‘ମଲିଆ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାଚୀନ ଅଧିବାସୀ’

ପୁରୀ, ୧୧ା୪(ଅଜିତ୍‌ ମହାନ୍ତି)ମନ୍ଦିର ନଗରୀ ଭୁବନେଶ୍ୱରର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିର ହେଉଛି ଶ୍ରୀକପିଳେଶ୍ୱର ମହାଦେବଙ୍କ ମନ୍ଦିର। ସନାତନ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହା କପିଳମୁନି ମନ୍ଦିର, କପିଳନାଥ ମନ୍ଦିର, କପିଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା କପିଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଇତିହାସ ଓ ଐତିହାସିକ ଗବେଷଣାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ, କପିଳବସ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଆରାଧ୍ୟ ମହାଦେବ ଥିଲେ। ଗଙ୍ଗବଂଶ ଶାସନ କାଳରେ ଏହି ମନ୍ଦିରର ପରିଚାଳନା ଭାର ପୁରୀର ଶ୍ରୀଶଙ୍କରାନନ୍ଦ ମଠର ସ୍ବାମୀଙ୍କୁ ଗଜପତି ଦେଇଥିଲେ। ଏଥିପାଇଁ ଜମି ଖଞ୍ଜା ଥିଲା। ଶ୍ରୀଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର ଓ କପିଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିରର ପରିଚାଳନା ସୁବିଧାରେ କରିବା ପାଇଁ ଗଜପତି ମହାରାଜା ଶ୍ରୀଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର ସମାନରେ ଶ୍ରୀଶଙ୍କରାନନ୍ଦ ମଠର ଏକ ଶାଖାମଠ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ମଠର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ମୂଳରୁ ଶ୍ରୀକପିଳେଶ୍ୱରଙ୍କ ସେବା ପାଇଁ ଛତିଶ ପ୍ରକାର ସେବକ ଖଞ୍ଜା ରହିଥିଲା। ସେଥିପାଇଁ ଛତିଶା ନିଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଭିନ୍ନ ସେବକ ସେବାରତ ଅଛନ୍ତି। ସେବକମାନଙ୍କୁ ଜମି ଖଞ୍ଜା ଗଜପତି ଦେଇଥିଲେ। ଯେଉଁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସେବକ ଦିଅଁଙ୍କ ରୋଷ କାର୍ଯ୍ୟରେ ରହିଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ମଲିଆ ଉପାଧି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଓଡ଼ିଶାରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ନ ହେଲେ ଶିବଙ୍କ ପାଇଁ ରନ୍ଧନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ତେଣୁ ନୈଷ୍ଠିକ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ମଲିଆ ଉପାଧି ଦେଇ ରୋଷସେବା ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥିଲା। ମାଲିଆ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ୨୫ଟି ସଂସ୍କୃୃତ, ଓଡ଼ିଆ ଓ ଇଂଲିଶ ପୁସ୍ତକ ଏବଂ ଦସ୍ତାବିଜରେ ସବିଶେଷ ବର୍ଣ୍ଣନା ଆଜି ବି ମିଳୁଛି ବୋଲି ଐତିହ୍ୟ ବିଶାରଦ ଡ. ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମିଶ୍ର ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି।
ମନ୍ଦିର ସହିତ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମନ୍ଦିରର ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା। ଏଠାରେ ଶିବଙ୍କ ନୀତିକାନ୍ତି ଶାସ୍ତ୍ର ବିଧାନରେ ହେଉଥିବାରୁ ହରିହର ଉପାସନା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଭିନ୍ନ ଯାନିଯାତ୍ରାରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରୁ ଖେଇ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା। ଦଂଶନାମୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ଶ୍ରୀଶଙ୍କରାନନ୍ଦ ମଠର ସ୍ବାମୀମାନେ ପରିଚାଳନା ଭାର ନେଇନଥାନ୍ତେ। ତେଣୁ ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀର ମଲିଆ କପରପ୍ଲେଟ ଜାରି ହୋଇନଥାନ୍ତା। ଏହି କପରପ୍ଲେଟ ମୁର୍ଶିଦାବାଦ ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ଗଛିତ ଅଛି। ବ୍ରାହ୍ମିନିକ୍‌ ସେଟେଲମେଣ୍ଟ ଇନ୍‌ ଡିଫରେଣ୍ଟ ସବ୍‌ଡିଭିଜନ୍ସ ଅଫ ଆନଣ୍ଟ ବେଙ୍ଗଲ ପୁସ୍ତକରେ ମଲିଆମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣ, ସେମାନଙ୍କ ଗୋତ୍ର କାଶ୍ୟପ, ବେଦ ଶ୍ୟାମବେଦ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି। ନାମ ପୂର୍ବରୁ ସେମାନେ ଭଟ୍ଟ ଉପାଧି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ। ସ୍ବୀତି ଦତ୍ତଙ୍କ ଲିଖିତ ମାଇଗ୍ରାଣ୍ଟ ବ୍ରାହ୍ମଣସ୍‌ ଇନ୍‌ ନର୍ଦ୍ଦନ ଇଣ୍ଡିଆ ପୁସ୍ତକରେ ୪୭୫ ମସିହାରୁ ୧୦୩୦ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଇତିହାସ ଲେଖାଯାଇଛି। ଏଥିରୁ ଜଣାପଡୁଛି ମଲିଆମାନେ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲେ। ତେଣୁ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାଚୀନ ବ୍ରାହ୍ମଣ କପିଳାବସ୍ତୁ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଇଷ୍ଟ ଶ୍ରୀକପିଳେଶ୍ୱରଙ୍କ ସେବା କରୁଥିଲେ, ଏବେ ବି କରୁଛନ୍ତି। ଗଜପତି ଦେଇଥିବା ସ୍ଥାବର ସମ୍ପତ୍ତିର କାଗଜାତରେ ଜାତି ବ୍ରାହ୍ମଣ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି। ଜାତିବାଦର କୁହେଳିକା ମଧ୍ୟରେ ମଲିଆ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ସମାଜସ୍ରୋତରେ ଅଣଓଡ଼ିଆ ଅବମାନନା ବୋଲି ଡ. ମିଶ୍ର ମତ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ସମ୍ପ୍ରତି ଭୁବନେଶ୍ୱରର କପିଳେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ‘ମଲିଆ ସେବକଙ୍କ ଐତିହ୍ୟ’ ଶୀର୍ଷକ ଆଲୋଚନାଚକ୍ର ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏଥିରେ ହେମନ୍ତ କୁମାର ମହାପାତ୍ର, ଲଳିତ କୁମାର ମଲିଆ, ଅରବିନ୍ଦ ମଲିଆ, ଜିତେନ୍ଦ୍ର ମଲିଆ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ। ଆଲୋଚନା ଚକ୍ରରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ପୂର୍ବତନ ଗବେଷଣା ଅଧିକାରୀ ତଥା ଐତିହ୍ୟ ବିଶାରଦ ଡ. ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମିଶ୍ର ଯୋଗଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ, ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାଚୀନ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମାଜରେ ମଲିଆ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ୱ ରହିଥିଲା। ଜାତିର ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କର ଯଥେଷ୍ଟ ଅବଦାନ ରହିଥିଲା।