇଛି।