ରତନ ନାୟାର
ଢେଙ୍କାନାଳ ଅଫିସ, ୨୧।୧୦: ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲା କପିଳାସ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନରେ ହରିଣଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଯଦିଓ ସକାରାତ୍ମକ ବାର୍ତ୍ତା ଦେଉଛି, ତେବେ ସୀମିତ ଜାଗାରେ ଏମାନଙ୍କୁ ରଖିବା ଏବେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଲଟିଛି। ହରିଣଙ୍କୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଛାଡିବା ପାଇଁ ଜିଲା ବନ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ପିସିସିଏଫ୍ଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯିବା ସହ ଅନୁମତି ଲୋଡ଼ାଯାଇଛି।
୧୯୭୯ ଜାନୁୟାରୀ ୨୬ରେ କପିଳାସ ପାହାଡ଼ ପାଦଦେଶରେ ୫ ହେକ୍ଟର ଜମିରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଡିଅର ପାର୍କ। ଶୈବପୀଠ କପିଳାସକୁ ଆସୁଥିବା ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଦୀର୍ଘଦିନରୁ ସାଜିଛି ଆକର୍ଷଣର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ। ଏହାପରେ ଡିଅର ପାର୍କର ନବକଳେବର କରାଯାଇ ୨୬.୬୪ ହେକ୍ଟର ପରିମିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା କପିଳାସ ପ୍ରାଣୀଉଦ୍ୟାନ। ୧୯୮୬ ଏପ୍ରିଲ ୧ରେ ଏହାକୁ ମିନି ଚିଡ଼ିଆଖାନା ଏବଂ ୧୯୯୫ ଏପ୍ରିଲ ୧ରେ ଏହା ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଜୁ’ ଅଥରିଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ମାନ୍ୟତା ଲାଭ କରିଥିଲା। ଏବେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନରେ ହରିଣ, ଶମ୍ବର, ହାତୀ, ଭାଲୁ, ମିଥୁନ ଗାଈ, କୁମ୍ଭୀର, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପକ୍ଷୀ, ସରୀସୃପ ସମେତ ପ୍ରାୟ ୩୦୦ ଜୀବଜନ୍ତୁ ରହିଛନ୍ତି। ତେବେ ଡିଅର ପାର୍କରେ ଥିବା ହରିଣଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ବନ ବିଭାଗର ମୁଣ୍ଡବ୍ୟଥା ବଢ଼ାଇଛି।
ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ମିଳିଥିବା ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୧୯ରେ ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନରେ ୧୬୦ ହରିଣ (୬୫ ଅଣ୍ଡିରା, ୯୫ ମାଈ) ଥିଲେ। ସେହିପରି ୪ଟି ଶମ୍ବର ମଧ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଅଦ୍ୟାବଧି ହରିଣ ସଂଖ୍ୟା ୨୦୦ ଏବଂ ଶମ୍ବରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୫କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ପ୍ରାଣୀ ଉଦ୍ୟାନରେ ହରିଣଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ କେଜ୍ରେ ମାଈ ହରିଣମାନେ ପ୍ରସବ କରିଥାନ୍ତି। ଆନିମଲ କିପରମାନେ ଏହା ଉପରେ ପ୍ରତିଦିନ ନଜର ରଖୁଛନ୍ତି। ଏଥିସହ ହରିଣ ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ସବିଶେଷ ତଥ୍ୟ ଦୈନିକ ରେଞ୍ଜ୍ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟକୁ ଅବଗତ କରାଉଛନ୍ତି। ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ କପିଳାସ ଭଳି ଛୋଟ ଚିଡ଼ିଆଖାନାରେ ସର୍ବମୋଟ ୩୦ ହରିଣ ରହିପାରିବେ। କିନ୍ତୁ ଏବେ ଅଛନ୍ତି ପାଖାପାଖି ୭ଗୁଣା। ପୂର୍ବରୁ ବର୍ଷକୁ ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ୨ରୁ ୩ଟି ହରିଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟୁଥିଲା। ହେଲେ ଏବେ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ତଦାରଖ ଲାଗି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ଜଣେ ପ୍ରାଣୀ ଚିକିତ୍ସକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ମୃତ୍ୟୁହାର ମଧ୍ୟ କମିଛି। ତେଣୁ ହରିଣଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢୁଛି। ଅନ୍ୟପଟେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଆକ୍ରମଣ, ସୀମିତ ସ୍ଥାନରେ କ୍ଷମତା ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ରହୁଥିବା ହରିଣଙ୍କ ପାଇଁ ସମସ୍ୟା ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି। ତେଣୁ ୧୫୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ହରିଣଙ୍କୁ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଛାଡ଼ିବା ଲାଗି ବନ ବିଭାଗ ଯୋଜନା କରୁଛି। ତେବେ କୃତ୍ରିମ ପରିବେଶରେ ବଢ଼ିଥିବା ହରିଣଙ୍କୁ ହଠାତ୍ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଛାଡ଼ିବା ଠିକ୍ ହେବ ନାହିଁ। ଏଥିଲାଗି ପୂର୍ବପ୍ରସ୍ତୁତି ଏବଂ ସୁଚିନ୍ତିତ ଯୋଜନା କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ପ୍ରାଣୀପ୍ରେମୀମାନେ କହିଛନ୍ତି।
ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଜିଲା ବନଖଣ୍ଡ ଅଧିକାରୀ ଡା. ପ୍ରକାଶଚାନ୍ଦ ଗୋଗିନେନି କୁହନ୍ତି, ଜୁ’ ନିୟମ
ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧିରୁ…
ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରାୟ ୩୦ ହରିଣ ରହିପାରିବେ। କିନ୍ତୁ ହରିଣ ସଂଖ୍ୟା ୨୦୦ରେ ପହଞ୍ଚତ୍ଲାଣି। ସୀମିତ ସ୍ଥାନରେ ଏତେ ସଂଖ୍ୟକ ହରିଣଙ୍କୁ ରଖିବା କାଠିକର ପାଠ ହେଉଛି। ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଲାଗି ୧୫୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ହରିଣଙ୍କୁ କପିଳାସ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଛାଡିବା ପାଇଁ ପିସିସିଏଫ୍ଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେବା ସହ ଅନୁମତି ଲୋଡ଼ାଯାଇଛି। ଏ ସମ୍ପର୍କିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ଆସିବା ପରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯିବ।