ଢେଙ୍କାନାଳର ଆରାଧ୍ୟ ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ସିଦ୍ଧ ବଳରାମ ଜୀଉଙ୍କ ମନ୍ଦିର ଦ୍ୱାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି। ଏଠାରେ ପୂଜିତ ଠାକୁର ବଳରାମ ଦ୍ୱାପରଯୁଗର ବୋଲି ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ। ଏଠାକାର ରଥଯାତ୍ରାର ମଧ୍ୟ ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ରହିଛି। ଏଠାରେ ଶ୍ରୀବଳରାମ ପାଷାଣ ପ୍ରତିମା ହୋଇଥିବାରୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଏକାକୀ ବଡ଼ ରଥରେ ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିର ଯାଇଥାଆନ୍ତି। ରାଜବାଟୀରେ ପୂଜା ପାଉଥିବା ଚତୁର୍ଦ୍ଧା ବିଗ୍ରହ ସାନରଥରେ ଆଡପ ଘରକୁ ଯିବା ପରମ୍ପରା ରହିଛି।
ସେହିପରି ଶ୍ରୀ ସିଦ୍ଧ ବଳରାମ ଜୀଉ ମନ୍ଦିରର ନୀତିକାନ୍ତି ମଧ୍ୟ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର। ପ୍ରତି ଏକାଦଶୀରେ ଜଗତର ମଙ୍ଗଳ କାମନା କରି ମନ୍ଦିର ଚୂଡ଼ାକୁ ମହାଦୀପ ଉଠିଥାଏ। ଉକ୍ତ ଦିନ ନୂଆ ନେତ ବନ୍ଧାଯିବା ପରମ୍ପରା ରହିଛି। ଏଥିରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହେଲେ ଠାକୁରଙ୍କ ନୀତି ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ। ନେତ ବନ୍ଧାଯିବା ଲାଗି ଦେବୋତ୍ତର ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ଦେଓଗଁାର ବାବୁଲି ଦାସଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଛି। ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦିନରେ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ପରେ ନୀଳଚକ୍ରରେ ନେତ ବନ୍ଧାଯାଇଥାଏ। ଉକ୍ତ ନେତର ଲମ୍ବ ୧୨ ହାତ ୪ ଆଙ୍ଗୁଳି ଏବଂ ଓସାର ସାଢ଼େ ୩ ହାତ। ଏହାକୁ ତିଆରି ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ମାପ ଓ ଦରଜୀ ଅଛନ୍ତି। ଯଦି କୌଣସି ମାନସିକଧାରୀ ସାଧାରଣ ଦିନରେ ନେତ ବାନ୍ଧିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି, ତେବେ ଏଥିଲାଗି ଭୋଗରାଗ, ନେତବନ୍ଧାଳିଙ୍କୁ କିଛି ପାଉଣା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ବୋଲି ମନ୍ଦିର ଜିମାଦାର ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି। – ରତନ ନାୟାର