ଆ ମ ଦେଶରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଫେବୃଆରୀ ୨୮ ତାରିଖକୁ ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି। ଦେଶରେ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର କରି ଲୋକମାନଙ୍କ ମନରୁ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ ଓ କୁସଂସ୍କାର ଦୂର କରିବା ହେଉଛି ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ। ଏହା ସହିତ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନ ପଢିବା ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ କରିବା, ସାଧାରଣ ଭାବେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନମନସ୍କ କରିବା ହେଉଛି ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ। ଏହି ଦିନ ବିଭିନ୍ନ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକରେ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ବିଭିନ୍ନ ଆଲୋଚନା, ସେମିନାର ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ।
ଆମ ଦେଶରେ ଜଣେ ଯଶସ୍ବୀ ମହାନ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ଭେଙ୍କଟରମଣ (ଯାହାକୁ ସି.ଭି. ରମଣ ଭାବେ ସମେସ୍ତ ଜାଣନ୍ତି) ୧୯୨୮ ମସିହା ଫେବୃଆରୀ ୨୮ ତାରିଖ ଦିନ ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତତ୍ତ୍ୱ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ। ଏହା ଆଲୋକ ବିଚ୍ଛୁରଣ ଉପରେ ପଯର୍ୟବେସିତ ଥିଲା ଏବଂ ଏହି ଆବିଷ୍କାରକୁ ତାଙ୍କ ନାମନୁସାରେ ‘ରମଣ ପ୍ରଭାବ’ କୁହାଯାଉଛି। ଏହି କୃତିତ୍ୱ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନରେ ମଯର୍ୟାଦଜନକ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ବିଜ୍ଞାନରେ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ପାଇଁ ସେ ଥିଲେ ଏସିଆ ମହାଦେଶର ପ୍ରଥମ ବୈଜ୍ଞାନିକ। ଏଣୁ ତାଙ୍କ ସମ୍ମାନରେ ଫେବୃଆରୀ ୨୮ ତାରିଖକୁ ଆମ ଦେଶରେ ‘ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଦିବସ’ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି।
ସି.ଭି. ରମଣ ୧୮୮୮ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସ ୭ତାରିଖରେ ତାମିଲନାଡୁର ତ୍ରିଚିନାପଲ୍ଲୀ ନିକଟସ୍ଥ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଗାଁରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଆସେ ଯେ ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଦିବସକୁ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଦିନରେ କାହିଁକି ପାଳନ କରାଗଲା ନାହିଁ ? ଏହା ତାଙ୍କୁ ଅଧିକ ସମ୍ମାନିତ କରିଥାଆନ୍ତା। ଯେପରି ଶିଶୁଦିବସ ନେହୁରୁଙ୍କ ଜନ୍ମତିଥିରେ, ଗୁରୁଦିବସ ସର୍ବପଲ୍ଲୀ ରାଧାକ୍ରିଷ୍ଣଙ୍କ ଜନ୍ମ ଦିବସରେ, ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଜନ୍ମଦିବସରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି। ରମଣଙ୍କ ଜନ୍ମଦିବସକୁ ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଦିବସ ଭାବେ କାହିଁକ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା ନାହିଁ? ଏହା ପଛର କାହାଣୀ ଅନେକଙ୍କୁ ଜଣା ନାହିଁ।
୧୮୮୬ମସିହାରେ ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ‘ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଯୋଗାଯୋଗ ପରିଷଦ’ରେ ଆଲୋଚନା ହେଲା। ସେତେବେଳେ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଥିଳେ ବିଶିଷ୍ଟ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରଚାରକ ତଥା ଜନପ୍ରିୟ ବିଜ୍ଞାନ ଲେଖକ ନରେନ୍ଦର କୁମାର ସେହଗଲ୍। ଏଠାରେ ସି. ଭି. ରମଣଙ୍କ ସମ୍ମାନରେ ଏହି ଦିବସ ପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ଥିର ହେଲା ଏବଂ ସ୍ବାଭାବିକ ଭାବେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଦିବସ ନଭେମ୍ବର ମାସ ୭ତାରିଖକୁ ଏଥିପାଇଁ ସମସ୍ତ ସଭ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଲେ। କିନ୍ତୁ ନିଦ୍ଦେର୍ଶକ ସେହଗଲ୍ ଏଥିରେ ରାଜି ନ ହୋଇ ରମଣଙ୍କ ଆବିଷ୍କାର ଦିନକୁ ଏଥିପାଇଁ ବାଛିଲେ। କାରଣ ହେଉଛି ନଭେମ୍ବର ୭ ମଧ୍ୟ ହେଉଛି ସେହଗାଲ୍ଙ୍କ ଜନ୍ମଦିବସ। ସେ ୧୯୪୦ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୭ତାରିଖରେ ଲାହୋରଠାରେ ଭୂମିଷ୍ଠ ହୋଇଥିଲେ। ଏଣୁ ଏହି ଦିନକୁ ପାଳନ କଲେ କେତେକ ସମାଲୋଚନା କରିପାରନ୍ତି ଯେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ନିଜ ଜନ୍ମଦିବସକୁ ଏଥିପାଇଁ ବାଛିଲେ। ଫଳରେ ଫେବୃଆରୀ ୨୮ତାରିଖକୁ ଜାତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଦିବସଭାବେ ୧୯୮୭ମସିହାରୁ ପାଳନ କରାଗଲା। ଏହିଦିନ ଆମ ଭାରତୀୟ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୌରବ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କିଛି କମ୍ ନୁହେଁ।
ଇଂ ମାୟାଧର ସ୍ବାଇଁ
– ୭୦, ଲକ୍ଷ୍ମୀବିହାର, ଫେଜ୍-୧,
ଭୁବନେଶ୍ୱର-୧୮
ମୋ : ୯୪୩୮୬୯୩୭୨୪