କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଅଫିସ, ୬ା୪: କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲା ଜଳପଥରେ ନୌପରିବହନ ଦୀର୍ଘଦିନ ପରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। ଚାର୍ଟାର୍ଡ ଭେସେଲରେ କୌଣସି ଏକ କମ୍ପାନୀ ପାଇଁ ଆସିଥିବା ଏକ ବୃହତ ମେଶିନ ଲୁଣା ନଦୀର ମାର୍ଶାଘାଇଠାରେ ଖଲାସ ହେବାକୁ ଅଛି। ଏହି ମେଶିନ ପ୍ରଥମେ ପାରାଦୀପ ବନ୍ଦରରେ ପହଞ୍ଚତ୍ବା ପରେ ଲୁଣା ନଦୀ ଜଳପଥକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି। ଜଳପଥରେ ଏହି ମେଶିନ ଭେସେଲରେ ଆସିବା ଫଳରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥିବା କୁହାଯାଉଛି। ଗତ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୫ରେ ପହଞ୍ଚତ୍ ଥିବା ଏହି ମେଶିନ ମାର୍ଶାଘାଇରୁ ସଡ଼କ ପଥରେ ପରିବହନ କରାଯିବ। ଏବେ ଲୁଣାନଦୀର ଦଶମୌଜି ନିକଟରେ ଭେସେଲରେ ମେଶିନଟି ରହିିଛି। ଏଭଳି ଉଦ୍ୟମ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ନୌପରିବହନ ସ୍ମୃତିକୁ ଉଜାଗର କରିଛି।
୧୮୬୬-୬୭ରେ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା କେନାଲ ଖୋଳାଯାଇ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଜଳସେଚନ ପାଇଁ ବିରୂପା ନଦୀରୁ ୧୮୬୯ରେ ପାଣି ଛଡା ଯାଇଥିଲା। ସେହିପରି ଗୋବରୀ କେନାଲ, ଗୋବରୀ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କେନାଲ, ଜମ୍ବୁ କେନାଲ, ପଟ୍ଟାମୁଣ୍ଡାଇ କେନାଲ ଆଦି ଖୋଳାଯାଇ ନୌପରିବହନକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା। କେନାଲର ଜଳସ୍ତରକୁ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ଜଗତପୁର, ବାରବୋଡିଆ, କେନ୍ଦୁପାଟଣା, ଲୋକନାଥପୁର, ବସୁପୁର, ଚକଡା, କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା, ଗଣ୍ଡାଖିଆ, ଅଳଭା, ଜମ୍ବୁ ଓ ମାର୍ଶାଘାଇଠାରେ ଲକ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୦- ୩୧ ମସିହାରେ ଲକ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ୮୫ ହଜାର ଟଙ୍କା ମାହାସୁଲ ଆଦାୟ ହୋଇଥିବା ରାଜସ୍ବ ବିଭାଗ ତଥ୍ୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି। ଏବେ ପଣ୍ୟ ପରିବହନର ମାଧ୍ୟମ ସଡକ ଓ ରେଳପଥ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଜଳ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ ବହୁତ କମ ବୋଲି ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଗଣେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ସାମଲ, ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ବାନାମ୍ବର ସାହୁ, ସହରର ମୀର ଅବୁ ଓବେଦା ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ସେମାନେ କହିଛନ୍ତି, ନୌପରିବହନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ସୁବିଖ୍ୟାତ ଥିଲା। ଏହାର ନିଦର୍ଶନ ଜିଲାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି। ବିଭିନ୍ନ ନଦୀ ନିକଟରେ ଦେବୀଙ୍କ ନାମ ସମୁଦ୍ର ଓ ନଦୀ ସହ ଯୋଡି ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଏବେ ବି ବସୁପୁରର ଲୁଣକୋଠି, ପେଣ୍ଠ, ସାତଭାୟାର ସାଧବ କାହାଣୀ ନୌପରିବହନର ସ୍ମୃତି ହୋଇଛି। ସେହିପରି କଟକ ବାରବାଟୀରୁ ପଥର କେନାଲ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଣାଯାଇ ଫଲସ ପଏଣ୍ଟର ବତିଘର ନିର୍ମାଣ ହୋଇଛି। ଏହାବ୍ୟତୀତ କନିକା ଉପସାଗରର ନାବିକମାନେ ଗଜପତି ଦ୍ୱିତୀୟ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦେବଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରି ସହରର ବାଲାବାବା ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ଥଇଥାନ ହେବା ଏବେ କାହାଣୀ ହୋଇଛି। ଜଳ ପରିବହନ ଖର୍ଚ୍ଚ କମ୍ ପଡୁଥିବାରୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଜାତୀୟ ଜଳପଥ ୫ ଜିଲାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି। ପ୍ରକଳ୍ପ ସମ୍ପୃକ୍ତ ନଦୀଗୁଡିକର ପ୍ରଶସ୍ତୀକରଣ ହେଉଛି। ଏହି ଜଳପଥ ଆଗାମୀ ଦିନରେ କଳିଙ୍ଗନଗର ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ ସହ ଧାମରା ଓ ପାରାଦୀପ ବନ୍ଦରର ସଂଯୋଗ ହେବ। ସେହିପରି ଆଖଡାଶାଳୀରେ ନଦୀଭିତ୍ତିକ ବନ୍ଦର ନିର୍ମାଣରେ କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲାବାସୀ ପୂର୍ବ ନୌପରିବହନକୁ ଫେରି ପାଇବେ ବୋଲି ସେମାନେ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି।