ଚଣ୍ଡିଖୋଲ,୩୦।୧୧(ଡି.ଏନ.ଏ.): ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଅବଢା ଯୋଜନାରେ ପୁରୀର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକରଣ ପାଇଁ ଯାଜପୁର ଜିଲାର ଐତିହାସିକ ପାହାଡ଼ ପାରାଭାଡ଼ିକୁ ଖନନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି। ଯାଜପୁର ଜିଲା ଦର୍ପଣ ତହସିଲ ଅନ୍ତର୍ଗତ ବନ୍ଦରେଶ୍ୱର ଓ କେଶରାଇପୁର ଅଞ୍ଚଳରୁ ଏହି ପାହାଡ଼କୁ ଖନନ କରାଯିବ। ଓଡ଼ିଶା ଖଣି ନିଗମ (ଓଏମ୍ସି) ଏହାକୁ ଖନନ କରି ସେହି ପଥର ପୁରୀକୁ ପଠାଇବ। ସେଥିପାଇଁ ଶୁଖୁଆପଡ଼ାର ୧୧୪ଏକର ପରିମିତ ସ୍ଥାନରୁ ପ୍ରାଥମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଖନନ କରାଯିବା ପାଇଁ ସ୍ଥିର ହୋଇଛି। ଏଥିପାଇଁ ଓଏମ୍ସି ତରଫରୁ ପରିବେଶ ମଞ୍ଜୁରୀ ପାଇଁ ଆବେଦନ କରାଯାଇଛି। ହେଲେ ଖନନକୁ ବିଭିନ୍ନ ମହଲରେ ବିରୋଧ କରାଯାଇଛି।
ବୁଦ୍ଧାୟନର ସଭାପତି ଆଡ଼ଭୋକେଟ୍ ପ୍ରଦୀପ୍ତ କୁମାର ଭୁୟାଁ କହିଛନ୍ତି, ଏହି ପାହାଡ଼ର ଶୀର୍ଷଦେଶରେ ରହିଛି ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀର ପାରାଭାଡ଼ି ସ୍ତୂପ। ବୌଦ୍ଧ ଯୁଗୀୟ ଏହି ସ୍ତୂପକୁ ଭାରତୀୟ ପ୍ରନତ୍ତତ୍ତ୍ୱ ବିଭାଗ (ଏଏସ୍ଆଇ) ନିଜ ଅଧୀନକୁ ନେଇଛି। ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ବୌଦ୍ଧ ସ୍ତୂପ ଦେଶରେ ବିରଳ। ଯାହାକୁ ନେଇ ଚୀନ ପରିବ୍ରାଜକ ହୁଏନ୍ସାଂ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକରେ ଏହି ସ୍ତୂପ ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ୨୦୦୫ରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ପାହାଡ଼କୁ ଲିଜ୍ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେହି ଲିଜ୍ ବାତିଲ କରିବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ବୁଦ୍ଧାୟନ ତରଫରୁ ୨୩ା୨ା୨୦୦୫ ଓ ୨୯ା୦୯ା୨୦୦୫ରେ ଦୁଇଟି ଜନସ୍ବାର୍ଥ ମାମଲା ଦାୟର କରାଯାଇଥିଲା। ହାଇକୋର୍ଟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କ୍ରମେ ଯାଜପୁରର ତତ୍କାଳୀନ ଜିଲାପାଳ ଶାଶ୍ୱତ ମିଶ୍ରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ଟିମ୍ କ୍ଷେତ୍ର ପରିଦର୍ଶନ କରି ପାହାଡ଼ର କୌଣସି ଅଂଶ ଖୋଳାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ରିପୋର୍ଟ ଦେଇଥିଲେ। ପରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ପାହାଡ଼ର କିଛି ଅଂଶକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଲିଜ୍କୁ ବାତିଲ କରାଯାଇଥିଲା। ଏପରି କି ଏହି ପାହାଡ଼ଟି ୩ଟି ରାଜସ୍ବ ମୌଜାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଯାଜପୁର ଜିଲାର ବନ୍ଦରେଶ୍ୱର ଓ କେଶରାଇପୁର ଅଞ୍ଚଳରେ ପାହାଡ଼ର ୮୦ଭାଗ ଥିବାବେଳେ କଟକ ଜିଲାର ଲଳିତଗିରି ମୌଜାରେ ପାହାଡ଼ର ୨୦ଭାଗ ରହିଛି। ଏହି ପାହାଡ଼ର ଶୀର୍ଷ ଦେଶରେ ବୌଦ୍ଧ ସ୍ତୂପ ପାରାଭାଡ଼ି ରହିଥିବା ବେଳେ କେଶରାଇପୁର ମୌଜାରେ ହାତୀ ଖାଲ ଭାବେ ପରିଚିତ ଷଷ୍ଠ ଓ ସପ୍ତମ ଶତାବ୍ଦୀର ବୌଦ୍ଧ କିର୍ତ୍ତୀରାଜି ରହିଛି। ଏହା ସହିତ ଓଡ଼ିଶା ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ ଲଙ୍ଗୁଳି ମଠ ରହିଛି। ପ୍ରାଚୀନ ଐତିହ୍ୟ କୀର୍ତ୍ତିରାଜି ପୂର୍ଣ୍ଣ ପାହାଡ଼କୁ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିଭାଗ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ନେଇଥିବା ବେଳେ ଏହାର ଉତ୍ଖନନ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କରାଯାଇନାହିଁ।
ବିଶିଷ୍ଟ ବୌଦ୍ଧ ଗବେଷକ ତଥା ଐତିହାସିକ ଡ. ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଟି କୁହନ୍ତି, କେବଳ ପାରାଭାଡ଼ି ଓ ହାତୀଖାଲ ଅଛି ତାହା ନୁହେଁ ଏହି ପାହାଡ଼ରୁ ବହୁ ବୌଦ୍ଧ କିର୍ତ୍ତିରାଜି ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି, ଯାହାକି ଏବେ ବି ମ୍ୟୁଜିୟମରେ ଅଛି। ବୌଦ୍ଧ ଯୁଗୀୟ ମୂର୍ତ୍ତି ଓ ଶିଳାଲେଖ ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ସେଥିପାଇଁ ଏହି ପାହାଡ଼ ଖନନ କରାଯାଇ ଯେଉଁ ଖଣ୍ଡୋଲାଇଟ୍ ପଥର ଉତ୍ତୋଳନ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଛି ତାହା ଠିକ୍ ନୁହେଁ। ଏଥିଯୋଗୁ ପାହାଡ଼ଟି ଧ୍ୱଂସ ପାଇବାର ସମ୍ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଓଏମ୍ସି ତରଫରୁ ବନ୍ଦରେଶ୍ୱର ମୌଜାରୁ ୧୧୪ ଏକର ପରିମିତ ସ୍ଥାନରୁ ପଥର ଖନନ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଥିବା ବେଳେ କେଶରାଇପୁର ମୌଜାର ୪୭ ଏକର ସ୍ଥାନରୁ ପାହାଡ଼ ଖନନ ପାଇଁ ସ୍ଥିର କରାଯାଇଛି। ଯଦି ପାହାଡ଼ ଖନନ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଏ ତେବେ ବୁଦ୍ଧାୟନ ପୁଣିଥରେ ଉଚ୍ଚନ୍ୟାୟାଳୟର ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହେବେ ବୋଲି ସଭାପତି ଭୁୟାଁ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଦର୍ପଣ ତହସିଲଦାର ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ସେଠୀଙ୍କୁ ପଚାରିବାରେ ସେ କହିଛନ୍ତି, ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି। ତେବେ ବୌଦ୍ଧ କୀର୍ତ୍ତିରାଜି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଛାଡ଼ି ଅବଶିଷ୍ଟ ଅଂଶରେ ଖନନ କରାଯିବ।