ମହାନ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ତଥା ରାଜନେତା ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି’ରେ ଜୀବନରେ କଣ କରିବେ ଏବଂ ନ କରିବେ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ନୀତି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ଚାନକିଆ ନୀତିରେ ଲୋକଙ୍କ ପରିଚୟ କରିବାକୁ ନେଇ ସେ ଅନେକ କଥା ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି। ନୀତିଶାସ୍ତ୍ରର ଏକ ଶ୍ଳୋକରେ ଚାଣକ୍ୟ ଏପରି ଲୋକମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଆପଣଙ୍କୁ କେବେ ବି ଠକି ପାରିବେ ନାହିଁ।
ଏହି ପଦରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଫଳର ଇଚ୍ଛା ନ ରଖି ଅନ୍ୟକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ସେ କଦାପି ପ୍ରତାରଣା କରିପାରିବ ନାହିଁ। ଯିଏ କିଛି ପାଇବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରେ ନାହିଁ, ସେ ନିଃସ୍ବାର୍ଥପର ଭାବନା ରଖି କାମ କରିଥାଏ। ଏଣୁ ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତି କାହାରିକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇପାରିବେ ନାହିଁ ।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଚାକଚକ୍ୟ, ଶରୀରର ଶୋଭା ବଢ଼ାଉଥିବା ଆଭୂଷଣ ଆଦି ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏନାହିଁ, ହସିହସି ତ୍ୟାଗ କରିପାରେ ତାଙ୍କ ଉପରେ ଆଖି ବନ୍ଦ କରି ବିଶ୍ୱାସ କରିପାରିବ, ସେ ତୁମକୁ କେବେ ଠକିବେ ନାହିଁ।
ଏଥି ସହିତ, ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାନକିଆ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜଣେ ମୂର୍ଖ କେବେ ବି ପ୍ରତାରଣା କରିପାରିବ ନାହିଁ। କାରଣ ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ କୌଣସି ସ୍ବାର୍ଥପରତାଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ। କାରଣ ମୂର୍ଖ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ମଙ୍ଗଳ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ଭାବପାରେ ନାହିଁ। ତେଣୁ ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ପ୍ରତାରଣା କରିପାରିବ ନାହିଁ।
ପଦର ଶେଷରେ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି, ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରେ ସେ କେବେ ବି ଅନ୍ୟକୁ ପ୍ରତାରଣା କରନ୍ତି ନାହିଁ। କାରଣ ସେ ସବୁକିଛି ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ କହିବାର ଅଭ୍ୟାସ ରଖିଥାଏ। ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ କହୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି କହିବା ପୂର୍ବରୁ ଅନ୍ୟ ଲୋକମାନେ କ’ଣ କହିବେ ସେ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତି ନାହିଁ। ତେଣୁ ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଇପାରେ, କାରଣ ସେମାନଙ୍କ ମନରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଛଳ କପଟ ନ ଥାଏ।
