ଯକୃତ୍ (ଲିଭର) ହେଉଛି ଏକ ଫୁଟବଲ୍ ଆକାରର ଅଙ୍ଗ, ଯାହା ଆପଣଙ୍କ ପେଟର ଉପର ଡାହାଣ ଭାଗରେ ବସିଥାଏ। ଯକୃତ୍ରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ ପ୍ରକାରର କର୍କଟ ହେଉଛି ହେପାଟୋସେଲୁଲାର୍ କରସିନୋମା, ଯାହା ହେପାଟୋସାଇଟ୍ ନାମକ ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରକାରର ଯକୃତ୍ କୋଷରୁ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ। ଯକୃତ୍ କୋଷରେ ଆରମ୍ଭ ହେଉଥିବା କର୍କଟ ଅପେକ୍ଷା ଯକୃତ୍ରେ ବ୍ୟାପିଥିବା କର୍କଟ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ। ଏହାକୁ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ମେଟାଷ୍ଟାଟିକ୍ କର୍କଟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।
ଲକ୍ଷଣ : ପ୍ରାଥମିକ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ରୋଗର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥାରେ କେତେକ ଲକ୍ଷଣ ରହିଛି। କେତେକଙ୍କଠାରେ ବେଳେବେଳେ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇ ନ ଥାଏ। ହେଲେ ପରୀକ୍ଷା ସମୟରେ ସେମାନେ ଯକୃତ୍ କ୍ୟାନ୍ସରରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ। ଏହାର ପ୍ରମୁଖ ଲକ୍ଷଣଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି- ଓଜନ ହ୍ରାସ, ଭୋକ କମିବା, ପେଟର ଉପର ଯନ୍ତ୍ରଣା, ବାନ୍ତି ଏବଂ ବାନ୍ତି ସାଧାରଣ ଦୁର୍ବଳତା ଏବଂ ଥକ୍କା, ପେଟ ଫୁଲିବା, ଚର୍ମର ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗ ଏବଂ ଆଖିର ଧଳା ରଙ୍ଗ (ଜଣ୍ଡିସ୍) ଏବଂ ଧଳା, ଚକ୍କର ଷ୍ଟୁଲ।
କାରଣ : ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ଦ୍ୱାରା ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେଲେ ଏହାର କୋଷଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର ଡିଏନଏରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି। ଏପରି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ୍ୱାରା ଯକୃତ୍ କୋଷଗୁଡିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ବଢ଼ି ଶେଷରେ ଏକ ଟ୍ୟୁମର୍ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଏହି ଟ୍ୟୁମର ହେଉଛି କର୍କଟ କୋଷର ଏକ ବଡ଼ ଅଂଶ। ବେଳେବେଳେ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ରୋଗର କାରଣ କ୍ରନିକ୍ ହେପାଟାଇଟିସ୍ ସଂକ୍ରମଣ ସାଜିଥାଏ। HBV କିମ୍ବା HCV ସହିତ କ୍ରନିକ ସଂକ୍ରମଣ, ହେପାଟାଇଟିସ୍ ‘ବି’ ଜୀବାଣୁ (HBV) କିମ୍ବା ହେପାଟାଇଟିସ୍ ‘ସି’ ଜୀବାଣୁ (HCV) ସହିତ କ୍ରନିକ୍ ସଂକ୍ରମଣ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ସିରୋସିସ୍ ଯକୃତ୍ରେ ସ୍କାର୍ ଟିସୁ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଏବଂ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ହେବାର ଆଶଙ୍କାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦିଏ। କେତେକ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଯକୃତ୍ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ଥାଆନ୍ତି। ଏହା ମଧ୍ୟ ବେଳେବେଳେ ଯକୃତ୍ କ୍ୟାନ୍ସରର କାରଣ ହୋଇଥାଏ। ଯେଉଁମାନେ ଡାଇବେଟିସ୍ ସମସ୍ୟା ସହ ଜଡ଼ିତ ସେମାନଙ୍କଠାରେ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଅଧିକ ଥାଏ। ମଦ୍ୟପାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଯକୃତ୍ରେ ଚର୍ବି ଜମା ହୋଇଥାଏ। ଏହା ମଧ୍ୟ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ହେବାର ଆଶଙ୍କାକୁ ବଢ଼ାଇଥାଏ।
ପ୍ରାଥମିକ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା ରୋଗର ପରିମାଣ (ପର୍ଯ୍ୟାୟ) ଏବଂ ଆପଣଙ୍କ ବୟସ, ସାମଗ୍ରିକ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପସନ୍ଦ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଅପରେଶନ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ। କାରଣ ଟ୍ୟୁମରକୁ ବାହାର କରିବା ପାଇଁ ଏପରି ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ।
ଯକୃତ ପ୍ରତିରୋପଣ : ଯକୃତ୍ ପ୍ରତିରୋପଣ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ସମୟରେ ଆପଣଙ୍କର ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ଯକୃତ୍କୁ ବାହାର କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ଏକ ଦାତାଙ୍କଠାରୁ ଏକ ସୁସ୍ଥ ଯକୃତ ସହିତ ବଦଳାଯାଇଥାଏ। ଲିଭର ଟ୍ରାନ୍ସପ୍ଲାଣ୍ଟ ସର୍ଜରି କେବଳ ଅଳ୍ପ ପ୍ରତିଶତ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ରୋଗୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବିକଳ୍ପ।
ଯକୃତ କର୍କଟ ପାଇଁ ସ୍ଥାନୀୟ ଚିକିତ୍ସା ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି କର୍କଟ କୋଷ ଗରମ କରିବା, ରେଡିଓଫ୍ରିକ୍ୱେନ୍ସି ଆବ୍ଲେସନ୍ ଦ୍ୱାରା କର୍କଟ କୋଷକୁ ଗରମ କରିବା ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀ ମାଇକ୍ରୋୱେଭ୍ କିମ୍ବା ଲେଜର ବ୍ୟବହାର ଏବଂ କର୍କଟ କୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ଫ୍ରିଜ୍ କରିବା ଆଦି ପ୍ରଣାଳୀ। ଯକୃତ୍ରେ କେମୋଥେରାପି ଔଷଧ, ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଇଥାଏ। କେମୋମ୍ବୋଲାଇଜେସନ୍ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକାର କେମୋଥେରାପି ଚିକିତ୍ସା, ଯାହା ଯକୃତ୍କୁ ସିଧାସଳଖ କର୍କଟ ବିରୋଧୀ ଔଷଧ ଯୋଗାଇଥାଏ। ଉନ୍ନତ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ପାଇଁ ବିକିରଣ ଚିକିତ୍ସା ଲକ୍ଷଣକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରେ।
ଟାର୍ଗେଟେଡ୍ ଔଷଧ ଚିକିତ୍ସା : ଉନ୍ନତ ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଅନେକ ଟାର୍ଗେଟେଡ୍ ଔଷଧ ଉପଲବ୍ଧ। ପଲ୍ଲିଏଟିଭ୍ କେୟାର ହେଉଛି ବିଶେଷ ଚିକିତ୍ସା ସେବା ସମୟରେ ଯକୃତ କର୍କଟ ଜନିତ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଏବଂ ଜଣ୍ଡିସରୁ ମୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଏ।
ପ୍ରତିରୋଧ : ସିରୋସିସ୍ ଯକୃତ୍ର କ୍ଷତ ଚିହ୍ନ ଅଟେ ଏବଂ ଏହା ଯକୃତ୍ କର୍କଟ ହେବାର ଆଶଙ୍କାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଇଥାଏ। ତେଣୁ ସିରୋସିସ୍ ହେବାର ଆଶଙ୍କା କମ୍ କରନ୍ତୁ। ସିରୋସିସ୍ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ମଦ୍ୟପାନରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ, କାରଣ ଏହା ଯକୃତ୍ କୋଷକୁ ନଷ୍ଟ କରି ସିରୋସିସ୍ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ଓଜନକୁ ସବୁବେଳେ ସନ୍ତୁଳିତ ରଖନ୍ତୁ। ହେପାଟାଇଟିସ୍ ‘ବି’ ଏବଂ ହେପାଟାଇଟିସ୍ ‘ସି’ ଟିକା ଠିକ୍ ସମୟରେ ନିଅନ୍ତୁ। ନିରାପଦ ଯୌନ ଜୀବନ ଅନୁସରଣ କରିବା ସହ ଦୂଷିତ ଛୁଞ୍ଚି ଆଦୌ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ ନାହିଁ।
ଡା. ନୀତିଶ ରଞ୍ଜନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ
-କନସଲଟାଣ୍ଟ, ସର୍ଜିକାଲ ଅନ୍କୋଲୋଜି, ଏଚ୍.ସି.ଜି. ପଣ୍ଡା କ୍ୟାନ୍ସର ହସ୍ପିଟାଲ, କଟକ