କେବଳ ବୟସ ପାଇଁ ମିଳୁନି ରାଜ୍ୟ ସଭା ଟିକେଟ୍? ରାଜ୍ୟ ସଭା ଏମପି ହେବା ପାଇଁ କ’ଣ ରହିଛି ଯୋଗ୍ୟତା…
08 ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧୦।୮: ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଓଜନରୁ ୧୦୦ଗ୍ରାମ୍ ଅଧିକ ହେତୁ ହରିୟାଣାର ରେସଲର ଭିନେଶ ଫୋଗଟ ଅଲିମ୍ପିକ ଫାଇନାଲରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି। ତେବେ ସେ ଘରକୁ ଫେରିବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ସଭାକୁ ପଠାଇବାକୁ ଦାବି କରାଯାଉଛି। ହରିୟାଣାର ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭୁପିନ୍ଦର ହୁଡା ଏବଂ ତୃଣମୂଳ କଂଗ୍ରେସ ଏମପି ଅଭିଷେକ ବାନାର୍ଜୀ ତାଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ସଭାକୁ ପଠାଇବାକୁ ଦାବି କରିଛନ୍ତି। ପ୍ରକାଶ ଥାଉକି, ଯଦି କୌଣସି ଦଳ ଭିନେଶଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ସଭାକୁ ପଠାଇବାକୁ ରାଜି ହୁଅନ୍ତି, ତଥାପି ତାଙ୍କର ବୟସ କମ ଥିବାରୁ ସେ ରାଜ୍ୟ ସଭାକୁ ଯାଇପାରିବେ ନାହିଁ । ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ରାଜ୍ୟ ସଭା ସଦସ୍ୟ ହେବା ପାଇଁ କେତେ ବୟସ ଏବଂ କେଉଁସବୁ ଯୋଗ୍ୟତା ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ।
ହରିୟାଣାର ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭୁପିନ୍ଦର ହୁଡା କହିଛନ୍ତି, ବର୍ତ୍ତମାନ ହରିୟାଣାରେ ରାଜ୍ୟ ସଭାର ଗୋଟିଏ ଆସନ ଖାଲି ଅଛି। ଯଦି କଂଗ୍ରେସର ହରିୟାଣାରେ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଥାଆନ୍ତା, ତେବେ ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ସଭାକୁ ପଠାଇଥାନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଭିିନେଶ ଏଥର ରାଜ୍ୟ ସଭାକୁ ଯିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ।
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୮୪ ଅନୁଯାୟୀ, ସଂସଦର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହେବାକୁ ହେଲେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାରତର ନାଗରିକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ନିମ୍ନ ଗୃହର ସଦସ୍ୟ ଅର୍ଥାତ ଲୋକ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ହେବା ପାଇଁ ଜଣେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଅତିକମରେ ୨୫ ବର୍ଷ ବୟସ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ଗୃହକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହେବା ଅର୍ଥାତ ରାଜ୍ୟ ସଭାକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଅତି କମରେ ୩୦ ବର୍ଷ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ।
ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସଂସଦରେ ଏ ବାବଦରେ ପାସ ହୋଇଥିବା ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ବିକଳ୍ପିକ ଯୋଗ୍ୟତା ରହିବା ଉଚିତ। ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୧ରେ ସଦସ୍ୟ ହେବା ପାଇଁ ସଂସଦ ଅନେକ ବିକଳ୍ପିକ ଯୋଗ୍ୟତା ରହିଛି। ଯଦି ଗୋଟିଏ ଆସନ ସଂରକ୍ଷିତ ବର୍ଗର ଅଟେ, ତେବେ କେବଳ ସେହି ଭାରତର ନାଗରିକ ଯେଉଁମାନେ ସଂରକ୍ଷିତ ବର୍ଗର ଅଟନ୍ତି ସେମାନେ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିପାରିବେ।
ସଂସଦରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ କୌଣସି ପ୍ରାର୍ଥୀ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅପରାଧରେ ଦୋଷୀ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ କିମ୍ବା କୌଣସି ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ଆଚରଣରେ ଲିପ୍ତ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ପ୍ରାର୍ଥୀ କୌଣସି ଅପରାଧ ପାଇଁ ଦୁଇ ବର୍ଷ କିମ୍ବା ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ସମୟ କାରାଦଣ୍ଡ ଭୋଗିଥିଲେ ରାଜ୍ୟ ସଭା ଟିକେଟ୍ ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ହେବେ ନାହିଁ। ଯେଉଁ କମ୍ପାନୀରେ ତାଙ୍କର ଅତି କମରେ ୨୫% ଅଂଶଧନ ଅଛି ସେହି କମ୍ପାନୀରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ କିମ୍ବା ମୁଖ୍ୟ ପରିଚାଳକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ସେ ଏମପି ପଦ ପାଇଁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷିତ ହେବେ।
ସାଧାରଣ ଜନତା ରାଜ୍ୟ ସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ସିଧାସଳଖ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ବରଂ ରାଜ୍ୟରେ ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାୟକମାନେ ଏଥିରେ ଭୋଟ ଦିଅନ୍ତି। ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରତି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ। ଅପରପକ୍ଷେ, ରାଜ୍ୟ ସଭା କେବେ ବି ଭଙ୍ଗାଯାଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ୬ ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସମାପ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ନୂଆ ପଦ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ। ଯେଉଁମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହୋଇଯାଏ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ପୁନଃ ନିର୍ବାଚନ ଘୋଷଣା କରନ୍ତି। ରାଜ୍ୟ ସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବିଧାୟକମାନେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।
ରାଜ୍ୟ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ଚୟନ ପାଇଁ ଏକ ଫର୍ମୁଲା ସ୍ଥିର କରାଯାଇଛି। ରାଜ୍ୟ ସଭାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ କେତେ ଭୋଟ ଆବଶ୍ୟକ ତା’ର ସଂଖ୍ୟା ପୂର୍ବରୁ ସ୍ଥିର ହୋଇସାରିଛି। ରାଜ୍ୟ ସଭାର ସଦସ୍ୟ ହେବାକୁ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟର ବିଧାନସଭାର ମୋଟ ବିଧାୟକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାକୁ ୧୦୦ରେ ଗୁଣନ କରାଯାଏ। ତା’ପରେ ସେହି ସଂଖ୍ୟାକୁ ସେହି ରାଜ୍ୟର ମୋଟ ରାଜ୍ୟ ସଭା ଆସନର ଗୋଟିଏ ଯୋଗ କରି ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ। ଏହା ପରେ, ମିଳୁଥିବା ନୂଆ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଯୋଡା ଯାଏ। ଏହା ପରେ, ଅନ୍ୟ ଏକ ସଂଖ୍ୟା ଗଠନ ହୋଇ ରାଜ୍ୟ ସଭା ଏମପି ହେବା ପାଇଁ ଅତି କମରେ ସେତିକି ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ।
ରାଜ୍ୟସଭା ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ମତଦାନ ଗୁପ୍ତରେ ହୁଏ ନୁହେଁ। ଏଥିରେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ନାମ ସାମ୍ନାରେ ଏକରୁ ଚାରି ସଂଖ୍ୟା ଲେଖାଯଇଥାଏ। ସମସ୍ତ ବିଧାୟକ ସେମାନଙ୍କ ପସନ୍ଦକୁ ଆଧାର କରି ଏହି ସଂଖ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିତ କରନ୍ତି। ତା’ପରେ ସେମାନେ ନିଜ ଦଳର ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କୁ ବାଲାଟ ପେପର ଦେଖାଇ ବାକ୍ସରେ ରଖିଦିଅନ୍ତି। ଯଦି ଏହି ଏଜେଣ୍ଟକୁ ଦେଖାଯାଇନଥାଏ ତେବେ ଏହି ବାଲାଟ ପେପର ଅବୈଧ ବୋଲି ଧରାଯାଏ। ପୁଣି ଯଦିଓ ବାଲାଟ ପେପର ଅନ୍ୟ ଦଳର ଏଜେଣ୍ଟକୁ ଦେଖାଯାଏ, ଏହା ଅବୈଧ ବୋଲି ଧରାଯାଏ। ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ଜିତିବା ପାଇଁ କେବଳ ସର୍ବାଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ଭୋଟ ଆବଶ୍ୟକ ତାହା ନୁହେଁ, ଉପରୋକ୍ତ ଫର୍ମୁଲା ଅନୁଯାୟୀ ସର୍ବନିମ୍ନ ଆବଶ୍ୟକ ସଂଖ୍ୟକ ଭୋଟ ମଧ୍ୟ ପାଇବା ଆବଶ୍ୟକ।
ରାଜ୍ୟ ସଭାର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଲୋକ ସଭା ଏମପିଙ୍କ ଭଳି ସମାନ ଅଧିକାର ମିଳିଥାଏ। ଏମାନଙ୍କ ପାଖରେ ରାଜ୍ୟ ସଭାର ଉପ ସଭାପତି ନିର୍ବାଚନରେ ଭୋଟ ଦେବାର ଏବଂ ଚୟନ କରିବାର ଅଧିକାର ରହିଛି। ରାଜ୍ୟ ସଭା ଏମପିଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଦରମା ଏବଂ ଭତ୍ତା ମିଳିଥାଏ। ଏହି ସଦସ୍ୟମାନେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ହେବା ସହ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରାର୍ଥୀ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି। ସଂସଦର ଆଲୋଚନାରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ଫାଇନାନ୍ସ ବିଲ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ବିଲ ପାସ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।
ଲୋକ ସଭା ଓ ରାଜ୍ୟ ସଭା ଏମପିଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିକାଶ ପାଇଁ ବାର୍ଷିକ ୫ କୋଟି ଟଙ୍କା ଆବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଛି। ରାଜ୍ୟ ସଭା ଏମପି ଯେଉଁଠାରୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି ସେ ରାଜ୍ୟର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସୁପାରିଶ କରିପାରିବେ। ଯେଉଁଠି ଜଣେ ଲୋକ ସଭା ଏମପି କେବଳ ତାଙ୍କ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରେ ବିକାଶ କରିପାରିବେ, ସେହିପରି ରାଜ୍ୟ ସଭାରେ ଜଣେ ଏମପିଙ୍କ ପାଖରେ ପୁରା ରାଜ୍ୟରେ କାମ କରିବାର ବିକଳ୍ପ ରହିଛି। ବିକାଶ ପାଇଁ ଏମପିମାନଙ୍କୁ ସଂପୃକ୍ତ ଜିଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ପଠାଇବାକୁ ପଡ଼ିବ। ତା’ପରେ ସେଠାରୁ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ପାଣ୍ଠି ମୁକ୍ତ କରାଯାଏ।
ସେମାନେ ଜାତୀୟ ପ୍ରାଥମିକତା ଯଥା ପାନୀୟ ଜଳ, ଶିକ୍ଷା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ପରିମଳ ଏବଂ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସୁପାରିଶ କରିପାରିବେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇପାରିବ। ଦେଶରେ ଭୟଙ୍କର ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଘଟିଲେ କୌଣସି ଏମପି ପ୍ରଭାବିତ ଜିଲାକୁ ସର୍ବାଧିକ ଏକ କୋଟି ଟଙ୍କା ଦାନ କରିପାରିବେ।