ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୨୬।୧୧: ଅଡୁଆରେ କଂଗ୍ରେସ ଏମପି ଓ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀ। ଚାଲି ଯାଇପାରେ ତାଙ୍କର ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା। ଏନେଇ କୋର୍ଟ ବଡ଼ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ଆହ୍ଲାବାଦ ହାଇକୋର୍ଟ ରାହୁଲଙ୍କ ନାଗରିକତ୍ୱ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଯାଚିକା ଉପରେ ଶୁଣାଣି କରିଛନ୍ତି। ଶୁଣାଣି ସମୟରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ନିଜର ପକ୍ଷ ରଖିଛନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି, ରାହୁଲଙ୍କ ନାଗରିକତା ରଦ୍ଦ ହେବ କି ନାହିଁ ଏନେଇ ବିଚାର କରିବେ। ତେବେ ଏହାର ଶୁଣାଣିକୁ କୋର୍ଟ ଡିସେମ୍ବର ୧୯କୁ ଘୁଞ୍ଚାଇଛନ୍ତି।
ଭାରତର ଡେପୁଟି ସିଲିସିଟର ଜେନରାଲ ଏସବି ପାଣ୍ଡେ କୋର୍ଟକୁ କହିଛନ୍ତି, ରାହୁଲଙ୍କ ବ୍ରିଟିଶ ନାଗରିକତା ଆଧାରରେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ରଦ୍ଦ କରିବା ଦାବିକୁ ମନ୍ତ୍ରାଳୟକୁ ସୂଚନା ମିଳିଛି। ଯାହାକି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଛି।
କହିରଖୁଛୁ କି, କର୍ନାଟକ ଅଧିବାସୀ ଏସ ବିଘ୍ନେଶ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୨ରେ ଏକ ଜନହିତ ଯାଚିକା ଦାଖଲ କରିଥିଲେ। ଯେଉଁଥିରେ ସେ ରାହୁଲଙ୍କ ପାଖରେ ଇଂଲଣ୍ଡର ନାଗରିକତ୍ୱ ଥିବା ଦାବି କରିଥିଲେ। ଆବେଦନକାରୀ କହିଥିଲେ, ସେ ଗଭୀର ଯାଞ୍ଚ ପରେ ଏହି ଗୋପନୀୟ ତଥ୍ୟ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ମାମଲାକୁ ସିବିଆଇ ଯାଞ୍ଚ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେବା ସହିତ ତାଙ୍କର ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତ୍ୱ ରଦ୍ଦ କରାଯାଉ ବୋଲି ସେ ଦାବି କରିଥିଲେ।
ଦେଶରେ ଏପରି ଅନେକ ମାମଲା ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି ଯେତେବେଳେ ଭାରତରେ ରହୁଥିବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ବିଦେଶୀ ନାଗରିକତା ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଯେ ଭାରତରେ ରହୁଥିବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଦୁଇ ଦେଶର ନାଗରିକତ୍ୱ ରଖିପାରିବେ କି? ଦୁଇଟି ନାଗରିକତ୍ୱ ରଖିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯିବ କି ନାହିଁ? ତେବେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନରେ ରହିଛି।
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୮ ଅନୁଯାୟୀ ଜଣେ ବିଦେଶୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତ୍ୱ ଦିଆଯାଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏଥିପାଇଁ କିଛି ସର୍ତ୍ତ ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ଯଦି ଜଣେ ଭାରତୀୟଙ୍କର ବିଦେଶୀ ନାଗରିକତା ଅଛି, ତେବେ ସେ ଏଠାରେ ରହିବାକୁ ଅନୁମତି ପାଇବେ କି ନାହିଁ।
ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୯୫ ଅନୁସାରେ ଭାରତ କୌଣସି ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ନାଗରିକତା ରଖିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ ନାହିଁ। ଯଦି ଆପଣଙ୍କର ଭାରତୀୟ ପାସପୋର୍ଟ ଅଛି ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶର ପାସପୋର୍ଟ ପାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ପାସପୋର୍ଟ ଦାଖଲ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଯଦି ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତ୍ୱ ପରେ ଆପଣ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଦେଶର ନାଗରିକତ୍ୱ ହାସଲ କରୁଛନ୍ତି ତେବେ ଆପଣଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତ୍ୱ ହରାଇବାକୁ ପଡିବ।
ବିଦେଶୀ ନାଗରିକତା ହାସଲ କରିବା ପରେ ଭାରତୀୟ ପାସପୋର୍ଟ ରଖିବା ‘ଭାରତୀୟ ପାସପୋର୍ଟ ଆକ୍ଟ ୧୯୬୭’ ଅନୁଯାୟୀ ଏକ ଅପରାଧ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପାଇବାକୁ ହେଲେ ନିକଟସ୍ଥ ବିଏଲଏସ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଯାଇ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଏହାପରେ ଆପଣ ଭାରତୀୟ ପାସପୋର୍ଟ ସହିତ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପାଇ ପାରିବେ। ଏହା ପ୍ରମାଣ ଭାବରେ ଆପଣଙ୍କ ସହିତ ରହିବ। ଅର୍ଥାତ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତ୍ୱ ତ୍ୟାଗ କରିବା ପରେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ବିଦେଶୀ ପରି ରହିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
ଏକ ଭାରତୀୟ ଭିସା, OCI କାର୍ଡ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କନସୁଲାର ସେବା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିବାକୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଦରକାର। ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପୋର୍ଟାଲ ମାଧ୍ୟମରେ ଆପଣ ଅନଲାଇନ ଘୋଷଣା କରି ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତ୍ୱ ତ୍ୟାଗ କରିପାରିବେ। ଭାରତ ସରକାର ଭାରତୀୟ ମୂଳ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଓଭରସିଜ ସିଟିଜେନ୍ସିପ ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ (OCI) କାର୍ଡଧାରୀ ଭାବରେ ପଞ୍ଜିକରଣ କରିଛନ୍ତି। OCI କାର୍ଡ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ସହିତ ଏକ ଆଜୀବନ ଭିସା ପ୍ରଦାନ କରିବ। ତଥାପି, ଏକ OCI କାର୍ଡ ଧରି ଧାରକକୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ନାଗରିକତା ଦାବି କରିବା ଅଧିକାର ନାହିଁ।
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ଓକିଲ ଆଶିଷ ପାଣ୍ଡେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଭାରତରେ ନାଗରିକତ୍ୱ ପାଇବା ପାଇଁ ଅନେକ ନିୟମ ରହିଛି। ଯଦି ଜଣେ ବିଦେଶୀ ନାଗରିକତା ହାସଲ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ଏହି ନିୟମ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଭାବେ ପାଳନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
-ଜଣେ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ବିବାହ କରି: ଯଦି ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ପୁଅ କିମ୍ବା ଝିଇକୁ ବିବାହ କରନ୍ତି ତେବେ ସେ ଭାରତରେ ନାଗରିକତ୍ୱ ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି।
-ଭାରତରେ ୧୧ରୁ ୧୫ବର୍ଷ ବିତାଇଛନ୍ତି: ଯଦି ଜଣେ ବିଦେଶୀ ଭାରତରେ ୧୧ରୁ ୧୫ବର୍ଷ ରହିଛନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ଭାରତରେ ନାଗରିକତ୍ୱ ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ।
-ବିଦେଶୀ ଧାର୍ମିକ ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନାଗରିକତା ଦେବା ପାଇଁ ଭାରତରେ ଏକ ନିୟମ ଅଛି। ନାଗରିକ ସଂଶୋଧନ ଅଧିନିୟମ (CAA) ଅନୁଯାୟୀ, ଯଦି କେହି ପାକିସ୍ଥାନ, ବାଂଲାଦେଶ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଏବଂ ପଡୋଶୀ ଦେଶରେ ଧାର୍ମିକ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆସନ୍ତି ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଧର୍ମ ନାମରେ ନିର୍ଯାତନା ଦିଆଯାଉଛି। ଏବଂ ସେ ୨୦୧୪ ଡିସେମ୍ବର ୩୧ ପୂର୍ବରୁ ଭାରତ ଆସିଛନ୍ତି ତେବେ ସେଚ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ।
-ଭାରତରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବା ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ହେବା ମାତ୍ରେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ପାଇପାରିବେ।