ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ବିବାହିତ ମହିଳାମାନେ ୧୬ ଶୃଙ୍ଗାର କରୁଥିବା ଆଲୋଚନା କରାଯାଏ। ମାନ୍ୟତା ରହିଛି, ଏହା କେବଳ ସୁନ୍ଦରତା ବଢ଼ାଇ ନ ଥାଏ ବରଂ ଭାଗ୍ୟ ସହିତ ମଧ୍ୟ ଏହାର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ହେଲେ ନାଗାସାଧୁମାନେ ମହିଳାଙ୍କଠାରୁ ଗୋଟିଏ ପାଦ ଆଗରେ। ସେମାନେ ୧୭ ଶୃଙ୍ଗାର କରିଥାନ୍ତି। ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପର୍ବପର୍ବାଣି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଏମାନେ ଏଭଳି ଶୃଙ୍ଗାର କରି ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିଥାନ୍ତି।
୨୦୨୧ରେ କରୋନା ସହିତ ଆଗକୁ ବଢୁଛି ଜୀବନ। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଜାନୁୟାରୀ ୧୪ ପବିତ୍ର ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ତିଥିରୁ ହରିଦ୍ୱାରରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି କୁମ୍ଭମେଳା। ସାଧାରଣତଃ ୧୨ ବର୍ଷରେ ଥରେ ଏହି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମେଳାର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥାଏ। ହେଲେ ଗ୍ରହନକ୍ଷତ୍ର ଗଣନାରୁ ଚଳିତ ଥର ଏହା ୧୧ ବର୍ଷରେ ପଡ଼ିଛି। କୁମ୍ଭମେଳାରେ ପବିତ୍ର ସ୍ନାନ ବ୍ୟତୀତ ଆକର୍ଷଣର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ସାଜିଥାନ୍ତି ନାଗାସାଧୁ। ନାଗାବାବାମାନେ ୧୭ ଶୃଙ୍ଗାର ସହିତ କୁମ୍ଭମେଳାର ମହାନ୍ ପର୍ବରେ ସାମିଲ ହୋଇଥାନ୍ତି। ଶରୀରରେ ବିଭୂତି, ଚନ୍ଦନ, ହାତ ଓ ପାଦରେ କଡ଼ା, ମୁଦି, କମରପଟି, କୁଣ୍ଡଳ, ଲଙ୍ଗୋଟ, କମଣ୍ଡଳୁ, ଡମ୍ବରୁ, ଜଟା ପ୍ରସାଧନ, ତିଳକ, କଜଳ, ରୁଦ୍ରାକ୍ଷମାଳା, ତ୍ରିଶୂଳ, ବାଜୁବନ୍ଧ, ନୋଥ ଆଦି ଧାରଣ କରିଥାନ୍ତି। ଦୀକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ ପରେ ଏସବୁ ସାମଗ୍ରୀ ନାଗାବାବାଙ୍କ ଜୀବନର ଅଂଶବିଶେଷ ହୋଇଯାଏ। ପବିତ୍ର ସ୍ନାନ ପୂର୍ବରୁ ସେମାନେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଥାନ୍ତି, ନଚେତ୍ ଏହି ସ୍ନାନପର୍ବ ଅଧୁରା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
ବିଭୂତି ନାଗାସାଧୁଙ୍କ ଜୀବନର ଅଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ। ନିବସ୍ତ୍ର ହୋଇ ସେମାନେ ସାରା ଶରୀରରେ ବିଭୂତି ବୋଳିହୋଇଥାନ୍ତି। ସାଧାରଣତଃ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି ଯେ, ଏହି ବିଭୂତି ମୃତଦେହ ସଂସ୍କାର ପରେ ବଳିଯାଉଥିବା ପାଉଁଶ। ହେଲେ ଏହା ଶତ ପ୍ରତିଶତ ସତ୍ୟ ନୁହେଁ। ବିଭୂତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା। ଯଜ୍ଞକୁଣ୍ଡରେ ଅଶ୍ୱତ୍ଥ, ବେଲ, କଦଳୀ, ଗାଈ ଗୋବର ସହିତ ଅନ୍ୟ କେତେକ ଉପାଦାନ ମିଶାଇ ପାଉଁଶ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହାକୁ କପଡ଼ାରେ ଛଣାଯାଇଥାଏ। କଞ୍ଚା କ୍ଷୀର ମିଶାଇ ଏହାକୁ ଲଡୁ ଆକୃତିର କରାଯାଏ। ଏହାକୁ ଅଗ୍ନିରେ ଶୁଦ୍ଧୀକରଣ କରାଯାଏ। କଞ୍ଚାକ୍ଷୀରରେ ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପନ ପରେ ବିଭୂତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ। ନାଗାସାଧୁଙ୍କ ମତରେ ବିଭୂତି ହିଁ ବସ୍ତ୍ର। ତେଣୁ ସେମାନେ ସର୍ବାଙ୍ଗ ଶରୀରରେ ଏହାର ପ୍ରଲେପ ଲଗାଇଥାନ୍ତି।
ନାଗାସାଧୁଙ୍କ ମଣ୍ଡଳୀରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ମଧ୍ୟ ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ। ଏଥିଲାଗି ଜଣଙ୍କୁ କଠୋର ବ୍ରତ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ଦୀକ୍ଷାର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସାଧୁ ନିଜର ପିଣ୍ଡଦାନ କରିଥାନ୍ତି। ଜୀବନ-ମରଣ, ମୋହ-ମାୟା ଭଳି ସାଂସାରିକ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତି ଲାଗି ଏହା ଏକ ପ୍ରତୀକ। ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସେମାନଙ୍କ ଦୀକ୍ଷାର ପ୍ରମୁଖ ଅଙ୍ଗ। କାମନା ବାସନାରୁ ମୁକ୍ତ ହେବା ପରେ ହିଁ ଜଣେ ନାଗାସାଧୁ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାନ୍ତି। ପୂର୍ବରୁ ନାଗାମଣ୍ଡଳୀରେ କେବଳ ପୁରୁଷଙ୍କ ଲାଗି ଅନୁମତି ଥିଲା। ଏବେ ଏଥିରେ ମହିଳାମାନେ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ହେଲେଣି। ଉଭୟଙ୍କ ଦୀକ୍ଷା ସମାନ। କେବଳ ମହିଳାଙ୍କୁ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ମିଳିଥାଏ। ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଦେଶୀ ମହିଳାମାନେ ମଧ୍ୟ ନାଗାସାଧୁ ମଣ୍ଡଳୀରେ ନଜର ଆସୁଛନ୍ତି। ତେବେ କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେମାନେ ସାଧ୍ୱୀ ସାଜୁଛନ୍ତି ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ସୂଚନା ନାହିଁ।