ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣୁ ଯେ, ଖଣିରୁ ସୁନା ବାହାର କରାଯାଏ। ଛୋଟ ଖଣ୍ଡ ବା ଶସ୍ୟ ଆକାରରେ। ଏହା ପ୍ରବାହିତ ଜଳରୁ ସଂଗୃହୀତ ପଥର ଏବଂ ମାଟିରୁ ମିଳିଥାଏ। ଦୁନିଆରେ ଅନେକ ଖଣି ଅଛି, ଯେଉଁଠାରେ ବିଶେଷଜ୍ଞ କାମ କରନ୍ତ। ଏଥିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଆଜି ଏମିତି ଏକ ଗାଁ ବିଷୟରେ କହିବୁ, ଯେଉଁଠାରେ ଲୋକମାନେ ମାଟିରୁ ସୁନା ବାହାର କରନ୍ତି। ଏହି ଗାଁ କୌଣସି ବିଦେଶରେ ନୁହେଁ, ଖୋଦ୍ ଭାରତରେ ରହିଛି। ଜାଣନ୍ତୁ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ…
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ଚିତ୍ତୋର ଜିଲାର ଶ୍ରୀକଲାହସ୍ତି ଅଞ୍ଚଳ ନିକଟ ଗ୍ରାମରେ ଲୋକମାନେ ମାଟିରୁ ସୁନା ବାହାର କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ଲୋକମାନେ ଅନେକ ପିଢ଼ି ଧରି ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଆସୁଛନ୍ତି। ବାସ୍ତବରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ, ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଏବଂ ଚେନ୍ନାଇ ଭଳି ବଡ଼ ସହରରେ ଅନେକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଦୋକାନ ଅଛି, ଯେଉଁଠାରେ ସୁନା ଅଳଙ୍କାର ତିଆରି କରାଯାଏ। ଅଳଙ୍କାର ତିଆରି କରିବା ସମୟରେ ଧୂଳି, ମାଟି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ। ଏହି ଲୋକମାନେ ଏହି ଅଦରକାରୀ ଜିନିଷ କିଣନ୍ତ। ତା’ପରେ ଏଗୁଡ଼ିକରୁ ସୁନା ବାହାର କରିଥାନ୍ତି।
ଗ୍ରାମବାସୀ କହିଛନ୍ତି, ମର୍କ୍ୟୁରି ସାହାଯ୍ୟରେ ସେମାନେ ମାଟିକୁ ସୁନାରେ ପରିଣତ କରନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ସମଗ୍ର ପ୍ରକ୍ରିୟା କ’ଣ? ପ୍ରଥମେ, ଆମେ ମାଟି ମାଟିରେ ମର୍କ୍ୟୁରି ମିଶ୍ରଣ କରି ଏହାର ଛୋଟ ବଲ୍ ତିଆରି କରି ୨-୩ ଦିନ ଶୁଖିବା ପାଇଁ ରଖୁ। ତା’ପରେ ସେଗୁଡ଼ିକ କେକ୍ ପରି ତିଆରି ହୋଇ ଗରମ ହୋଇ ମେଶିନକୁ ପଠାଯାଏ। ସେଠାରେ ଏହି କେକ୍ ପରି ମାଟି ଶୁଖାଯାଇ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଦିନ ଥଣ୍ଡା ହୁଏ। ୨ ମହିଳା ସୁନା ଏବଂ ପାର୍ଶ୍ୱକୁ ଏଠାରୁ ଅଲଗା କରିବା ପାଇଁ କାମ କରନ୍ତ।
ଅଳିଆରୁ ମିଳିଥିବା ସୁନାକୁ ଏକ ଗ୍ଲାସ ପାତ୍ରରେ ରଖାଯାଏ ଏବଂ ପରେ ଏହାକୁ ଏକ ଚୁଲିରେ ରାନ୍ଧାଯାଏ। ତା’ପରେ ଏଥିରେ ଏକ ଏସିଡ୍ ମିଶାଯାଇ ଗରମ କରାଯାଏ। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ, ତମ୍ବା-ପିତ୍ତଳ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅପରିଷ୍କାରତା ଏସିଡ୍ରେ ତରଳିଯାଏ, ଯାହା ପରେ ଶୁଦ୍ଧ ସୁନା ବାହାରିଥାଏ। ତଥାପି ଏଥିରେ ଭାଗ୍ୟର ଏକ ଖେଳ ମଧ୍ୟ ଅଛି। କାରଣ ଅନେକ ଥର ମରକ୍ୟୁରି ମିଶ୍ରିତ ହେଲେ ଅଧିକ ସୁନା ମିଳୁନାହିଁ। ବେଳେବେଳେ ୧ ଗ୍ରାମ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ୨ ଗ୍ରାମ ମିଳିଥାଏ। ଅନେକ ଥର ଏହା ଆଦୌ ମିଳେ ବି ନାହିଁି। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମାଟି କିଣିବା ଏବଂ ଏହାକୁ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ବହୁତ ଅଧିକ।