
ମହାକାଳପଡ଼ା, ୩୧ା୧(ପ୍ରତାପ ଚନ୍ଦ୍ର ସ୍ବାଇଁ):ଉତ୍କଳୀୟ କଳାକୃତିର ଅନନ୍ୟ ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ, ମଠ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକୁ ବିଧର୍ମୀ କଳାପାହାଡ଼ ଭାଙ୍ଗିରୁଜି ଦେଇଥିଲା। ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀରୁ ଚତୁର୍ଦ୍ଧା ମୂର୍ତ୍ତି ଦାରୁଦିଅଁଙ୍କୁ ଉଠାଇ ନେଇ କଳାପାହାଡ଼ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗକୁ ପଳାଇଥିଲା। ସେଠାରେ ଗଙ୍ଗାନଦୀ କୂଳରେ ଦାରୁଦିଅଁଙ୍କୁ ପୋଡ଼ି ଦେବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲେ। ଏହି ସମୟରେ କଳାପାହାଡ ଶରୀର ଜଳାପୋଡ଼ା ହେବାରୁ ବାଧ୍ୟହୋଇ ଅଧା ପୋଡ଼ା ଅବସ୍ଥାରେ ଚତୁର୍ଦ୍ଧା ମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଉକ୍ତ ସ୍ଥାନରୁ ପଳାୟନ କରିଥିଲା ବୋଲି ଇତିହାସରୁ ଜଣାଯାଏ। ଏହି ସମୟରେ ଗୋପନରେ କିଛିଦୂରରେ ଥିବା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଭକ୍ତ ବିଷର ମହାନ୍ତି ଅଧା ପୋଡ଼ା ଚତୁର୍ଦ୍ଧା ମୂର୍ତ୍ତିରୁ ଯତ୍ନର ସହ ବ୍ରହ୍ମକୁ କାଢ଼ି ନିଜ ମୃଦଙ୍ଗ ଭିତରେ ରଖିଥିଲେ। ବିଷର ଛଦ୍ମ ବେଶରେ କଲିକତା-ପୁରୀ ମୁଖ୍ୟ ପଥରେ ନିଜକୁ ଅସୁରକ୍ଷିତ ମଣିଥିଲେ। ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରୁ ବଙ୍ଗୋପସାଗର ସମୁଦ୍ର କୂଳେ କୂଳେ ଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲରେ ପଦଯାତ୍ରା କରି ଭଜନ, ଜଣାଣ ଗାନ କରି କନିକାରେ ପହଞ୍ଚତ୍ ଥିଲେ। ପରେ ପଟ୍ଟାମୁଣ୍ଡାଇ କଖାରୁଣୀ ଗ୍ରାମରେ ରାତିରେ ବିଶ୍ରାମ ନେଇଥିଲେ। ବିଷର ମହାନ୍ତି ଯେଉଁଠି ବିଶ୍ରାମ ନେଇଥିଲେ, ସେହିଦିନଠାରୁ କଖାରୁଣୀ ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ୩ ଠାକୁର ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି। ପରେ ମହାକାଳପଡ଼ାର ଲୁଣା ନଦୀ ସଂଲଗ୍ନ ସାମନ୍ତସିଂହାରପୁର-ତେରଗଁାଠାରେ ଅମଣିଆ ମଠରେ ବିଷର ବ୍ରହ୍ମକୁ ନେଇ ରଖିଥିଲେ। ସେବେଠାରୁ ତେରଗଁା ବ୍ରହ୍ମ ଅମଣିଆ ମଠରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ତଳେ ପଥର ରୂପେ ୩ ଠାକୁର ପୂଜା ପାଉଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଏଠାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୋଳପୂର୍ଣ୍ଣିମାରେ ବଡ଼ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରାଯାଏ ବୋଲି ଗ୍ରାମର ମୁରବି ହରିହର ଦାସଙ୍କ ସମେତ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକ କହିଛନ୍ତି। ଏହି ଅଞ୍ଚଳଟି କୁଜଙ୍ଗ ଷଣ୍ଢ ବଂଶୀୟ ରାଜାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିଲା। ତେରଗଁା ଓ ସାମନ୍ତସିଂହାରପୁର ଗ୍ରାମରେ ଅମଣିଆ ମଠ ପାଇଁ ରାଜା ଦେଢ଼ ବାଟି ଜମି ଖଞ୍ଜି ଦେଇଥିଲେ। ଏବେ ବି କୁଜଙ୍ଗ ଏଣ୍ଡାଓମେଣ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରୁ ଗ୍ରାମର ଭାଗ ଚାଷୀମାନେ ଜମି ପାଉତି କାଟୁଥିବା କୁହାଯାଇଛି। ବିଷର ଏହି ଅମଣିଆ ମଠରେ ଅବସ୍ଥାନ ପରେ ଭୋରରୁ ଯଦୁପୁର-ନଳଦିଆ ଗହୀର ପାଟ ଦେଇ ଖୁରୁଶିଆ-ବାନ୍ଧକୁଦଠାରେ ବ୍ରହ୍ମକୁ ମହାନଦୀ ସଂଲଗ୍ନ ଏକ ଘଞ୍ଚ ବୃକ୍ଷ ମୂଳେ ରଖି ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରିଥିଲେ। ଉକ୍ତ ଦିନଠାରୁ ଖୁରୁଶିଆ ବାନ୍ଧକୁଦଠାରେ ଗୁପ୍ତରେ ବ୍ରହ୍ମ ଅନନ୍ତକୁ ପୂଜା କରିଥିବାରୁ ଉକ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରର ନାମ ମା’ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ରୂପେ ଦେବୀ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି। ମା’ ବ୍ରାହ୍ମଣୀଙ୍କ ପୀଠରେ ପୋଡ଼ା ମାଛ ଭୋଗ ହୁଏ। ବର୍ଷରେ ବାର ପର୍ବ ସହ ତେର ଯାତ ହୋଇଥାଏ। ଏଥିସହ ମୁଖ୍ୟତଃ ଝାମୁଯାତ୍ରାରେ ଗହଳି ଲାଗିଯାଏ ବୋଲି ମୁଖ୍ୟ ସେବାୟତ ରଞ୍ଜନ କୁମାର ପଣ୍ଡା କହିଛନ୍ତି। ମା’ଙ୍କ ପାଇଁ ଷଣ୍ଢ ରାଜା ୨ ବାଟିରୁ ଅଧିକ ଚାଷ ଜମି ଖଞ୍ଜିଥିଲେ। ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ମା’ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଚଳନ୍ତି ଦେବୀ ରୂପେ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତି ବୋଲି ବରିଷ୍ଠ ମୁରବି, ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁମାନେ କହିଛନ୍ତି। ପରେ କୁଜଙ୍ଗ ଷଣ୍ଢ ବଂଶୀୟ ରାଜା ଖବରପାଇ ଗଡ଼ କୁଜଙ୍ଗକୁ ବ୍ରହ୍ମକୁ ନେବା ପାଇଁ ଶରଣାପନ୍ନ ହୋଇଥିଲେ। ବିଷର ମହାନ୍ତି କୁଜଙ୍ଗକୁ ବ୍ରହ୍ମକୁ ନେଇ ପ୍ରଥମେ ମହାବୀର ମନ୍ଦିରରେ ରଖିଥିଲେ। ସେବେଠାରୁ ସ୍ବୟଂ ‘ବ୍ରହ୍ମ ଅନନ୍ତ’ ବିରାଜିତ ପରେ ପ୍ରାଚୀନ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନର ନାମ (ଅନନ୍ତପୁର ବା କୁଜଙ୍ଗ)ରେ ପ୍ରଭୁ କୁଞ୍ଜବିହାରୀ ରୂପେ ବିରାଜିତ। ଏ ହେଉଛି ଉତ୍କଳୀୟ ଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତି ପରମ୍ପରା ଭାବାବେଗ ସହିତ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ଦାରୁଦିଅଁ ଶ୍ରୀବଳଭଦ୍ର, ମା’ ସୁଭଦ୍ରା ଓ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଇତିହାସ। ପରେ ପୁରୀ ରାଜା ଖବରପାଇ ଦାରୁଦିଅଁଙ୍କୁ ନେବା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ ବୋଲି ଜନଶ୍ରୁତିରୁ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ। ଉକ୍ତ ପବିତ୍ର ଦୁଇଟି ତୀର୍ଥ କ୍ଷେତ୍ରର ବିକାଶ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଦୃଷ୍ଟି ଦେବାକୁ ଅଞ୍ଚଳବାସୀଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ, ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ପ୍ରମୁଖ ଦାବି କରିଛନ୍ତି।