ଜୀବ ଜଗତରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ପ୍ରାଣୀ ବାସକରନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଲିଜାର୍ଡ ବା ଝିଟିପିଟି ପ୍ରଜାତିର ଅନେକ ସରୀସୃପ ଦେଖାଯାନ୍ତି। ଜୈବ ବିବିଧତା ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବ ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରୁଥିବାବେଳେ ସରୀସୃପଙ୍କ ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଗୋଧି, ଏଣ୍ଡୁଅ, ଝିଟିପିଟି ଭଳି ଅନେକ (ଲିଜାର୍ଡ) ସରୀସୃପ ପ୍ରଜାତି ଜୀବ ପରିବେଶ ସହ ଖାପଖୁଆଇ ରହିଥାନ୍ତି। ଶତ୍ରୁଠାରୁ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଲାଗି ନିଜ ରଙ୍ଗ ବଦଳାଇବାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଗୁଣ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଛି । ସେହିଭଳି ଝିଟିପିଟିର ଲାଞ୍ଜ ଅଲଗା ହୋଇ ସେଠାରୁ ପୁଣି ଏକ ନୂଆ ଲାଞ୍ଜ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ। ନୂଆ ଲାଞ୍ଜ ସୃଷ୍ଟି ଆଧୁନିକ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କୁ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଛି। ଛାତିରେ ଭରାଦେଇ ଏଭଳି ପ୍ରାଣୀ ଚଳପ୍ରଚଳ ହୋଇଥାନ୍ତି। ଏମାନେ ଶୀତଳ ରକ୍ତ(କୋଲ୍ଡ ବ୍ଲଡେଡ୍) ପ୍ରଜାତିର। ଅର୍ଥାତ୍ ପରିବେଶର ତାପମାତ୍ରା ଅନୁସାରେ ସେମାନଙ୍କ ଶରୀରର ତାପମାତ୍ରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥାଏ। ଲିଜାର୍ଡଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ଲାଗି ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ରେ ଓ୍ବାଲର୍ଡ ଲିଜାର୍ଡ ଡେ’ପାଳନ କରାଯାଏ।
ପୃଥିବୀରେ ପ୍ରାୟ ୫୬୦୦ ପ୍ରକାର ଲିଜାର୍ଡ ଅଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବହୁ ପ୍ରଜାତି ବିପଦରେ ପଡ଼ିଛନ୍ତି। ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଯୋଗୁ ସେମାନଙ୍କ ବଂଶ ଲୋପ ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି। ଲିଜାର୍ଡ ଡେ’ ଏହି ବିଶେଷ ପ୍ରକାର ସରୀସୃପଙ୍କ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଲାଗି ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ।
ବଦଳାଇବାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଶରୀରରୁ ଲାଞ୍ଜକୁ ଅଲଗା କରିବା ଭଳି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କୌତୂହଳପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ ରହିଛି। ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଲିଜାର୍ଡ ପ୍ରଜାତିର ଜୀବଙ୍କୁ ଆମ୍ଫିବିଆନ ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭୟଚର ପ୍ରାଣୀଙ୍କଠାରୁ ପୃଥକ୍ କରାଯାଇଥିଲା। ଲିଜାର୍ଡଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମିବା ଏକ ଉଦ୍ବେଗଜନକ ସ୍ଥିତି। ଏହା ପଛର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ଜଙ୍ଗଲ ନଷ୍ଟ, ସରୀସୃପଙ୍କ ପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ୱର ଅଭାବ ଏବଂ ଚର୍ମ ବ୍ୟବସାୟ ଇତ୍ୟାଦି। ଚର୍ମ ବ୍ୟବସାୟର ଚୋରା କାରବାର ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି। ସମସ୍ତ ସରୀସୃପ ହେଉଛନ୍ତିି ବାୟୁରୁ ନିଃଶ୍ୱାସ ନେଉଥିବା ମେରୁଦଣ୍ଡୀ ପ୍ରଜାତି। ସେମାନଙ୍କ ଶରୀର କାତିରେ ଆବୃତ।
ପ୍ରଜାତି ମଧ୍ୟରେ ସାପ, କଇଁଛ, କୁମ୍ଭୀର, ଏଣ୍ଡୁଅ, ଝିଟିପିଟି, ଗୋଧି ପ୍ରମୁଖ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି। ସେଥିମଧ୍ୟରେ ଜନବସତି ବୃଦ୍ଧି, ରୋଗ ସଂକ୍ରମଣ, ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାକୃତିକ ବାସସ୍ଥାନ ନଷ୍ଟ ହେବାରେ ଲାଗିଛି। ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି, ଚର୍ମ ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ଶିକାରରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି।
ପୃଥିବୀର ଜୈବବିବିଧତା ପାଇଁ ସରୀସୃପ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। କାରଣ ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନ କୀଟପତଙ୍ଗଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଭାବେଗ୍ରହଣ କରି ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି। ସରୀସୃପ ପ୍ରାୟତଃ ଘାସ ଏବଂ ପତ୍ରଯୁକ୍ତ ଉଦ୍ଭିଦ, ପୋକଯୋକ ଏବଂ ଛୋଟ କୀଟପତଙ୍ଗ ଖାଇଥାନ୍ତି। ଚିରସ୍ଥାୟୀ ଆବାସିକ ଅଞ୍ଚଳଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଆମାଜନର ରେନ୍ ଫରେଷ୍ଟରେ ନାନା ପ୍ରଜାତିର ସରୀସୃପ ଦେଖାଯାନ୍ତି। ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକାର ପ୍ରବଳ ଥଣ୍ଡାରେ ଜୀବନଧାରଣ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହେଉ ନ ଥିବାରୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହା ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇ ନ ଥାନ୍ତି।
ପ୍ରଜାତିର ସରୀସୃପ ସେମାନଙ୍କ ଖାଦ୍ୟରୁ ଜଳ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ବିଶେଷ ଭାବେ ସେମାନେ ସକାଳର ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣରେ ରହିବାକୁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି। ଏହାଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କ ଶରୀରର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ତାପମାତ୍ରା ବଢ଼ିବା ସହିତ ମାଂସପେଶୀ, ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ ସୁଦୃଢ଼ ହୋଇଥାଏ। ସରୀସୃପଙ୍କ ଆକାର ୨ ଇଞ୍ଚରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୧୧ ଫୁଟ ବା ଏହାଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ। ସେହିପରି ଓଜନ ମଧ୍ୟ ୩୦୦ ପାଉଣ୍ଡ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ। ପୃଥିବୀର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୋକେ ସରୀସୃପଙ୍କୁ ଘରେ ପୋଷା ଭାବେ ପାଳିଥାନ୍ତି। ଆମେରିକାରେ ୯ ନିୟୁତରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଘରେ ସରୀସୃପ ପାଳିଛନ୍ତି।