ଡେରାବିଶ,୨୦।୮ (ସ୍ବ.ପ୍ର.): ପ୍ରାଚୀନ ଲୋକକଳା ଓଡ଼ିଶାର ସଂସ୍କୃତିକୁ ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛି। ଏହି ଲୋକକଳା ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର କଳା, ସଂସ୍କୃତି, ବୈଭବ ଓ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ସାରା ରାଜ୍ୟରେ ରହିଛି, ଯାହାକି ଆଗାମୀ ଯୁବ ପିଢ଼ିଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଏକ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ ହୋଇ ରହିବ। ମାତ୍ର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଅଭାବରୁ କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିବା ଲୋକକଳା ଯେପରି ନିଷ୍ପ୍ରଭ ହେବାକୁ ଯାଉଛି। କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲା ଡେରାବିଶ ବ୍ଲକ ଅଧୀନ କୁରୁଜଙ୍ଗା ପଞ୍ଚାୟତ ମନ୍ତ୍ରୀପଡ଼ା କେଳାସାହିର ଲୋକକଳା କଣ୍ଢେଇ ନାଚ କେବଳ ରାଜ୍ୟରେ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛି।
ଲୋକଲୋଚନରୁ ଲିଭିଲିଭି ଯାଉଥିବା ପୌରାଣିକ କଥାବସ୍ତୁ ଏହି କଣ୍ଢେଇ ନାଚ ମାଧ୍ୟମରେ କଳାକାରମାନେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରି ଡେରାବିଶ ବ୍ଲକ ସମେତ ରାଜ୍ୟ ଓ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କୁ ବହୁଳ ଭାବେ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାନ୍ତି। ଦ୍ୱାପର ଯୁଗର ଶ୍ରୀରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଯୁଗଳ ଲୀଳାର କିୟଦଂଶ ଢୋଲ କି ବାଦ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସୁସଜ୍ଜିତ ରାଧାକୃଷ୍ଣଙ୍କ କାଠ ପିତୁଳାର କଣ୍ଢେଇ ନାଚ ‘ବାଟ ଛାଡ଼ ନାଗର ପାଣିକି, ଶାଶୁ ନଣନ୍ଦ କି ବୋଲି ଜାଣିକି’ ଗୀତ ମାଧ୍ୟମରେ ମନ୍ତ୍ରୀପଡ଼ାର କଣ୍ଢେଇ କଳାକାରମାନେ ଗ୍ରାମଠାରୁ ସହରଯାଏ ଲୋକାଦୃତ ହୋଇଛି। ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆୟୋଜିତ ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ବିଭିନ୍ନ ଜିଲା ଓ ରାଜ୍ୟରେ ଏହି ନାଚ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରି କଳାକାରମାନେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏଥିସହ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପକ୍ଷରୁ ବହୁ ପ୍ରଶଂସାପତ୍ର ସାଉଣ୍ଟିଛନ୍ତି ବୋଲି ଗଁାର କଳାକାର ଭରତ ସିଂ କହିଛନ୍ତି। ମନ୍ତ୍ରୀପଡ଼ା ଗ୍ରାମର ଏହି କେଳାସାହିରେ ୬୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ପରିବାର ବସବାସ କରୁଥିବା ବେଳେ କୌଳିକ ପରମ୍ପରା କଣ୍ଢେଇ ନାଚ ପରିବାରର ଏକମାତ୍ର ଆୟ ବୋଲି ଗଁାର ରଞ୍ଜନ ସିଂ କହିଛନ୍ତି ା ସକାଳୁ କାନ୍ଧରେ ଏକ ବାହୁଙ୍ଗି ପକାଇ ଝୁଲା ଭିତରେ ରାଧାକୃଷ୍ଣ ବେଶ ହୋଇଥିବା କାଠରେ ତିଆରି ପିତୁଳା ସହ ଆଉ ଏକ ଝୁଲାରେ ହାତ ତିଆରି ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀ ସହ ଢୋଲକି ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ରାମକୁ ଯାଇ କଣ୍ଢେଇ ନାଚ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁ। ତେବେ ଦିନରେ ଆୟ ହେଉଥିବା ଅର୍ଥରେ ପରିବାର ପ୍ରତିପୋଷଣ କରୁଛୁ। ସେହିପରି ଗଁାର ମହିଳାମାନେ ତାଳପତ୍ରରେ ତିଆରି ଝୁମୁକା, ମାଟିରେ ତିଆରି ବେଙ୍ଗବାଜା ସହ ମହିଳାଙ୍କ ପାଇଁ ସିନ୍ଦୂର, ଶଙ୍ଖା ଇତ୍ୟାଦି ଏକ ଝୁଡ଼ିରେ ପୂରାଇ ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ରାମକୁ ଯାଇ ଚାଉଳ, ଅର୍ଥ ଆଣିଥାନ୍ତି। ସବୁ ଠିକ୍ଠାକ୍ ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ମହାମାରୀ କରୋନା ଯେପରି ଏହି କଳାକାରମାନଙ୍କ ଉପରେ ୨ ବର୍ଷ ହେବ ଦାଉ ସାଧିଥିଲା। ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ନ ଥିବା ବେଳେ କଣ୍ଢେଇ ନାଚ ପ୍ରଦର୍ଶନରୁ ବଞ୍ଚତ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହି ବୃତ୍ତିକୁ ଆପଣେଇ ନେଇଥିବା କଳାକାରମାନେ ବହୁ ଦୁଃଖକଷ୍ଟରେ ଦିନ ବିତାଉଛନ୍ତି। କାମ ମିଳିଲେ ପରର ମୂଲ ଲାଗି ପରିବାରକୁ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିବା ଛଡ଼ା ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନାହିଁ ବୋଲି ଗ୍ରାମର ଅରୁଣ ସିଂ କହିଛନ୍ତି। ଗ୍ରାମର କଳାକାର ଭରତ ଅତି ଦୁଃଖରେ କହିଛନ୍ତି, ମନେ ପଡ଼ିଗଲେ ଘରେ ଥିବା ଗୋଟିଏ ଢୋଲକି ବଜାଇ ଘରେ ସାଇତି ଥିବା କଣ୍ଢେଇକୁ ନୃତ୍ୟ କରି ନିଜ ମନକୁ ଟିକିଏ ଆନନ୍ଦ ଦେବା ଛଡ଼ା ଆମ ପାଖରେ ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନାହିଁ। ମହାମାରୀ କରୋନାର ପ୍ରଭାବ ଏବେ ନାହିଁ। ମାତ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆୟୋଜିତ ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଆମକୁ ଡକରା ମଧ୍ୟ ଆସୁନାହିଁ ବୋଲି ଭରତଙ୍କ ସମେତ ଅନ୍ୟ କଳାକାରମାନେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ତେବେ ଏହି ଲୋକକଳାକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ଉଦ୍ୟମ କରାଗଲେ ବିଲୁପ୍ତ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ଏହି ଲୋକକଳା ପୁଣି ଉଜ୍ଜୀବିତ ହୋଇପାରନ୍ତା ବୋଲି ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ହଳଧର ଦାଶ କହିଛନ୍ତି।