କେନ୍ଦୁଝର,୧୫।୪
ପଣାସଂକ୍ରାନ୍ତି ଅବସରରେ କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲାର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ଓ ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରା ପଟି ଠାକୁର ପରିକ୍ରମା ଉତ୍ସବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ଏକ ପଟି ବା ମଶିିଣାରେ ବିଭିନ୍ନ ଦେବାଦେବୀ, ପଶୁପକ୍ଷୀ, ଯୋଗୀନୀଙ୍କ ରଙ୍ଗବେରଙ୍ଗ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କି ଗଁାଗଁା ଓ ଘର ଘର ବୁଲାଇଥାନ୍ତି। ଏହାକୁ ଠାକୁର ପଟି ବୁଲାଇବା କୁହାଯାଏ। ଏହି ଦିନରେ ଠାକୁରମାନେ ମନ୍ଦିରରୁ ବାହରି ଲୋକଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ ପୂଜା ପାଇଥାନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏହି ଠାକୁର ପଟିକୁ ପ୍ରଥମେ କେନ୍ଦୁଝରର ଆରାଧ୍ୟ ବଳଦେବଜୀଉଙ୍କ ପାଖରେ ଯଥାବିଧି ପୂଜା କରାଯାଇ ଶ୍ରୀଜୀଉଙ୍କ ଅନୁମତି ନେଇ ବାଦ୍ୟ ବଜାଇ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ଗଁା ପରିକ୍ରମା କରାଯାଇଥାଏ।
ନିଶାର୍ଦ୍ଧରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମର ଠାକୁର ପଟି ବଳଦେବଜୀଉଙ୍କ ମନ୍ଦିରକୁ ବିଜେ କରି ମା’ ଚର୍ଚ୍ଚିିକାଙ୍କୁ ଭେଟ କରି ଗଁାକୁ ଫେରିଥାନ୍ତି। ଭକ୍ତମାନେ ନିଜ ନିଜ ଘର ଆଗରେ ବିଳମ୍ବିତ ରାତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତ ରହି ଏହି ପଟି ଠାକୁରଙ୍କୁ ସ୍ବାଗତ କରି ଯଥାବିଧି ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରିଥାନ୍ତି। ଆଗରୁ ବହୁ ଗ୍ରାମରେ ଏହି ପରମ୍ପରା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିଲା। ଏବେ କଁା ଭଁା ଏଭଳି ପରମ୍ପରା କିଛି ଗ୍ରାମରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି। ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ଅନେକ ତାନ୍ତ୍ରିକ ପରମ୍ପରା କହିଥାନ୍ତି। କାରଣ ଏହି ପଟି ବା ମଶିଣାରେ ବିଭିନ୍ନ ଦେବାଦେବୀ, ପଶୁପକ୍ଷୀ ସାଙ୍ଗକୁ ମହାଦେବ, ଯୋଗୀନୀ, ବାସୁଳି, କାଳୀ, ଦୁର୍ଗା, ଚଣ୍ଡୀ ଆଦିଙ୍କ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କାଯାଇ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ। ପଟିର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଗଣେଶଙ୍କ ଚିତ୍ର ଥିବା ବେଳେ ଉଡୁଥିବା ଭକ୍ତଙ୍କ ଚିତ୍ର ରହିଥାଏ। ଭକ୍ତମାନେ ନିଜ ଘର ସାମ୍ନାରେ ଠାକୁରଙ୍କୁ ନୈବେଦ୍ୟ ଦେବାପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି ା ଫଲମୂଳ ଭୋଗରାଗ ସହ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ କୁକୁଡା ବଳିଦେଇ ଦେବାଦେବୀ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିଥାନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏହି ପରମ୍ପରା ରାଜାରାଜୁଡା ସମୟରୁ ପାଳିତ ହୋଇଆସୁଛି। କିନ୍ତୁ ଏବେ ଏହି ପରମ୍ପରା ଧୀରେ ଧୀରେ କମିବାକୁ ବସିଛି। କେତେକ ଗ୍ରାମର ଭକ୍ତ ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିଜ ଉଦ୍ୟମରେ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ଚଳାଇ ଆସୁଥିଲେ ହେଁ ସେସବୁର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଶାସନର ସହଯୋଗ ଜରୁରୀ ବୋଲି ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକ ଅଲେଖ ଚନ୍ଦ୍ର ପାତ୍ର କୁହନ୍ତି। ପୂର୍ବରୁ ଗୁମୁରା, କବିତ୍ରା, ଘୁଟୁରୁ, ଗମ୍ଭାରିଆ, ମୁକୁନା, ବାଉରିପଦା ଆଦି ୧୬ଟି ଗ୍ରାମରୁ ଏହି ଠାକୁରପଟି ପରିକ୍ରମା ଆସୁଥିଲା। ତେବେ ପୂର୍ବ ପରି ଏହି ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରା କମି କମି ଆସୁଥିବା ବରିଷ୍ଠ ସାହିତି୍ୟକ ପ୍ରଦୀପ ରାଉତ କ୍ଷୋଭର ସହ କହିଛନ୍ତି। ତେବେ ଏହି ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ସୁରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଅନେକ ଗ୍ରାମବାସୀ ଦାବି କରିଛନ୍ତି।