କୃଷ୍ଣନଗର, ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଇତିହାସରେ ଏହି ଗାଁର ରହିଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ। ଯାଜପୁର ଜିଲା ବରୀ ଅଞ୍ଚଳର ଏହି ଗାଁଟି ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ଗାଁ ଭାବେ ବିଦିତ। ୧୯୪୨ ଅଗଷ୍ଟ ୨୬ରେ କଳାମାଟିଆ ଠାରେ ହୋଇଥିବା ଗୁଳିକାଣ୍ଡରେ ଶହୀଦ ହୋଇଥିଲେ ୪ଜଣ ସଂଗ୍ରାମୀ। ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଜଣଙ୍କର ଘର ଏହି ଗାଁରେ। ପୁଣି ଏହି ଗାଁରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲେ ୧୮ ଜଣ ସଂଗ୍ରାମୀ। ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ କଳାମାଟିଆ ଠାରେ ୪ ଜଣ ଶହୀଦ ହୋଇଥିଲେ। ଉକ୍ତ ଗ୍ରାମଟି ନଦୀ ଆରପଟର ନିକଟତର ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି ସମୟରେ ଶହ ଶହ ସଂଖ୍ୟାରେ ଦେଶପ୍ରେମୀ ଘଟଣା ସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚତ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଫୌଜକୁ ମୁକାବିଲା କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେଦିନର ଅଙ୍ଗେନିଭା ଘଟଣା ସତେ ଯେମିତି ଏମାନଙ୍କୁ ଦେଶମାତୃକାର ସେବା ଲାଗି ସଂଗ୍ରାମ କରିବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଥିଲା। ଏହି ଗାଁର ବେଣୁଧର ସାମଲ, ଅନାମ ଚନ୍ଦ୍ର ଦାଶ, ଧ୍ରୁବ ଚରଣ ରାୟ, ଇନ୍ଦ୍ରମଣି ତ୍ରିପାଠୀ, ବୀର କିଶୋର ରାୟ, ସୁରେନ୍ଦ୍ର ଶୁକ୍ଳ, ହଳଧର ଦାଶ, ରସାନନ୍ଦ ଶୁକ୍ଳ, ଜୟମଣି ସାମଲ, କପିଳ ଚରଣ ଶୁକ୍ଳ, ଭିକାରୀ ଚରଣ ମହାନ୍ତି, ଭାଗବତ ନାୟକ, ତ୍ରିଲୋଚନ ମହାନ୍ତି, ମୁରଲୀଧର ରାୟ, ହୃଷୀକେଶ ରାୟ ପ୍ରମୁଖ ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବେ ଦେଶ ସ୍ବାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଝାସ ଦେଇଥିଲେ। ଗାଁ ଶେଷ ମୁଣ୍ଡ ଶୈବପୀଠ ଅଷ୍ଟଶମ୍ଭୁ ମନ୍ଦିର ନିକଟରେ ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ସ୍ମୃତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ‘ଗାନ୍ଧୀ ମଣ୍ଡପ’ ନାମରେ ଏକ ଗୃହ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି। ଗୃହ ମଧ୍ୟରେ ସେହି ଗାଁର ଦୁଇଜଣ ଶହୀଦ ଓ ଅନ୍ୟ ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କର ନାମଫଳକ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି। ଏତଦ୍ବ୍ୟତୀତ ଗାନ୍ଧୀ ମଣ୍ଡପ ନିକଟରେ ହଳଧର ଦାଶ ମେମୋରିଆଲ ଟ୍ରଷ୍ଟ ନାମରେ ଏକ ଗୃହ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି। ପ୍ରତିବର୍ଷ ସ୍ବାଧୀନତା ଦିବସରେ ଏଥିରେ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ ସହିତ ଗାଁର ବହୁ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକ ଓ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ପୂର୍ବଜଙ୍କ ଠାରୁ ଶୁଣିଥିବା ସଂଗ୍ରାମ ବେଳର କଥା ବଖାଣିଥାନ୍ତି। ଏହି ଗ୍ରାମର ଶେଷ ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବେ ହଲଧର ଦାଶ, ଭିକାରୀ ଚରଣ ମହାନ୍ତି ଓ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ଶୁକ୍ଳ ଶେଷ ନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି। ଅଗଷ୍ଟ ମାସ ଆସିଲେ କେବଳ କୃଷ୍ଣନଗର ନୁହେଁ ବରୀ ଅଞ୍ଚଳର ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ, ସଂଗ୍ରାମୀ ଦାୟାଦ ମନେପକାନ୍ତି ମାଟି ମା’ ପାଇଁ ଜୀବନ ଦେଇଥିବା ଓ ସଂଗ୍ରାମ କରି କାରାବରଣ କରିଥିବା ବୀର ପୁରୁଷଙ୍କ ଗାଥା। ଆଜି ଦେଶ ସ୍ବାଧୀନତା ଦିବସ ପାଳନ କରିବାକୁ ଯାଉଥିବା ବେଳେ ସତେ ଯେପରି ସଂଗ୍ରାମୀ ପୁଅଙ୍କୁ ହରାଇ ଏହି ଗାଁ ଲାଗୁଛି ଖଁ। ଖଁ।।