ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଦୂରତାକ୍ରମରେ ଚତୁର୍ଥ ଏବଂ ପୃଥିବୀ ନିକଟରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ଗ୍ରହଟି ହେଉଛି ମଙ୍ଗଳ ବା ଲୋହିତ ଗ୍ରହ। ଏହି ଗ୍ରହଟି ସୌର ମଣ୍ଡଳର ‘ଗୋଲଡିଲକ୍’ ଜୋନ୍ ବାହାରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ୨୦୧୫ ମସିହାରେ ‘ନାସା’ର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ଜଳ ତରଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଘୋଷଣା କରି ବିଶ୍ୱରେ ଆଲୋଡ଼ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି। ‘ନାସା’ ମୁଖ୍ୟାଳୟରେ ଏକ ସାମ୍ବାଦିକ ସମ୍ମିନଳୀରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯେ, ମଙ୍ଗଳ ଏକ ଶୁଷ୍କ ଗ୍ରହ ନୁହେଁ। ‘ରୋଭର’ ଯାନରୁ ମଙ୍ଗଳ ପୃଷ୍ଠରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ମାଟି ବେଶ୍ ଆର୍ଦ୍ର ରହିଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ଭରପୂର ମାତ୍ରାରେ ଜଳୀୟ ଅଂଶ ଅଛି। ୨୦୧୮ ଜୁନ୍ ମାସରେ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ଉତ୍ତର ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧରେ ମିଥେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ର ସନ୍ଧାନ ମିଳିଛି। ସାଧାରଣତଃ ଜୀବ, କ୍ଷୁଦ୍ରଜୀବ, ଅଣୁଜୀବମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଥେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ ହୋଇଥାଏ। ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ମିଥେନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ର ଆବିଷ୍କାର ଏବଂ ଜଳ ଥିବାର ସୂଚନା ମିଳିବା ପରେ ସେଠାରେ ଏକଦା ଜୀବସତ୍ତା ତିଷ୍ଠି ରହିଥିବାର ସମ୍ଭାବନାକୁ ନେଇ ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ବେଶ୍ ଆଶାୟୀ ହୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି। ୨୦୩୦ ବେଳକୁ ମନୁଷ୍ୟ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ପଦାର୍ପଣ କରି ବସତି ସ୍ଥାପନ କରିବାର ଆଶା ଉଜ୍ଜିବୀତ ହୋଇଛି।
ଗାଲିଲିଓ ୧୬୧୦ ମସିହାରେ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିବା ଗ୍ରହରାଜ ବୃହସ୍ପତିଙ୍କର ଚାରୋଟି ଉପଗ୍ରହ ମଧ୍ୟରୁ ‘ୟୁରୋପା’ ଅନ୍ୟତମ, ଯାହାର ବରଫାବୃତ୍ତ ପୃଷ୍ଠଦେଶ ତଳେ ତରଳ ଲବଣ ସମୁଦ୍ର ରହିଛି। ପୃଥିବୀର ସାମୁଦ୍ରିକ ଜଳରାଶି ଏହାର ଦୁଇ ଗୁଣ ହେବ। ଆମ ସୌରମଣ୍ଡଳରେ ୟୁରୋପାର ପରିବେଶ ଜୀବସତ୍ତାର ବିକାଶ ପାଇଁ ବିଶେଷଭାବେ ଅନୁକୂଳ ବୋଲି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଆଶାପ୍ରକାଶ କରୁଛନ୍ତି। ଆମ ସୌରମଣ୍ଡଳର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଗ୍ରହ ବା ଉପଗ୍ରହରେ କିମ୍ବା ସୌର ମଣ୍ଡଳ ବାହାରେ ଅନ୍ୟ ଗ୍ରହ ବା ଉପଗ୍ରହରେ ଓ ସୌର ମଣ୍ଡଳ ବାହାରେ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ଗ୍ରହରେ ଜୀବସତ୍ତା ତିଷ୍ଠି ରହିଛି ବା ଜୀବନର ଉନ୍ମେଷର ସମ୍ଭାବନା ଅଛି କି ନାହିଁ- ମହାକାଶବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଜାରି ରହିଥିବା ଅନୁସନ୍ଧାନ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏହାର ଉତ୍ତର ଦେଇପାରେ। ଉତ୍ତର ‘ହଁ’ ବା ‘ନା’ ହୋଇପାରେ। କିନ୍ତୁ ଆମ ନିକଟରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜୀବସତ୍ତାରେ ଭରପୂର ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ପୃଥିବୀ ରହିଛି, ଯାହାର ସଂରକ୍ଷଣ ସର୍ବୋପରି ଜରୁରୀ।
(ଶେଷ ଭାଗ)
-ଡ. ବିଜୟ କେତନ ପଟ୍ଟନାୟକ
ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ପ୍ରଧାନ ମୁଖ୍ୟ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷକ, ଓଡ଼ିଶା
ମୋ: ୯୪୩୭୦୦୦୯୦୪