ଦୂର ସାଗରର ଝଡ଼

ଜଳର ବଳ: ବାୟୁରେ ଅସଂଖ୍ୟ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ କଣିକା ଅଦୃଶ୍ୟ ରୂପେ ଥାଏ। ଶୀତଳବାୟୁର ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଧାରଣ କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲାବେଳେ ଖରାଦିନର ଗରମ ବାୟୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଧାରଣ କରିପାରେ। ପୃଥିବୀର ପାଣିପାଗ ଅନେକାଂଶରେ ବାୟୁରେ ଥିବା ଏହି ଅଦୃଶ୍ୟ ଜଳୀୟବାଷ୍ପର ପରିମାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଜଳ ହିଁ ପ୍ରକୃତିର ଏକମାତ୍ର ପଦାର୍ଥ ଯାହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ସାଧାରଣ ତାପମାତ୍ରା ତାରତମ୍ୟତାରେ ପଦାର୍ଥର ସମସ୍ତ ତିନୋଟି ରୂପ ଯଥା କଠିନ, ତରଳ ଓ ଗ୍ୟାସୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିପାରେ। ମାତ୍ର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣକଥା ହେଉଛି ଯେ, ଜଳର ଅବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମୟରେ ବିପୁଳ ତାପର ବିନିମୟ ଘଟେ। ବିଜ୍ଞାନରେ ଏହାକୁ ଗୁପ୍ତ ତାପ କହନ୍ତି। ଜଳର ଗୁପ୍ତ ତାପ ହେଉଛି ୨.୫ x ୧୦ ୬ J kg-୧ ଯାହା ଅସ୍ବାଭାବିକ ଭାବେ ବହୁତ ବେଶି। (ତୁଳନା କରି ଦେଖନ୍ତୁ: ତରଳ ଆମୋନିଆର ଗୁପ୍ତ ତାପ: ୧.୨ x ୧୦ ୬ J kg-୧, ପ୍ରୋପେନ: ୪.୨ x ୧୦ ୫ J kg-୧, ଇଥର: ୩.୯ x ୧୦ ୩ J kg-୧, କାର୍ବନ ଟେଟ୍ରାକ୍ଲୋରାଇଡ: ୨.୨ x ୧୦ ୫ J kg-୧। ଏଣୁ ଜଳ ସ୍ବତଃ ବାଷ୍ପ ହେଲେ ପ୍ରଚୁର ତାପ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲାବେଳେ ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଅବସ୍ଥାରୁ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ଜଳଟୋପାରେ ପରିଣତ ହେଲେ ବିପୁଳ ତାପ ନିର୍ଗତ କରେ। ଏହି ତାପ ହିଁ ସାମୁଦ୍ରିକ ଝଡ଼କୁ ସକ୍ରିୟ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିଥାଏ।
ସମୁଦ୍ର ବକ୍ଷରେ ସଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡିଆଭୂତରେ ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱର ଉଷ୍ମ ଆର୍ଦ୍ର ପବନ ପହଞ୍ଚତ୍ ଅଚାନକ ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ ଓ ଭଉଁରି ଉପରିସ୍ଥ ଶୀତଳ ବାଦଲଖଣ୍ଡକୁ ଉଠି ଆହୁରି ପ୍ରସାରିତ ହୁଏ। ଏହି ଅଚାନକ ପ୍ରସାରଣ ଦ୍ୱାରା ବାୟୁରେ ଥିବା ଜଳୀୟବାଷ୍ପ ଶୀତଳ ଓ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ଜଳଟୋପାରେ ପରିଣତ ହୁଏ। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ୱକୁ ବିପୁଳ ତାପ ନିର୍ଗତ କରେ। ଏହି ତାପରେ ସମୁଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଜଳ ବାଷ୍ପ ହୋଇ ଉଷ୍ମ ଆର୍ଦ୍ର ପବନ ଆକାରରେ ଖଣ୍ଡିଆଭୂତର କେନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଛୁଟି ଆସେ। ଏହି ଉଷ୍ମ ଆର୍ଦ୍ର ପବନ ହିଁ ଝଡ଼ର ଇନ୍ଧନ ଅଟେ। ଏହି ପବନ ପୂର୍ବ ପରି ଭଉଁରିରେ ଘୂରି ଘୂରି ଉପରକୁ ଉଠେ, ଶୀତଳ ହୋଇ ଜଳଟୋପାରେ ପରିଣତ ହୁଏ ଓ ପୁଣି ବିପୁଳ ତାପ ନିର୍ଗତ କରେ। ଏହି ତାପରେ ସମୁଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରୁ ପୁଣି ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଉଷ୍ମ ଆର୍ଦ୍ର ପବନ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଏବଂ ପୂର୍ବ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅବ୍ୟାହତ ରହି ଝଡ଼କୁ ନିରନ୍ତର ତ୍ୱରାନ୍ବିତ କରେ। ଫଳରେ ସାମୁଦ୍ରିକ ଝଡ଼ସବୁ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ହୋଇ ସପ୍ତାହ ସପ୍ତାହ ଧରି ଚାଲୁ ରହୁଥିଲାବେଳେ ପବନ ଘଣ୍ଟାକୁ ୩୦୦ କିମି ଭଳି ଦୂରନ୍ତ ବେଗରେ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ।
ଏଭଳି ଝଡ଼କୁ ସାଧାରଣତଃ ‘ହରିକେନ’ କୁହାଯାଉଥିଲାବେଳେ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହସାଗରରେ ‘ଟାଇଫୁନ’, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଉପକୂଳରେ ‘ୱିଲେ’ ଓ ଫିଲିପାଇନ୍‌ସ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ‘ବାଗୁଓସ’ କହନ୍ତି। ଆମ ଦେଶରେ ଏହା ସାଧାରଣତଃ ‘ସାଇକ୍ଲୋନ’ ବା ‘ଘୂର୍ଣ୍ଣିବାତ୍ୟା’ ନାମରେ ପରିଚିତ। ସାଇକ୍ଲୋନ ପ୍ରକୃତରେ ଏକ ଗ୍ରୀକ୍‌ ଶବ୍ଦ, ଯାହାର ଅର୍ଥ ସାପର କୁଣ୍ଡଳୀ। ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ୍‌ ପାଣିପାଗ ବିଜ୍ଞାନୀ ପିଡିଙ୍ଗଟନ ବଙ୍ଗୋପସାଗର ଓ ଆରବ ସାଗରରେ ସୃଷ୍ଟି ହେଇଥିବା ସାମୁଦ୍ରିକ ଉଦ୍‌ବେଳନକୁ ବୁଝେଇବା ପାଇଁ ଏଭଳି ବିଚିତ୍ର ନାମକରଣ ବ୍ୟବହର କରିଥିଲେ।
ଏବେ କିନ୍ତୁ ବିଜ୍ଞାନର ଅଗ୍ରଗତି ବଳରେ ପରିସ୍ଥିତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବଦଳିଯାଇଛି। ଆକାଶରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଉପଗ୍ରହର ଫଟୋଚିତ୍ର ତଥା ଦକ୍ଷ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମଡେଲ ଜରିଆରେ ଦୂର ସମୁଦ୍ର ବକ୍ଷରେ ଝଡ଼ର ଉତ୍ପତ୍ତିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି, ଏହାର ଅଭ୍ୟୁଦୟ, ପରିଣତି, ଗତିପଥ, ପବନର ବେଗ, ସ୍ଥଳଭାଗ ସ୍ପର୍ଶର ସ୍ଥାନ ଓ କାଳ ନିରୂପଣ ଆଦି ଘଟଣାକୁ ଅତି ନିର୍ଭୁଲ ଭାବେ ପୂର୍ବାନୁମାନ କରାଯାଇ ଆଗୁଆ ସତର୍କ ସୂଚନା ଜାରି କରାଯାଇ ପାରୁଛି। ଫଳରେ ବିପନ୍ନଙ୍କ ପାଇଁ ରିଲିଫ ଯୋଗାଣ ଓ ଉଦ୍ଧାରକାର୍ଯ୍ୟ ସୁଚାରୁ ରୂପେ ସମ୍ପାଦନ କରାଯାଇ କ୍ଷୟକ୍ଷତିର ପରିମାଣକୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇ ପାରୁଛି।

(ଶେଷ ଭାଗ)
-ନିକୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ସାହୁ, ଏଜୁକେଶନ ଅଫିସର, ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର
ଭୋପାଳ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ
ମୋ : ୮୯୧୭୬୩୭୯୭୪


Enter your email to get our daily news in your inbox.

All Right Reserved By Dharitri.Com

ଶିଡ଼ି ତଳେ ଏସବୁ ରଖୁଛନ୍ତି କି? ମାଡ଼ି ଆସିବ ଦାରିଦ୍ରତା, ଘରେ ବଢ଼ିବ….

ସ୍ଥାନର ଅଭାବ ଯୋଗୁ କିଛି ଲୋକ ଶିଡ଼ି ତଳେ ଥିବା ଖାଲି ସ୍ଥାନକୁ ଜିନିଷ ରଖିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି ତ ଆଉ କିଛି ଲୋକ...

ଶୀତଦିନେ କେମିତି ନେବେ କେଶର ଯତ୍ନ

ଶୀତଦିନେ ତ୍ୱଚା ଭଳି କେଶ ମଧ୍ୟ ରୁକ୍ଷ ହୋଇଯାଏ। ତେଣୁ ଏହାର ଉପଯୁକ୍ତ ଯତ୍ନ ନେବାକୁ ହେବ। ଏଥିପାଇଁ ଜାଣି ରଖନ୍ତୁ କିଛି ଟିପ୍ସ… -କେଶକୁ...

ତରକାରିରେ ଲୁଣ ଅଧିକ ହୋଇଯାଇଥିଲେ.. ଆପଣାନ୍ତୁ ଏହି ଉପାୟ

– ତରକାରିରେ ଯଦି ଲୁଣ ଅଧିକ ହୋଇଯାଇଥାଏ ତେବେ ସେଥିରେ କଞ୍ଚାଆଳୁକୁ କାଟି ପକାଇ ଦିଅନ୍ତୁ। ତରକାରିର ମାତ୍ରା ଅନୁସାରେ ଆଳୁ ଖଣ୍ଡେ ଅବା ୨ଖଣ୍ଡ...

ଶରୀରରେ ଜଳୀୟ ଅଂଶ କମିଲେ ଦେଖାଦିଏ ଏସବୁ…

ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କର ପାଟିରେ ଘା’ ହୋଇଥାଏ। ବେଳେବେଳେ ଏହି ଘା’ ବଡ଼ ହୋଇ କ୍ୟାନ୍‌ସରର ରୂପେ ନିଏ। ସେଥିପାଇଁ ପାଟିରେ ଘା’ ହେଲେ...

ଖାଦ୍ୟରେ ଗ୍ଲାଇସିମିକ୍‌ ଇଣ୍ଡେକ୍ସ ଓ ଡାଇବେଟିସ୍‌ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ

ତେବେ ଜି.ଆଇ. ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟତଃ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ଆସୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟରେ କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍‌ର ପରିମାଣରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ଖୁବ୍‌ ବିଭିନ୍ନତା। ତେଣୁ ରକ୍ତ ଗ୍ଲୁକୋଜ...

ସ୍ନାନ ପୂର୍ବରୁ ତୈଳ କାହିଁକି ଲଗାନ୍ତି ଜାଣନ୍ତୁ…

ସାମ୍ପ୍ରତିକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମାଜରେ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଉଛି। ଦୈନନ୍ଦିନ ଆହାରବିହାର, ଖାଦ୍ୟପେୟ, ପୋଷାକ ପରିଧାନ ଆଦି ବାହ୍ୟ ଦେଶର ଚାଲିଚଳଣି ଚାକଚକ୍ୟକୁ ଅନୁକରଣ କରିବା...

ବର୍ଷ ୨୦୨୪ ଶେଷ ହେବା ପୂର୍ବରୁ କରି ନିଅନ୍ତୁ ଏହି କାମ: ୨୦୨୫ରେ ଚମକିବ ଭାଗ୍ୟ, ବର୍ଷ ସାରା ରହିବନି ଟଙ୍କାର ଅଭାବ

ନୂଆ ବର୍ଷ ନିଜ ସହ କିଛି ନୂଆ ଆଶା ନେଇ ଆସିଥାଏ। ଆଉ ଦିନ କେଇଟାରେ ୨୦୨୪ ବିଦାୟ ନେବ। ଏମିତିରେ ସମସ୍ତେ ଚାହାନ୍ତି ନୂଆ...

ବୟସ ୫୦ ଟପିଲେ କ’ଣ ହୁଏ ଜାଣି ରଖନ୍ତୁ…

ଆଲଜିମର୍ସ ରୋଗ ପ୍ରାୟ ୫୦ ବର୍ଷ ବୟସ ପରେ ପ୍ରକାଶପାଏ। ରୋଗ ହେଲେ ମସ୍ତିଷ୍କର ସ୍ନାୟୁ କୋଷଗୁଡ଼ିକରେ ବିଟା-ଆମିଲଏଡ୍‌ ନାମକ ଏକ ପ୍ରୋଟିନ୍‌ ଖଣ୍ଡମାନ ଜମିଯାଏ।...

Advertisement

ଧରିତ୍ରୀ କାର୍ଟୁନ

Archives
Model This Week

ପିଲାଙ୍କ ଧରିତ୍ରୀ

Why Dharitri